Βυθός: κάθε 30 λεπτά χάνει ένα... γήπεδο

Το ένα τρίτο των θαλάσσιων λιβαδιών σε 215 περιοχές του κόσμου, τα οποία επιτελούν σπουδαίες οικοσυστημικές λειτουργίες όπως η υψηλή πρωτογενής παραγωγικότητα (βιομάζα), η απορρόφηση και αποθήκευση θρεπτικών συστατικών, η παραγωγή οξυγόνου κ.λπ. χάθηκε τα τελευταία 130 χρόνια. Κάθε μισή ώρα χάνεται περιοχή έκτασης ίσης με ένα γήπεδο ποδοσφαίρου.
Τα θαλάσσια λιβάδια παρέχουν σημαντικά αγαθά στους ανθρώπους, μας λέει ο Γ. Κόκκορης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου ΑιγαίουΕνώ πριν το 1940 ο ρυθμός απώλειας αυτού του ζωτικού θαλάσσιου ενδιαιτήματος (βιοτόπου) ήταν μικρότερος από 1% τον χρόνο κατά μέσο όρο, μετά το 1990 υπολογίζεται σε περίπου 7% κατά έτος. Ο ρυθμός αυτός, σημειώνουν οι ερευνητές, είναι συγκρίσιμος με τον αντίστοιχο ρυθμό απώλειας των κοραλλιογενών υφάλων και των τροπικών ομβρόφιλων δασών και θέτει τα θαλασσινά λιβάδια στη λίστα με τα πιο απειλούμενα οικοσυστήματα στον πλανήτη. Και καταλήγουν ότι η απώλεια αυτή σηματοδοτεί μια μείζονα παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση για τα παράκτια οικοσυστήματα.
Παγκόσμιο σοκ
Τα παραπάνω στοιχεία αναμένεται να δημοσιοποιηθούν σε λίγες ημέρες στην έγκυρη επιθεώρηση «Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ», μια έρευνα επιστημόνων από την Αυστραλία, τις ΗΠΑ, την Ισπανία και άλλες χώρες, η οποία για πρώτη φορά ποσοτικοποιεί τον ρυθμό εξαφάνισης των θαλάσσιων λιβαδιών σε παγκόσμια κλίμακα. Τα αποτελέσματα της έρευνας προκαλούν σοκ και οδήγησαν το Ανώτατο Συμβούλιο Επιστημονικής Ερευνας της Ισπανίας (CSIC) σε έκδοση σχετικής με το θέμα ανακοίνωσης.
«Στη Μεσόγειο υπάρχουν τουλάχιστον επτά διαφορετικά είδη φυτών τα οποία σχηματίζουν τέτοιου είδους λιβάδια και βρίσκονται σε βάθος έως 50 μέτρα το μέγιστο» μας λέει ο Γιώργος Δ. Κόκκορης, επίκουρος καθηγητής Στατιστικής και Μαθηματικής Οικολογίας στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. «Τα συγκεκριμένα είδη προέρχονται από τη χέρσο και μετανάστευσαν στη θάλασσα δεκάδες εκατομμύρια χρόνια πριν. Αυτός είναι και ο λόγος που τα φυτά (τα οποία δεν είναι φύκη) ανθοφορούν μέσα στο νερό. Ενα από αυτά είναι και το πολυδιαφημισμένο ενδημικό της Μεσογείου, Posidonia oceanica. Τα θαλάσσια λιβάδια παρέχουν σημαντικά αγαθά στους ανθρώπους. Μεταξύ των άλλων, στηρίζουν την αλιεία, βελτιώνουν την ποιότητα του νερού και αποτελούν «νηπιοτροφεία» για πολλά είδη ψαριών. Στους τροπικούς τα θαλασσινά λιβάδια παρέχουν τροφή σε απειλούμενα θαλάσσια θηλαστικά και χελώνες».
Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος επιστήμονας ο οποίος μελέτησε τα φυτά που σχηματίζουν τα θαλασσινά λιβάδια. Εργάστηκε στο βορειοανατολικό Αιγαίο και πιο συγκεκριμένα στον κόλπο Καλλονής της Λέσβου πριν από 2.350 χρόνια. Επειτα από αυτή την αρχική προσπάθεια, έπρεπε να περιμένουμε να φτάσουμε στο τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, έτσι ώστε αυτά τα ιδιαιτέρως σημαντικά θαλάσσια οικοσυστήματα να προκαλέσουν ξανά το ενδιαφέρον των ειδικών με έναν συστηματικό τρόπο.
Οι απειλές
Οι απειλές που αντιμετωπίζουν τα είδη των θαλάσσιων λιβαδιών σε εύκρατες κλιματικές ζώνες, όπως η δική μας, είναι πολλές και σχετίζονται με τον ευτροφισμό των θαλασσών, ο οποίος μειώνει το διαθέσιμο ηλιακό φως που φτάνει στα βάθη όπου αναπτύσσονται, την αυξημένη θερμοκρασία του νερού, τις ασθένειες. Επίσης, τα ενδιαιτήματα αυτά εμφανίζονται ιδιαιτέρως τρωτά στα συρόμενα εργαλεία των ψαράδων - ένα σημαντικό πρόβλημα και στη χώρα μας. Επίσης, οι θαλάσσιοι εισβολείς όπως το τροπικό φύκος Caulerpa taxifolia συνιστούν μια μεγάλη απειλή για το ενδημικό Ρ. oceanica στη Μεσόγειο. Τέλος, σημαντικά προβλήματα δημιουργεί η μεταβολή της αλατότητας των θαλασσινών νερών, που προκαλείται από τη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης, αλλά και από τη μείωση των νερών των ποταμών που χύνονται στις θάλασσες λόγω άρδευσης καλλιεργειών.
«Τα θαλάσσια λιβάδια θεωρητικώς προστατεύονται στην Ε.Ε. και συνεπώς στη χώρα μας» προσθέτει η Συλβαίν Γιακουμή, υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, η οποία τώρα βρίσκεται στο University of Queensland Brisbane, με υποτροφία της κυβέρνησης της Αυστραλίας. «Στην πράξη όμως δεν γίνεται σχεδόν τίποτα για αυτό. Εν πολλοίς, δεν γνωρίζουμε ούτε καν πού βρίσκονται τα λιβάδια αυτά. Η άμεση χαρτογράφηση σε όλο τον ελλαδικό χώρο πρέπει να γίνει προτεραιότητα των αρχών.
Στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, αποδίδουμε μεγάλη σημασία στην έρευνα αλλά και τη διαχείριση αυτών των ζωτικών για τη θαλάσσια ζωή ενδιαιτημάτων. Λειτουργούμε, παράλληλα με το προπτυχιακό μας πρόγραμμα, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με θέμα τη "Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών" από το 2001, και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Montpellier ΙΙ της Γαλλίας, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με θέμα τη "Διατήρηση της Βιοποικιλότητας" από το 2007, όπου μπορεί κάποιος να κάνει σχετικές σπουδές». *
Πηγή: Ελευθεροτυπία