Κουφονήσι Κάτω

Ταυτότητα
Έκταση: 3,898 τ.χλμ
Πληθυσμός: Ακατοίκητο
Διοκητική ένταξη: Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, Νομός Κυκλάδων, Επαρχία Νάξου, Κοινότητα ΚουφονησίωνΑρχαιολογικοί χώροι και μνημεία: Πρωτοκυκλαδικό νεκροταφείο και κτίσματα (3η χιλιετία π.Χ.).
Φυσικά μνημεία: Ολόκληρο το νησί, όπως και οι υπόλοιπες Μικρές κυκλάδες, έχει ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών "NATURA 2000" ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) και έχει ανακηρυχθεί Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας
Πανηγύρια: Το Δεκαπενταύγουστο στο εκκλησάκι της Παναγίας
Φυσικός χώρος – Περιβάλλον
Το Κάτω Κουφονήσι ανήκει στο σύμπλεγμα των κατοικημένων και ακατοίκητων νησιών των Μικρών Κυκλάδων. Βρίσκεται νοτιοανατολικά της Νάξου και δυτικά της Αμοργού. Το νησί έχει έκταση 3,89 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μαζί με τη Σχοινούσα, τη Δονούσα, την Κέρο και το Πάνω Κουφονήσι αποκαλούνται, εκτός από Μικρές Ανατολικές Κυκλάδες, και νησίδες της Αμοργού ή Αμοργόπουλα. Πρόκειται για νησί με θαμνώδη βλάστηση που πριν από δυο δεκαετίες κατοικούνταν από λιγοστούς γεωργούς και κτηνοτρόφους με καταγωγή ιδίως από την Αμοργό. Αυτό συνέβαινε διότι το νησί ήταν ιδιοκτησία της Μονής Χοζοβιώτισσας της Αμοργού, της οποίας τα κοπάδια έβοσκαν εκεί Αμοργιανοί βοσκοί που κατοικούσαν στο νησί.
Ιστορία
Δε διαθέτουμε αρκετές πληροφορίες για την ιστορία του νησιού αλλά, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, το Κάτω Κουφονήσι κατοικήθηκε από τα Προϊστορικά χρόνια. Αυτό το μικρό νησί είχε την ίδια ιστορική πορεία με το Πάνω Κουφονήσι και εντάχθηκε κατά σειρά στη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στις αρχές του 13ου αιώνα γνώρισε τη φραγκική κυριαρχία και αργότερα το 1537 καταλήφθηκε μαζί με άλλα νησιά των Κυκλάδων από το στόλο των Οθωμανών. Σε αυτή την περίοδο αποτέλεσε καταφύγιο και ορμητήριο των πειρατών. Το 1830 εντάχθηκε στο νέο ελληνικό κράτος, όπως και τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων. Το 1941, το Κάτω Κουφονήσι μαζί με άλλα νησιά των Κυκλάδων αρχικά εντάχθηκε στην ιταλική διοίκηση, στο πλαίσιο της κατοχής των ελληνικών εδαφών από τις δυνάμεις του Άξονα. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943, το νησί γνώρισε τη γερμανική κατοχή μέχρι την απελευθέρωσή του το 1944. Οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι του νησιού και η γεωγραφική του απομόνωση ανάγκασαν τους κατοίκους να το εγκαταλείψουν και να κατευθυνθούν προς τα γειτονικά νησιά και τα αστικά κέντρα. Συνεπώς παρατηρήθηκε μείωση του πληθυσμού από τη δεκαετία του 1950, έτσι ώστε μέχρι τη δεκαετία του 1990 να χαρακτηρίζεται ακατοίκητο.
Αρχαιολογικός χώρος και μνημεία
Στο νησί υπάρχουν αρχαιολογικά κατάλοιπα. Ανασκαφές που έγιναν έφεραν στην επιφάνεια ευρήματα των πρώιμων φάσεων του κυκλαδικού πολιτισμού, όπως πρωτοκυκλαδικό νεκροταφείο και κτίσματα της 3η χιλιετίας π.Χ., καθώς και κατάλοιπα των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων. Αξιοθέατο του νησιού αποτελεί το εκκλησάκι της Παναγίας που είναι χτισμένο στο μώλο, πάνω σε αρχαία ερείπια.
Πανηγύρια
Το Δεκαπενταύγουστο γιορτάζεται η Παναγία στο εκκλησάκι της στο Κάτω Κουφονήσι. Μετά τη λειτουργία προσφέρεται φαγητό από τους κατοίκους του Πάνω Κουφονησιού και κατόπιν ακολουθεί γλέντι στο νησί τους. Ένα νέο πανηγύρι είναι αυτό των ψαράδων στις 24 Ιουνίου, όπου οι καπετάνιοι των καϊκιών μαγειρεύουν κακαβιά, την οποία σερβίρουν στον κόσμο που είναι συγκεντρωμένος στην προβλήτα και στη συνέχεια ακολουθεί γλέντι με παραδοσιακά όργανα και χορό.
Πηγή: ΙΜΕ