Δέος, φόβος και ενδιαφέρον λόγω της ολικής έκλειψης Ηλίου

Η μεγαλύτερη σε διάρκεια έκλειψη Ηλίου του 21ου αιώνα έριξε τη σκιά της στην δυτική Ινδία πριν γίνει ορατή στην Κίνα, σκοτεινιάζοντας προσωρινά περιοχές όπου ζουν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι. Πανάρχαιες προλήψεις, επιστημονικά πειράματα και μοντέρνες εμπορικές πρακτικές συνδυάστηκαν με μοναδικό τρόπο κατά την έκλειψη, που έγινε ορατή στις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχής του πλανήτη.
Αφού σχηματίστηκε στη θάλασσα δυτικά της Ινδίας, η σεληνιακή σκιά, ή ούμπρα, έπεσε στο ομόσπονδο κρατίδιο Γκουτζάρατ λίγο πριν τις 06:30 [04:00 ώρα Ελλάδας]. Η έκλειψη αυτή ήταν "τερατώδους" μεγέθους, σύμφωνα με τον ειδικό της NASA Φρεντ Έσπενακ και τον μετεωρολόγο Τζέι Άντερσον, που σε άρθρο τους στο περιοδικό Sky & Telescope σημείωσαν ότι πρόκειται για ένα από τα πιο μεγάλα σε διάρκεια τέτοια φαινόμενα, και σε ορισμένες περιπτώσεις θα έφθανε τα εξίμιση λεπτά. Η έκλειψη έγινε ορατή στο Μπανγκλαντές, στο Νεπάλ, το Μπουτάν, την Μιανμάρ και κατόπιν σε πολλές από τις μεγαλύτερες πόλεις της Κίνας, περιλαμβανομένης και της Σαγκάης. Οι εκλείψεις δίνουν σε επιστήμονες στη γη μια σπάνια ευκαιρία να καταγράψουν δισδιάστατες εικόνες από το "στέμμα" του ηλίου, δηλαδή τις αέριες μάζες γύρω από την φλεγόμενη μάζα του μεγαλύτερου άστρου του γαλαξία. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Βαρανάσι, πολλοί για να κάνουν μια βουτιά στο Γάγγη, πράξη που θεωρείται ότι λυτρώνει από τον κύκλο της ζωής και του θανάτου για τους Ινδουιστές. "Οι προεστοί μας είπαν ότι είναι η καλύτερη στιγμή να βελτιώσουμε την μεταθανάτια ζωή μας", είπε χαρακτηριστικά ο Μπαϊλάλ Σάρμα, χωρικός από την κεντρική Ινδία που ταξίδεψε στο Βαρανάσι για την περίσταση. Για τους αστρολόγους, η έκλειψη σημαίνει κακοτυχία, και πολλές μέλλουσες μητέρες ζήτησαν από τους γιατρούς να επισπεύσουν ή να αναβάλουν τις κυήσεις. Οι γονείς σε πολλά σχολεία της Ινδικής πρωτεύουσας αποφάσισαν να μη στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Και για τον αρχαίο Κινεζικό πολιτισμό η έκλειψη αποτελούσε κακό οιωνό και συνδεόταν με φυσικές καταστροφές και θανάτους στην αυτοκρατορική οικογένεια. Η επικρατούσα θεωρία ήταν ότι το φαινόμενο προκαλούσε ένας δράκος που "κατάπινε τον ήλιο" για μερικά λεπτά. Αξιωματούχοι και κρατικά ΜΜΕ έσπευσαν να καθησυχάσουν τον πληθυσμό ότι όλα θα λειτουργήσουν κανονικά και δε θα υπάρξει κάποιο απρόοπτο. Αρκετοί πολίτες που θέλησαν να δουν την έκλειψη αποφάσισαν να ταξιδέψουν εκτός Σαγκάης, όπου η μόλυνση θα τους εμπόδιζε να έχουν μια καθαρή εικόνα. Μεγάλο μέρος της Κίνας αναμενόταν να είναι καλυμμένο από πυκνή νέφωση στην διάρκεια του φαινομένου. Στην Ινδία συνέρευσαν χιλιάδες τουρίστες για να παρακολουθήσουν το σπάνιο φαινόμενο. Υπήρξαν ταξιδιωτικά γραφεία που οργάνωσαν ειδικές εκδρομές για την έκλειψη, ακόμη και αεροπορικές πτήσεις για την παρακολούθησή της. Η επόμενη παρόμοια ολική έκλειψη που θα είναι ορατή στην Ινδία αναμένεται περίπου σε 123 χρόνια.
Ιδανική ευκαιρία
Η μεγάλης διάρκειας ολική έκλειψη του Ήλιου που "σάρωσε" ένα μεγάλο τμήμα της Ασίας (δεν θα υπάρξει άλλη τόσο μεγάλη έκλειψη μέσα στον 21ο αιώνα), μελετήθηκε επισταμένως από τους επιστήμονες, κυρίως των δύο μεγαλύτερων χωρών της περιοχής, της Κίνας και της Ινδίας. Ειδικά οι Κινέζοι επιστήμονες πραγματοποίησαν ένα σημαντικό πείραμα, ευελπιστώντας ότι έτσι θα δώσουν οριστική απάντηση σε ένα ερώτημα που προβληματίζει εδώ και χρόνια τους επιστήμονες: αν πράγματι η βαρύτητα της Γης μειώνεται ελαφρά στη διάρκεια μιας ολικής έκλειψης. Γεωφυσικοί της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών εγκατέστησαν εξελιγμένο εξοπλισμό σε έξι διαφορετικά σημεία της χώρας τους, μετρώντας τη βαρύτητα, καθώς η σκιά της Σελήνης, πλάτους περίπου 250 χλμ., διέσχιζε αργά τη Νότια Κίνα. Τα αποτελέσματα, που θα αναλυθούν τους επόμενους μήνες, αναμένεται να επιβεβαιώσουν (ή να απορρίψουν τελικά) την θεωρία ότι είναι πραγματικές οι βαρυτικές ανωμαλίες που παρατηρούνται κατά τις ολικές εκλείψεις του ήλιου, σύμφωνα με το New Scientist. Η πρώτη ένδειξη για τις διακυμάνσεις της βαρύτητας στη διάρκεια μιας έκλειψης υπήρξε το 1954, όταν ο γάλλος φυσικός Μορίς Αλέ πρόσεξε την ανώμαλη συμπεριφορά ενός κινούμενου εκκρεμούς, τη στιγμή που μια ηλιακή έκλειψη λάμβανε χώρα πάνω από το Παρίσι, κάτι που υποδήλωνε ότι υπήρξε μια ξαφνική μεταβολή στη δύναμη της βαρύτητας που επηρέαζε το εκκρεμές. Έκτοτε, ανάλογες βαρυτικές ανωμαλίες έχουν παρατηρηθεί σε περίπου 20 ηλιακές εκλείψεις ανά τον πλανήτη, παρόλα αυτά οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα καταλήξει σε οριστικό συμπέρασμα - κάτι που ελπίζεται ότι θα γίνει τώρα μετά το κινεζικό πείραμα. Οι περισσότεροι φυσικοί του πλανήτη αμφιβάλλουν για την ύπαρξη της ανωμαλίας, επειδή αν ίσχυε, θα άλλαζε τις αντιλήψεις τους για το πώς λειτουργεί η βαρύτητα. Για το λόγο αυτό, έχουν προταθεί διάφορες, πιο συμβατικές, εναλλακτικές ερμηνείες του φαινομένου, όπως οι μεταβολές στην θερμοκρασία ή την πίεση της ατμόσφαιρας. Ορισμένοι φυσικοί όμως επιμένουν ότι το φαινόμενο είναι υπαρκτό. Οι κινέζοι επιστήμονες εγκατέστησαν μετρητές της βαρύτητας και εκκρεμή σε διάφορες τοποθεσίες της αχανούς Κίνας, ελπίζοντας ότι η τεράστια απόσταση μεταξύ των επιστημονικών οργάνων (περίπου 3.000 χλμ. από το πιο ανατολικό μέχρι το πιο δυτικό σημείο) θα εξαλείψει την όποια πιθανότητα η βαρυτική ανωμαλία να επηρεάζεται από σφάλματα των οργάνων ή από τοπικούς κλιματολογικούς παράγοντες.\ Άλλες ομάδες κινέζων επιστημόνων επικεντρώθηκαν στο ηλιακό στέμμα, που έχει θερμοκρασίες μέχρι 2 εκατ. βαθμούς Κελσίου, και τράβηξαν μια σειρά από σχετικές φωτογραφίες. Από την πλευρά τους, οι Ινδοί επιστήμονες ζήτησαν τη βοήθεια της πολεμικής αεροπορίας της χώρας τους, που τους παραχώρησε ένα μαχητικό Μιράζ κι ένα μεταγωγικό αεροπλάνο για να παρακολουθήσουν από αέρος και εκ του σύνεγγυς το "μέτωπο" της έκλειψης, καθώς η σκιά της διέσχιζε την Ινδία. Με τον τρόπο αυτό, από υψόμετρο σχεδόν 8.000 μέτρων, μπόρεσαν να υπερπηδήσουν τα σύννεφα των μουσώνων που σκέπαζαν τη χώρα τους και έκρυβαν το φαινόμενο.
Η έκλειψη διήρκεσε περίπου 6,5 λεπτά, μια χρονική διάρκεια που δεν θα επαναληφθεί μέχρι το έτος 2132. Μια ολική ηλιακή έκλειψη συμβαίνει κατά μέσο όρο μια ή δύο φορές το χρόνο, όμως είναι ορατή μόνο από μια στενή λωρίδα (περίπου το 1% της επιφάνειας της Γης). Ο βασικός λόγος που η σημερινή έκλειψη στην Ασία κράτησε τόσο πολύ, ήταν ότι άρχισε μόλις λίγες ώρες αφότου η Σελήνη έφτασε στο περίγειο, δηλαδή στο σημείο όπου το φεγγάρι πλησιάζει περισσότερο τον πλανήτη μας κατά την περιφορά του. Από τόσο κοντινή απόσταση, ο δορυφόρος της Γης φαίνεται κατά 8% μεγαλύτερος από τον Ήλιο και ρίχνει μια μεγαλύτερη σκιά στον πλανήτη μας από ό,τι συνήθως.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ