Διευθυντές επαγγελματίες παιδαγωγοί ή διοικητές «εργοστασίων- επιχειρήσεων»;

Ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο

Γράφουν οι

Ανδρέας Καζαμίας, Ομότιμος Καθηγητής Συγκριτικής Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής των Πανεπιστημίων Wisconsin-ΗΠΑ και Αθηνών, Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και Πρόεδρος της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση

Χριστίνα Βαλανίδου, PhD- Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών [Παιδαγωγικά],Master of Science-SUNY University New York, Albany-USA [Ανάπτυξη Αναλυτικών Προγραμμάτων και Διδακτική Επιστήμη]

Οι αντιλήψεις περί παιδείας δεν είναι ανεξάρτητες από τις γενικότερες αντιλήψεις περί κοινωνίας. Όπως έγραψε και ο Σωτήρης Χαραλάμπους-Πρόεδρος της Προοδευτικής Κίνησης Καθηγητών [ΠΟΛΙΤΗΣ, 6/09/09], σε άρθρο του περί Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, «κάθε Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση έχει και την «αντιμεταρρύθμισή» της. Και δεν ξενίζουν οι διάφορες «φωνές» που ακούγονται και βρίσκονται σε αντίθεση με τις διακηρυγμένες αρχές της πολιτικής για την παιδεία της παρούσας Κυβέρνησης. Ωστόσο, αυτό που ξενίζει και δημιουργεί πολλά ερωτήματα είναι οι διαφορετικές «φωνές» και «πολιτικές» που ξεκινούν επίσημα από το Υπ.Π.Π. Αξίζει να αναφερθούν τα εξής προς προβληματισμό όλων όσων ενδιαφέρονται για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση:


1. Πρόσφατα [21 Σεπτεμβρίου, 2009, ιστοσελίδα] το Υπ.Π.Π./Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δημοσίευσε ανακοίνωση για έκφραση ενδιαφέροντος από επιμορφωτές, για την επιμόρφωση των διευθυντικών στελεχών. Τα «προσόντα» που απαιτούν από τους επιμορφωτές αφορούν μόνο τη διοίκηση, περιγράφοντας τους τομείς επιμόρφωσης, οι οποίοι στοχεύουν «σε έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο διοίκησης».Φαίνεται ότι οι αρμόδιοι στο Υπ.Π.Π./Π.Ι. κατανοούν το έργο του διευθυντή/διευθυντικής ομάδας στο σχολείο ως έργο «διοικητή» που θα πρέπει να διαθέτει «δεξιότητες- ικανότητες» για να «διοικεί αποτελεσματικά» σχολείο-εκπαιδευτικούς και μαθητές!

2. Σημειώνεται ότι αυτές οι επιμορφώσεις, με το ίδιο περιεχόμενο προσφέρονται για χρόνια τώρα, από τότε που άρχισε το σχετικό πρόγραμμα, με πρωταγωνιστές τους έχοντες την πρωτοβουλία/ πρόταση του σχεδίου ΑΘΗΝΑ! [η πρόταση τους περιγράφει ποιος θεωρούν ότι μπορεί να γίνει διευθυντής.]

3. Αξίζει να ανατρέξουν όλοι οι παλαιότεροι διευθυντές-αφυπηρετήσαντες και μη- στις «σημειώσεις» τους, για να βρουν, αν έχει αλλάξει οτιδήποτε τους τελευταίους 20 μήνες στο θέμα επιμόρφωσης, η οποία θα πρέπει να είναι κανονικά εναρμονισμένη με το στόχο-σκοπό της Κυβέρνησης Χριστόφια για δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο. Μια σύγκριση των προσφερομένων μαθημάτων-διαλέξεων τής τελευταίας δεκαετίας, αποδεικνύει την «προσήλωση» στις αρχές-φιλοσοφία του σχεδίου ΑΘΗΝΑ για τα διευθυντικά στελέχη. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, κατά το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και το Συμβούλιο για αναβάθμιση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, όλα έβαιναν καλώς με τις προηγούμενες πολιτικές επιμόρφωσης και το ισχύον μοντέλο, και δε θα πρέπει να το αλλάξουν-κάτι που θα πρέπει να ειπωθεί ρητά και να δοθούν οι κατάλληλες ερμηνείες. Οι αρμόδιοι επί της επιμόρφωσης δεν έχουν εισαγάγει ούτε μια καινοτομία που να προωθεί το δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο, βασικό στόχο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης. Προφανώς υπάρχει πρόβλημα και αυτό είναι προς προβληματισμό όλων όσων έχουν την ευθύνη σε διάφορα επίπεδα πολιτικής.

4. Η προώθηση του στόχου για δημοκρατική και ανθρώπινη παιδεία-σχολείο επιβάλλει:

*Να εισαχθούν στην επιμόρφωση για τις διαδικασίες διοίκησης του σχολείου όλα αυτά που θα βοηθήσουν το διευθυντικό προσωπικό και τους εκπαιδευτικούς να προωθήσουν το ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο.

*Οι διευθυντικές ομάδες να επιμορφώνονται με μαθήματα παιδαγωγικής, φιλοσοφίας, ψυχολογίας και κοινωνιολογίας απαραίτητα για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του σημερινού σχολείου, τις αλλαγές στους μαθητές τους γονιούς/ οικογένειες και εκπαιδευτικούς.

*Στη διευθυντική ομάδα του σημερινού σχολείου να προσφέρεται παιδεία με την οποία να μπορούν να στηρίζουν μανθάνοντες, διδάσκοντες-ακόμη και γονείς-με στόχο την επίτευξη του δημοκρατικού και ανθρώπινου περιβάλλοντος.

*Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί να αντιμετωπίζονται με δημοκρατικό και ανθρώπινο τρόπο και να παίρνουν στήριξη και ενθάρρυνση με τις κατάλληλες παιδαγωγικές μεθόδους και όχι να «διοικούνται αποτελεσματικά».

5. Το σχολείο, κατά γενική ομολογία δεν είναι «εργοστάσιο/ επιχείρηση» και η διοίκησή του δεν θα πρέπει να μοιάζει με αυτό το πρότυπο. Για παράδειγμα το σχέδιο αξιολόγησης ΑΘΗΝΑ αντιμετώπιζε το σχολείο και τη σχολική διαδικασία, ως να ήταν διαδικασία σε ένα εργοστάσιο/ επιχείρηση, όπου η «παραγωγικότητα» τού εργαζόμενου/εκπαιδευτικού θεωρείται ότι μπορεί να μετρηθεί/ αξιολογηθεί με «με απαντήσεις σε ερωτηματολόγια», όπως και για την καταγραφή ποσότητας προϊόντων που βγάζει ένας «βιομηχανικός ιμάντας»! Οι «απαντήσεις» των διευθυντών σε ένα ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού δεν μπορεί να θεωρείται αξιόπιστη αξιολόγηση παιδείας. Η παιδεία και η αξία της είναι πολύ περισσότερο από «διοικητικά μέτρα» και από ότι μπορεί να καταγραφεί ως απάντηση σε ένα ερωτηματολόγιο.

6. Οι εκπαιδευτικοί σε ένα σχολείο δεν χρειάζονται περισσότερο «αποτελεσματικές μεθόδους διοίκησης» αλλά περισσότερο αποτελεσματικές παιδαγωγικές μεθόδους στήριξης στο έργο τους-με στόχο να γίνουν επαγγελματίες εκπαιδευτικοί. Η σχολική εκπαίδευση δεν χρειάζεται «διοικητικούς υπαλλήλους», ούτε διευθυντές σχολείων που θα διοικούν/διαχειρίζονται «επιχειρήσεις»! Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται καθοδήγηση, κατάλληλα μέσα, υποδομές και εξοπλισμό για να εφαρμόσουν καινοτομίες στη διδασκαλία τους. Ο στόχος της επιμόρφωσης των «διευθυντικών στελεχών» δεν θα πρέπει να προωθείται με περισσότερο «αποστεωμένη» διοίκηση. Η διευθυντική ομάδα θα πρέπει να έχει την επιμόρφωση, τα μέσα και τις δικαιοδοσίες για να προσφέρει στήριξη στους εκπαιδευτικούς του σχολείου-αν θέλουμε να ξεφύγουμε από το σύστημα της «τυποποιημένης αξιολόγησης των επιθεωρητών» και των «ερωτηματολογίων» του σχεδίου ΑΘΗΝΑ, και αν θέλουμε να βοηθήσουμε τους εκπαιδευτικούς να έχουν την κατάλληλη πνευματική καλλιέργεια και προσόντα, καθώς και τις συνθήκες για να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη διαδικασία για το δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο. Η «αποτελεσματική διοίκηση», σύμφωνα με το «σχέδιο επιμόρφωσης» του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, στο πρότυπο σχεδίου ΑΘΗΝΑ, δεν μπορεί να προωθήσει την ανθρώπινη και δημοκρατική παιδεία.

7. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Παιδείας της ΕΕ [24 Σεπτεμβρίου, Σουηδία] με θέμα τη βελτίωση των εκπαιδευτικών [με επιμορφώσεις κλπ] τονίστηκε η ανάγκη να αλλάξει ο ρόλος των διευθυντών στα σχολεία. Στο βασικό έγγραφο τονίστηκε η σημασία του παιδαγωγικού ρόλου του διευθυντή, που δεν το βλέπουν ως ρόλο διοίκησης σχολείου αλλά στήριξης και ενθάρρυνσης των εκπαιδευτικών στο έργο τους και στην επιμόρφωση τους για να αναπτυχθούν και να γίνουν επαγγελματίες παιδαγωγοί. [επίσημη ιστοσελίδα Προεδρίας και ΕΕ]

8. Οι διευθυντές στο σύγχρονο σχολείο, που είναι μέρος της σύγχρονης πολυσύνθετης σημερινής κοινωνίας, χρειάζεται, όχι μόνο να «διοικούν» εκπαιδευτικούς και παιδιά, αλλά και να κατανοούν όλες τις φανερές και κρυφές πτυχές στην όλη διαδικασία διαπαιδαγώγησης των παιδιών, βοηθώντας στο ρόλος τους και τους εκπαιδευτικούς. Και προφανώς θα πρέπει να έχουν και οι ίδιοι την παιδεία την πνευματική και ψυχική καλλιέργεια να είναι επαγγελματίες στην καθοδήγηση, στον καθορισμό των τρόπων ανάπτυξης και εφαρμογής των πολιτικών για ένα δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο.

Πηγή: Πολίτις (18/10/2009)