Ο Σαίξπηρ κατέχει μοναδική θέση στην παγκόσμια λογοτεχνία. Υπήρξαν και άλλοι ποιητές που το έργο τους υπερέβη τα εθνικά σύνορα. Κανενός συγγραφέα όμως η φήμη δεν μπορεί να συγκριθεί με εκείνη του Σαίξπηρ, που τα έργα του, γραμμένα στα τέλη του 16ου και στις αρχές του 17ου αιώνα για ένα μικρό θίασο ρεπερτορίου, σήμερα ανεβαίνουν στη σκηνή ή διαβάζονται όλο και πιο συχνά και σε περισσότερες χώρες από ποτέ άλλοτε. Η προφητεία του μεγάλου σύγχρονού του, του ποιητή και δραματουργού Μπεν Τζόνσον - ότι ο Σαίξπηρ δεν ανήκε σε μια εποχή, αλλά σε όλες τις εποχές - επαληθεύτηκε.
Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο Στράτφορντ-Απόν-Ειβον, όπου πολύ πιθανόν να φοίτησε στο τοπικό σχολείο. Σε ηλικία 18 ετών παντρεύτηκε μια συντοπίτισσά του, την Αν Χάθαγουευ, από την οποία απέκτησε μία κόρη, τη Σουζάνα, και τα δίδυμα Χάμνετ και Τζούντιθ. Δεν είναι γνωστό με τι ασχολήθηκε ο Σαίξπηρ τα χρόνια αυτά.
Η πρώτη αναφορά που γίνεται σε αυτόν στα θεατρικά πράγματα του Λονδίνου βρίσκεται σε ένα φυλλάδιο του 1592 του ομοτέχνου του δραματουργού Ρόμπερτ Γκρην, που τον περιγράφει ως «τυχάρπαστο κοράκι στολισμένο με τα δικά μας φτερά, με καρδιά τίγρης τυλιγμένη σε προβιά ηθοποιού, που νομίζει ότι μπορεί να στομφάρει ανομοιοκατάληκτους στίχους όπως οι καλύτεροι από σας». Το 1594 ήταν μέλος του σημαντικότερου θιάσου του Λονδίνου, γνωστού ως « ο Θίασος του Λόρδου Καγκελάριου».
Επί 20 χρόνια ο Σαίξπηρ υπήρξε επαγγελματίας του θεάτρου, συμμετείχε στη συνεταιριστική επιχείρηση και ενδιαφερόταν για οικονομική επιτυχία των έργων που έγραφε για το θίασο. Εξακολούθησε να ζει στο Λονδίνο απολαμβάνοντας τη φήμη και την οικονομική ευμάρεια. Γύρω στο 1600 αποσύρθηκε στη γενέτειρά του, όπου έζησε ως επαρχιώτης άρχοντας. Πέθανε το 1616 και λίγο αργότερα η οικογένειά του ή οι φίλοι του έστησαν ένα μνημείο με ένα επίγραμμα στη Λατινική, στο οποίο αποδίδονται στο Σαίξπηρ η σοφία του Νέστορος, η ευφυΐα του Σωκράτη και η ποιητική τέχνη του Βεργιλίου.
Εκτός από δύο μακροσκελή ποιήματα, το «Αφροδίτη και Άδωνης» και το «Βιασμός της Λουκρητίας» και της συλλογής των περίφημων «Σονέτων» του, που δημοσιεύτηκαν το 1609, ο Σαίξπηρ δεν έγραψε παρά μόνο θεατρικά έργα. Παρά τις μελέτες των ειδικών, συχνά είναι αδύνατο να χρονολογηθούν με ακρίβεια τα έργα του. Υπάρχει πάντως μια γενική συμφωνία, ιδιαίτερα για τα έργα που γράφτηκαν στις περιόδους 1585 - 1601, 1605 - 1607 και μετά το 1609. Αυτή η χρονολόγηση στηρίζεται σε εξωτερικές και εσωτερικές μαρτυρίες και σε γενικές υφολογικές και θεματικές παρατηρήσεις. Το διάστημα 1585 - 1601 αποτελεί την περίοδο των ενθουσιασμών και της νεότητας, της ελαφράς κωμωδίας και των μεγάλων ιστορικών συνθέσεων. Το διάστημα 1600 - 1608 είναι η εποχή των κωμωδιών και των μεγάλων τραγωδιών. Η τελευταία περίοδος μετά το 1609 φαίνεται να ανταποκρίνεται σε μία ηρεμότερη και ανεκτικότερη αντιμετώπιση των πραγμάτων.
Λίγοι συγγραφείς είχαν τέτοια εξέλιξη κατά τη δημιουργική τους περίοδο, όπως ο Σαίξπηρ. Στο τέλος του 16ου αιώνα είχε γράψει περίπου 22 έργα, όμως κανένα απο αυτά δεν αντιπροσωπεύει την ωριμότητά του, αν και μερικά, κατά ποικίλους τρόπους, δίνουν μια αλάνθαστη πρόγευση του τι επρόκειτο να επακολουθήσει. Με τον ερχομό του νέου αιώνα, επήλθε μια αιφνίδια και διαρκής αλλαγή, όχι στους προσανατολισμούς της σκέψης του, αλλά στην έντασή της. Είναι σαν να σαγηνεύτηκε ξαφνικά από το σύμπαν, μετά από μια περίοδο γαλήνιου και σχεδόν απροκατάληπτου στοχασμού. Η περίσκεψη μεταμορφώθηκε σε ζήλο. Η αλλαγή αυτή αποκαλύπτεται κατά πρώτο λόγο στον Άμλετ.
Ο Martin Lings, στο βιβλίο του «το Μυστικό του Σαίξπηρ», αναφέρει ότι ο Σαίξπηρ από την ηλικία των τριάντα, ή και προηγουμένως, είχε έρθει σε επαφή με διάφορα δόγματα, μερικά όντως εσωτερικά, άλλα απλώς αποκρυφιστικά, τα οποία συγκέντρωναν το θερμό ενδιαφέρον των Λονδρέζων δραματουργών και άλλων συγγραφέων της εποχής, όπως επίσης των αριστοκρατών που τους στήριζαν, τους προστάτευαν και τους ενθάρρυναν. Αναμφίβολα το κύριο ρεύμα της μυστικής κληρονομιάς του Μεσαίωνα ήταν Χριστιανικό. Όμως, από το τέλος του 16ου αιώνα ενισχύθηκε από πολλούς παραποτάμους - Πυθαγορικοί, Πλατωνικοί, Καβαλιστές, Ερμητιστές, Ροδόσταυροι, Αλχημιστές.
Μπορούμε να πούμε ότι στο Μεσαίωνα πίστευαν ότι η μάζα των λαϊκών ακολουθούσε την οδό της σωτηρίας, ενώ τα μοναστικά τάγματα και οι λαϊκοί που βρίσκονταν σε άμεση σχέση με αυτά, μαζί με μια η δυο άλλες αδελφότητες όπως οι Τέκτονες και οι Συντεχνίτες, ακολουθούσαν την οδό του καθαγιασμού . Με άλλα λόγια, ο σκοπός τους ήταν η μετάβαση μέσω του Καθαρτηρίου στην αγιασμένη ζωή. Μερικοί υπέθεσαν πως ο Σαίξπηρ ήταν μέλος της αδελφότητας των Ροδόσταυρων, άλλοι πιστεύουν πως ήταν Τέκτονας. Αυτό είναι ένα μέρος του μυστικού του που ίσως ποτέ να μην αποκαλυφθεί. Όμως αυτό που με σαφήνεια αντιλαμβανόμαστε είναι ότι τα έργα του υπερβαίνουν κατά πολύ την ιδέα της σωτηρίας στην πιο περιορισμένη έννοιά της, κι αυτό μας δείχνει έμμεσα πως ο δημιουργός τους ακολουθούσε την οδό του Καθαγιασμού, μια οδό πνευματική, η οποία προϋποθέτει την επαφή με κάποιο τάγμα.
Ο Dover Wilson αναφέρει ότι ο Σαίξπηρ έζησε στον κόσμο του Πλάτωνα και του Αυγουστίνου, ενώ από τη Γαλλική επανάσταση ζούμε στον κόσμο του Ρουσσώ, και αυτό το γεγονός ρίχνει σε πολλές κακοτοπιές τους ανυποψίαστους αναγνώστες. Λέει επίσης ότι το κύριο θέμα των ηθικών έργων του Σαίξπηρ είναι η μετάπλαση του απερίσκεπτου Πρίγκιπα σε ιδανικό Βασιλιά. Για να κατανοήσουμε τη διάσταση αυτού του θέματος, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι στον κόσμο του Πλάτωνα και του Αγίου Αυγουστίνου μόνο ο καθαγιασμένος άνθρωπος θα μπορούσε να θεωρηθεί «ιδανικός Βασιλιάς».
Ο Σαίξπηρ, όπως ο Lyly, o Spenser, o Chapman, o Ben Jonson και πολλοί άλλοι, γνώριζε καλά ότι ο καρπός του χημικού γάμου μεταξύ του υδραργύρου και του θείου, ή του «Βασιλιά και της Βασίλισσας», το magnum opus των Αλχημιστών, είναι η τελειοποιημένη και αναστημένη ψυχή, όπως και ότι το αλχημικό έργο αποτελεί απαραίτητα το πρώτο βήμα στο μονοπάτι που οδηγεί τελικά στη μυστική ένωση της τελειοποιημένης ψυχής με το Θείο Πνεύμα. Όπως έδειξε ο Raul Arnold στο λεπτομερές σχόλιό του, η ένωση αυτή είναι το πραγματικό θέμα του αλχημικού ποιήματος του Σαίξπηρ ο Φοίνικας και η Χελώνα. Επίσης η ίδια ένωση και ο γάμος που αποτελεί καρπό δοκιμασίας και εξαγνισμού, είναι το θέμα πρωιμότερων έργων του Σαίξπηρ, όπως το Αγάπης Αγώνας Άγονος και τον Έμπορο της Βενετίας.
Ο αρχαίος και μεσαιωνικός κόσμος πίστευε ότι κάθε ανθρώπινο ον ταιριάζει τέλεια με ένα άλλο ανθρώπινο ον του αντίθετου φύλου. Μπορεί να τα χωρίζει κάποτε ο χώρος και ο χρόνος, ή και να μη συναντηθούν ποτέ στη ζωή τους, αν όμως συναντηθούν, κανένα γήινο πάθος δεν μπορεί να συγκριθεί με την αγάπη που νοιώθει το ένα για το άλλο.
Μπορούμε να πούμε ότι όπου χρησιμοποιείται ο συμβολισμός της αγάπης μεταξύ εραστών, μόνο μια τέτοια ολοκληρωτική και ‘‘απόλυτη’’ αγάπη όπως αυτή μπορεί να αναπαραστήσει πλήρως την πρωταρχική σχέση μεταξύ ψυχής και Πνεύματος. Είναι ξεκάθαρο ότι ο Σαίξπηρ μια τέτοια αγάπη είχε στο νου του, όταν σκιαγραφούσε χαρακτήρες όπως ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα, ο Οθέλλος και η Δυσδαιμόνα, ή ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα.
Ο Σαίξπηρ γεννήθηκε τρεις μήνες σχεδόν μετά το θάνατο του Μιχαήλ Αγγέλου. Και οι δυο τους συγκαταλέγονται στις «μεγάλες ιδιοφυΐες της Αναγέννησης». Όμως ο Σαίξπηρ μοιάζει, όσο περνάει ο χρόνος, να στρέφεται προς τα πίσω, στο Μεσαίωνα, και με την αλλαγή του αιώνα να γίνεται, αντίθετα από τους άλλους δραματουργούς, ο συνεχιστής και φορέας του παρελθόντος, ο τελευταίος φρουρός μιας εποχής που έτεινε γοργά να εκλείψει.
Το μεσαιωνικό πορτραίτο είναι κυρίως το πορτραίτο του Πνεύματος που καταυγάζει πίσω από ένα ανθρώπινο πέπλο. Με άλλα λόγια, είναι ένα παράθυρο που ανοίγει από το μερικό στο καθολικό, και ενώ τοποθετείται στην εποχή και τον πολιτισμό που το γέννησε, ως τυπικό δείγμα μιας ιδιαίτερης περιόδου και ενός συγκεκριμένου χώρου, συγχρόνως, λόγω αυτού του ανοίγματος στο καθολικό, χαρακτηρίζεται από κάτι που δεν ανήκει σε καμία εποχή. Αντίθετα, η Αναγέννηση στερείται αυτής της φοράς προς το καθολικό και είναι ερμητικά κλεισμένη στην εποχή της. Ο λόγος είναι ότι η οπτική της είναι ουμανιστική, και ο ουμανισμός, που είναι η επανάσταση της λογικής ενάντια στο πνεύμα, κρίνει τον άνθρωπο και τα πράγματα στα μέτρα του ανθρώπου και μόνο, σαν να μην υπάρχει τίποτε άλλο πέρα απο αυτόν.
Ο Σαίξπηρ δεν επηρεάστηκε απο αυτή την τάση της Αναγέννησης αλλά έκανε ένα άνοιγμα στο καθολικό. Αυτός είναι ο λόγος που τα έργα του ξεπέρασαν τα σύνορα της χώρας του και της εποχής του. Όπως λέει ο Martin Lings, όταν καθόμαστε μπροστά από ένα Ρωμανικό η Γοτθικό καθεδρικό, αισθανόμαστε ότι βρισκόμαστε στο κέντρο του κόσμου. Όταν στεκόμαστε μπροστά από μία Αναγεννησιακή, Μπαρόκ ή Ροκοκό εκκλησία, απλά έχουμε συνείδηση ότι βρισκόμαστε στην Ευρώπη. Κατά τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι το να παρευρίσκεσαι σε μια επιτυχημένη παρουσίαση του Βασιλιά Ληρ δε σημαίνει απλά να παρακολουθείς, αλλά να γίνεσαι μάρτυρας, με μυστηριώδη τρόπο, της ιστορίας του ανθρώπινου γένους.
Η ιδέα ότι τα θεατρικά έργα και τα ποιήματα του Σαίξπηρ δε γράφτηκαν από τον ίδιο απασχόλησε πολλούς ειδικούς. Η αμφισβήτηση προκλήθηκε από την αντίφαση ανάμεσα στο μεγάλο λογοτεχνικό έργο και τη σχετικά ταπεινή καταγωγή του, την υποτιθέμενη ελλιπή του μόρφωση, την έλλειψη πληροφοριών για τη ζωή του. Στα έργα του διαφαίνεται μια εξοικείωση με άλλες γλώσσες και λογοτεχνίες, γνώσεις νομικής, ιστορίας, πολιτικής και γεωγραφίας, εξοικείωση με τους αυλικούς τρόπους συμπεριφοράς και ομιλίας, που θεωρούνται ασύμβατες για ένα απλό ηθοποιό, γιο ενός επαρχιώτη εμπόρου.
Τέτοιες γνώσεις την περίοδο εκείνη ήταν προσιτές μόνο σε πρόσωπα της Αυλής και της αριστοκρατίας. Η σπανιότητα σύγχρονων μαρτυριών και στοιχείων θεωρήθηκε ότι είναι ασύμβατη με τη φήμη του και ότι, κατά συνέπεια, υπέκρυπτε κάποιο μυστήριο. Το γεγονός ότι δε διασώθηκε κανένα χειρόγραφό του θεωρήθηκε ως απόδειξη ότι καταστράφηκαν για να αποκρυφτεί η ταυτότητα του συγγραφέα.
Από τα μέσα του 19ου αιώνα τα έργα του κατά καιρούς αποδόθηκαν στο Φράνσις Μπέηκον, υποκόμη του Σαιντ Ωλμπανς, στον Εντουαρντ ντε Βιρ, 17ο κόμη της Οξφόρδης, στον Γουίλιαμ Στάνλυ, 6ο κόμη του Ντέρμπυ ή στον Κρίστοφερ Μάρλοου. Η Λένα Αδαμοπούλου στο βιβλίο Άνθρωποι των Θαυμάτων αναφέρει ότι ο Φράνσις Μπέηκον είναι ο συγγραφέας των θεατρικών έργων που φέρουν το όνομα του Σαίξπηρ και ότι αυτό υποστηρίζεται από 20.000 περίπου έργα και άρθρα ειδικών μελετητών. Αναφέρει ότι ο Σαίξπηρ ήταν στην πραγματικότητα ένας αποτυχημένος ηθοποιός, που τον προσέλαβε ο Φράνσις Μπέηκον για να κάνει αυτή τη δουλειά, να παίξει το ρόλο του συγγραφέα. Έχει ανακαλυφθεί στα έργα του Μπέηκον μια κρυπτογραφία την οποία έχει επινοήσει ο ίδιος, και χρησιμοποίησε το όνομα του Σαίξπηρ σαν μια μάσκα για να διακηρύξει και να διαδώσει φιλοσοφικές απόψεις που θα μπορούσαν να συντελέσουν σημαντικά στη φιλολογική Αναγέννηση της Αγγλίας.
Ακόμη και η κρυπτογραφική υπηρεσία του αμερικάνικου στρατού, αναφέρει η Λένα Αδαμοπούλου, ανακάλυψε στα τυπωμένα έργα του Σαίξπηρ μια αληθινή κρυπτογραφική βιογραφία του Μπέηκον, στην οποία ο ίδιος αναγνωρίζει τον εαυτό του ως συγγραφέα αυτών των έργων.
Αναμφίβολα μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξη ενός μυστηρίου που περιβάλλει τον Σαίξπηρ και η αιτία για αυτό το μυστήριο είναι τα πενιχρά βιογραφικά στοιχεία που διαθέτουμε, το ότι πέραν των γραπτών του πέρασε από τη ζωή αθόρυβα και το ότι δε διασώθηκε κανένα χειρόγραφό του. Συνειδητοποιούμε την ύπαρξη ενός αινίγματος γύρω από το πρόσωπό του, οι όροι του οποίου είναι δύσκολο να τεθούν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ
- ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Will & Ariel Durant
- ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΣΑΙΞΠΗΡ Martin Lings
- ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ Αντώνης Αντωνιάδης
- Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ
- Ο ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ Louis B. Wright
Πηγή: http://biographies.nea-acropoli.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου