Όταν η Ευρώπη ήταν στον βυθό

Οι παράλιες περιοχές στον Βορρά άρχισαν να πλημμυρίζουν πριν από 12.000 χρόνια με το λειώσιμο των τελευταίων πάγων


Οι θαλάσσιοι αρχαιολόγοι αναζητούν τους χαμένους οικισμούς

Τον χάρτη της βυθισμένης παράκτιας Ευρώπης, η οποία άρχισε να σκεπάζεται από τη θάλασσα πριν από 12.000 χρόνια με το λιώσιμο των πάγων της τελευταίας παγετώδους εποχής, προσπαθούν να ανασυνθέσουν οι αρχαιολόγοι. Όπως λένε, το 40% των παράκτιων οικισμών της Βόρειας Ευρώπης είχε κιόλας βυθιστεί μέχρι τα 6.000 χρόνια πριν από σήμερα.
Εξοπλισμένος με τα καλύτερα εξαρτήματα ενός δύτη, ο Γκάρι Μόμπερ παρατηρεί προσεκτικά τον κατασκότεινο πυθμένα, 11 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Οι μαύρες τύρφες στον βυθό απορροφούν αχόρταγα το ελάχιστο φως που φθάνει μέχρις εκεί. Το τοπίο καθαρίζει κάπως μόλις γυρνά η παλίρροια και ο Μόμπερ ανασκαλεύει τον βυθό προσπαθώντας να βρει κάποιο εργαλείο, κάποιο υπόλειμμα αρχαίου σπιτιού.
Είναι διευθυντής του Ιδρύματος Θαλάσσιας Αρχαιολογίας Χάμσαϊρ και Γουάιτ στο Σάουθαμπτον της Αγγλίας και εξερευνά έναν βυθισμένο προϊστορικό οικισμό, στο θαλάσσιο κανάλι που χωρίζει τη Νότια Αγγλία από τη νησίδα Γουάιτ. Εκείνη την εποχή, όταν οι κάτοικοι της Ευρώπης μετεξελίσσονταν από νομαδικούς τροφοσυλλέκτες σε μόνιμους καλλιεργητές της γης, η στάθμη της θάλασσας ήταν περίπου 50 μέτρα πιο χαμηλά από ό,τι σήμερα. Κατά πάσα πιθανότητα, η μεγάλη πλειοψηφία εκείνων των πρώιμων κοινωνιών ζούσε σε εύφορες παράκτιες περιοχές. Καθώς όμως η τελευταία παγετώδης περίοδος υποχωρούσε, εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα χερσαίων εκτάσεων πλημμύρισαν και καταποντίστηκαν.

Οι αρχαίες κοινωνίες. Μέχρι το 4000 π.Χ., όταν οι ακτογραμμές της Ευρώπης σταθεροποιήθηκαν στη μορφή που περίπου έχουν σήμερα, το 40% των οικισμών της προϊστορικής Ευρώπης βρέθηκε κάτω από τη θάλασσα. Μαζί καταποντίστηκε και ένας πλούτος ευρημάτων που αποκαλύπτει τον τρόπο και την οργάνωσης της ζωής εκείνων των ανθρώπων. «Οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα συνέβαινε κοντά στις ακτές μέχρι και πριν από 6.000 χρόνια σκεπάστηκε για πάντα από τη θάλασσα», λέει στην επιθεώρηση «Νew Scientist» ο Νικ Φλέμινγκ, από το Εθνικό Ωκεανογραφικό Κέντρο της Αγγλίας, στο Σάουθαμπτον. «Αυτό σημαίνει ότι κάθε είδους αρχαία ευρήματα που βρίσκουμε σήμερα στην ξηρά δεν μπορούν να μας δώσουν ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς ήταν δομημένες εκείνες οι αρχαίες κοινωνίες. Αν αφήσουμε απέξω το 40% των στοιχείων, τότε σίγουρα θα κάνουμε σοβαρά λάθη στην ιστορία που θα γράψουμε», προσθέτει ο Άγγλος ειδικός.
ύμφωνα με τα ευρήματα από αρχαιολογικές ανασκαφές στην ξηρά, οι ομάδες ανθρώπων που ζούσαν στις αρχές της Μεσολιθικής Εποχής (10000 π.Χ.) ήταν κυνηγοί- τροφοσυλλέκτες που γυρνούσαν από περιοχή σε περιοχή. Στην καρδιά της ηπειρωτικής Ευρώπης τρέφονταν κυρίως με ελάφια, ζαρκάδια και αγριόχοιρους. Στη συνέχεια όμως άρχισαν να συγκεντρώνονται στις παράκτιες περιοχές της Βόρειας Ευρώπης, να δημιουργούν μόνιμους οικισμούς και να ασχολούνται με την αλιεία. Το να μπορέσουμε να κατανοήσουμε αυτή τη μετάβαση είναι πολύ σημαντικό, «γιατί η άνοδος της θάλασσας εξαφάνισε όλες τις σχετικές ενδείξεις», όπως τονίζει στην επιθεώρηση «Νew Scientist» ο αρχαιολόγος Γκέοφ Μπέιλι από το Πανεπιστήμιο της Υόρκης στην Αγγλία.
Θαλασσοπόροι. Από τα ευρήματα που εντόπισαν οι ειδικοί στον πυθμένα της θάλασσας, προκύπτει ότι οι άνθρωποι της Μεσολιθικής Εποχής ήταν επιδέξιοι θαλασσοπόροι. Όμως αυτή την περίτεχνη ναυτοσύνη δεν την αξιοποίησαν επί μακρόν, αφού από το 8000 π.Χ. και μετά οι άνθρωποι άρχισαν σταδιακά να δείχνουν έφεση στην καλλιέργεια της γης αφήνοντας κατά μέρος την αγάπη τους για τη θάλασσα. Οι καλλιεργητικές κοινότητες της Νεολιθικής Εποχής που προϋπήρχαν στην Ασία φαίνεται πως επεκτάθηκαν προς τα δυτικά και έφθασαν στη Βόρεια Ευρώπη και τη Βρετανία πριν από 6.000 χρόνια. «Το πώς ακριβώς έγινε αυτό παραμένει μυστήριο», λέει ο Τζόναθαν Μπέντζαμιν από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Αναπαράσταση. Για να εντοπίσουν τις περιοχές στις οποίες πρέπει να καταδυθούν, οι θαλάσσιοι αρχαιολόγοι πρέπει πρώτα να προχωρήσουν στην αναπαράσταση του παλαιοντολογικού χάρτη τεράστιων περιοχών. «Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε και προγνωστικά μοντέλα. Δεν μπορείς αλλιώς να καταδυθείς στην τύχη και να περιμένεις να πέσεις πάνω σε έναν αρχαίο οικισμό», λέει ο αρχαιολόγος Μάικλ Φοτ από την εταιρεία Ρanamerican Consultants στη Φλόριντα των ΗΠΑ.
ΜΕΧΡΙ το 4000 π.Χ. όταν οι ακτογραμμές σταθεροποιήθηκαν στη μορφή που έχουν σήμερα, το 40% των οικισμών της προϊστορικής Ευρώπης βρέθηκε κάτω από τη θάλασσα
Πηγή: Τα Νέα