Ο Ολιβερ Κόμγουελ γεννήθηκε στο Χάντινγκτον της Ανατολικής Αγγλίας. H οικογένειά του ανήκε στους μικρομεσαίους ευγενείς και ο πατέρας του Ρόμπερτ υπήρξε μέλος του Κοινοβουλίου επί βασιλείας της Ελισάβετ A'. Ο Ολιβερ μεγάλωσε σε προτεσταντικό περιβάλλον το οποίο τον επηρέασε σημαντικά. Οι γονείς του και οι δάσκαλοί του, τόσο στη γενέτειρά του όσο και αργότερα στο Πανεπιστήμιο του Κέϊμπριτζ, ήταν φανατικοί αντικαθολικοί.Φαίνεται ότι ο Κόμγουελ δεν υπήρξε ιδιαίτερα επιμελής μαθητής. Προτιμούσε να πηγαίνει για κυνήγι. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο γιος του ήταν 18 ετών, γεγονός που ανάγκασε τον Ολιβερ να εγκαταλείψει τις σπουδές του στο Κέιμπριτζ για να αναλάβει την επίβλεψη των κτημάτων της οικογενείας του. Στα 21 του χρόνια ο Κρόμγουελ νυμφεύθηκε την Ελισάβετ Μπούρτσιερ, κόρη εμπόρου του Σίτι του Λονδίνου, η οποία του χάρισε πέντε γιους και τέσσερις θυγατέρες.
Κοινοβουλευτικά παιχνίδια
H πρώτη επαφή του Κρόμγουελ με την πολιτική έγινε το 1628, όταν εκλέχθηκε μέλος του Κοινοβουλίου εκπροσωπώντας το Χάντινγκτον. Ο βασιλιάς Κάρολος A´, μερικούς μήνες αργότερα, διέλυσε το Κοινοβούλιο και επί 11 ολόκληρα χρόνια η Αγγλία έμεινε παραδομένη στην ανεξέλεγκτη εξουσία του βασιλιά.
Οπως και οι άλλοι ευγενείς του δικού του επιπέδου, ο Κρόμγουελ αντιμετώπιζε μεγάλα οικονομικά προβλήματα εξαιτίας κυρίως της βαριάς φορολογίας που επέβαλε ο Κάρολος A´ για να ικανοποιήσει τη σπάταλη Αυλή του. H δυσαρέσκεια μεγάλης μερίδας του λαού εναντίον του βασιλιά αυξανόταν με τα χρόνια. Το 1640 ο Κάρολος, σε μια προσπάθεια συμβιβασμού με τους υπηκόους του, αποφάσισε να συγκαλέσει νέο Κοινοβούλιο στο οποίο ο Κρόμγουελ εκλέχθηκε πάλι, εκπροσωπώντας το Κέιμπριτζ αυτή τη φορά. Αλλά και αυτό το Κοινοβούλιο, το λεγόμενο «Βραχυχρόνιο», έζησε μόνο τρεις εβδομάδες για να αντικατασταθεί λίγο αργότερα από το «Μακροχρόνιο Κοινοβούλιο», το οποίο παρέμεινε σε ισχύ ως το 1653 και στο οποίο ο Κρόμγουελ ουσιαστικά διήνυσε το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής του σταδιοδρομίας.
Ο Κρόμγουελ πολύ γρήγορα απέκτησε τη φήμη του ασυμβίβαστου πουριτανού ο οποίος δεν έχανε την ευκαιρία για να επιτεθεί εναντίον των διεφθαρμένων επισκόπων του Καρόλου. Οταν μάλιστα ο βασιλιάς, τον Νοέμβριο του 1641, απέρριψε τη «Μεγάλη Διαμαρτυρία» της Βουλής των Κοινοτήτων εναντίον της διαφθοράς και της τυραννίας των κληρικών, το χάσμα ανάμεσα στον βασιλιά και στη Βουλή των Κοινοτήτων μεγάλωσε. Ο Κάρολος συνέλαβε πέντε βουλευτές αλλά όχι τον Κρόμγουελ ο οποίος δεν ήταν ακόμη ιδιαίτερα προβεβλημένος.
A' Εμφύλιος Πόλεμος
Οι ηγετικές αρετές του Κρόμγουελ αποδείχθηκαν όταν ξέσπασε ο A' Εμφύλιος Πόλεμος. Ο Κάρολος A', για να μπορέσει να επιβληθεί στο όλο και διογκούμενο εναντίον του ρεύμα, άρχισε να αυξάνει τις στρατιωτικές του δυνάμεις. Τότε ο Κρόμγουελ απέδειξε ότι, εκτός από θεοσεβούμενος πουριτανός, ήταν και άνθρωπος ρεαλιστής και οργανωτικός. Τον Ιούλιο του 1642 ζήτησε την άδεια από τη Βουλή των Κοινοτήτων να στρατολογήσει άνδρες για την προστασία του Κοινοβουλίου. Οταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος, το Κοινοβούλιο είχε ήδη έναν συγκροτημένο στρατό και ο Κρόμγουελ είχε οργανώσει ένα δικό του σώμα ιππέων, τους «Σιδερόπλευρους», το οποίο διακρίθηκε στην πρώτη μάχη εναντίον του στρατού του βασιλιά, στο Ετζχιλ της Ανατολικής Αγγλίας, στις 23 Οκτωβρίου του 1642.
Στην αρχή του πολέμου ο Κρόμγουελ υπηρέτησε κάτω από τις διαταγές άλλων στρατηγών που είχε ορίσει το Κοινοβούλιο. Γρήγορα όμως επιβλήθηκε ως στρατιωτικός ηγέτης απαιτώντας από τους στρατιώτες του να τηρούν αυστηρή πειθαρχία. Ο A´ Εμφύλιος Πόλεμος κράτησε δύο ακόμη χρόνια. Ο στρατός του Κοινοβουλίου, χάρη στις στρατηγικές ικανότητες του Κρόμγουελ (αν και ο ίδιος απέδιδε τις νίκες του στη δύναμη του Θεού), βγήκε νικητής.
B' Εμφύλιος Πόλεμος
Μόλις τελείωσε ο πόλεμος, και χωρίς ο Κάρολος A' να δεσμευτεί για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, η Βουλή των Κοινοτήτων αποφάσισε να διαλύσει τον στρατό και, προς μεγάλη απογοήτευση του Κρόμγουελ, να προσλάβει σκωτσέζους μισθοφόρους για την προστασία του Κοινοβουλίου. Ο Κόμγουελ, οργισμένος με αυτή την εξέλιξη, πήρε το ιππικό του και έφυγε από το Λονδίνο τον Ιούνιο του 1647 με την πεποίθηση ότι δεν μπορούσε να εμπιστευθεί ούτε τον βασιλιά ούτε το Κοινοβούλιο.
Την ίδια γνώμη είχε και ο στρατηγός Φέρφαξ, ο οποίος ωστόσο, περισσότερο θερμόαιμος, βάδισε με τον στρατό του εναντίον των κτιρίων του Κοινοβουλίου. Τότε ο Κρόμγουελ ανέλαβε τον ρόλο του διαιτητή ανάμεσα στον στρατό, στο Κοινοβούλιο και στον βασιλιά, και φοβούμενος ότι η κατάργηση της μοναρχίας που επιθυμούσαν οι «Ισοπεδωτικοί» (οι Levellers επιθυμούσαν την πλήρη κοινωνική εξίσωση αριστοκρατίας και λαού) θα οδηγούσε τη χώρα σε αναρχία, προσπάθησε να έρθει σε συνεννόηση με τον Κάρολο A'. H προσπάθειά του δεν απέδωσε και οι φιλοβασιλικοί, συμμαχώντας με τους Σκωτσέζους, ξαναπήραν τα όπλα και έτσι άρχισε ο B' Εμφύλιος Πόλεμος ο οποίος τελείωσε με τη νίκη του Κοινοβουλίου και την καρατόμηση του Καρόλου A' στις 30 Ιανουαρίου 1649.
H εξουσία των «Αγίων»
Με την κατάργηση της βασιλείας και την εκκαθάριση του Κοινοβουλίου από τους φιλοβασιλικούς εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία της Κοινοπολιτείας Αγγλίας, Σκωτίας και Ιρλανδίας, με μία μόνο Βουλή και κεντρικό διοικητικό όργανο το Συμβούλιο του Κράτους με πρόεδρο τον Ολιβερ Κρόμγουελ. Τα τρία πρώτα χρόνια της θητείας του ως αρχηγού της νεοσύστατης δημοκρατίας ο Κρόμγουελ ασχολήθηκε κυρίως με την καταστολή εξεγέρσεων στη ρωμαιοκαθολική Ιρλανδία και στη φιλοβασιλική Σκωτία, τις οποίες έπνιξε στο αίμα, κυρίως στην Ιρλανδία.
Εχοντας πλέον εξασφαλίσει την ειρήνη στην Κοινοπολιτεία ο Κρόμγουελ έβαλε στόχο του την εξισορρόπηση των πολιτικών δυνάμεων και προώθησε για ψήφιση στο Κοινοβούλιο τον «Νόμο της Λήθης», δηλαδή την αμνηστία. Ωστόσο ο στρατός, ο οποίος στην πλειονότητά του απετελείτο από φανατικούς πουριτανούς, απαίτησε τη διάλυση του διεφθαρμένου Κοινοβουλίου.
Ο Κρόμγουελ ενέδωσε στις πιέσεις και στις 20 Απριλίου του 1653 κατάργησε το Κοινοβούλιο και στη θέση του συγκρότησε επιτροπή η οποία «θα κυβερνούσε με τον φόβο του Θεού». H επιτροπή αυτή, που έμεινε στην ιστορία ως «Συνάθροιση των Αγίων», δεν κατόρθωσε να λειτουργήσει ικανοποιητικά ως διοικητικό και νομοθετικό όργανο, και τον Δεκέμβριο του 1653 πρότεινε να αναλάβει ο Κρόμγουελ την αρχηγία του κράτους. Ετσι ο Κρόμγουελ εξελέγη από τη «Συνάθροιση των Αγίων» με τον τίτλο του Λόρδου Προστάτη και συμβουλευτικό όργανο ένα νέο Κοινοβούλιο.
Απόλυτος άρχων
Προτού ακόμη συγκροτηθεί και συνέλθει το νέο Κοινοβούλιο ο Κρόμγουελ εξέδωσε περισσότερα από 80 διατάγματα με τα οποία προσπάθησε να ρυθμίσει τα θέματα της θρησκείας, της δικαιοσύνης και της παιδείας. Πρόσφερε αρκετά περιθώρια ανεξιθρησκίας, μερίμνησε για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, προχώρησε στην αναμόρφωση του ποινικού κώδικα.
Στην εξωτερική πολιτική ο Κρόμγουελ έθεσε πάνω απ' όλα το συμφέρον της Βρετανίας, όπως απέδειξε η εκστρατεία (1654) εναντίον της πουριτανικής, άρα προσφιλούς, Ολλανδίας, η οποία ωστόσο με τη ναυτική της ισχύ απειλούσε τη βρετανική θαλασσοκρατορία, καθώς και η συμμαχία με τη ρωμαιοκαθολική Γαλλία εναντίον της Ισπανίας από την οποία η Βρετανία απέσπασε την Τζαμάικα (1655).
Μετά από απέλπιδες προσπάθειες να συντονιστεί με το απείθαρχο Νέο Κοινοβούλιο ο Κρόμγουελ το διέλυσε (Ιανουάριος 1655) και μετά από μερικούς μήνες συγκάλεσε άλλο. Αλλά και σε τούτο οι ακραιφνείς δημοκρατικοί δημιούργησαν πολλές δυσκολίες στον Λόρδο Προστάτη, ο οποίος διακήρυσσε ότι κυβερνούσε τη χώρα επειδή ήταν θέλημα Θεού. Ετσι το διέλυσε και αυτό (Φεβρουάριος 1658) και τους υπόλοιπους μήνες της ζωής του κυβέρνησε ως απόλυτος άρχων.
Ο Κρόμγουελ πέθανε από ελονοσία στις 3 Σεπτεμβρίου 1658 και ενταφιάστηκε με τιμές στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ. Μετά την παλινόρθωση της βασιλείας και την ενθρόνιση του Καρόλου B' έγινε εκταφή του ταριχευμένου σώματος του Κρόμγουελ, που το κρέμασαν στο Τίμπουρν, εκεί όπου γίνονταν οι εκτελέσεις των εγκληματιών. Υστερα ο νεκρός αποκεφαλίστηκε και το σώμα το έθαψαν κάτω από το ικρίωμα, ενώ το κεφάλι, καρφωμένο σε ένα κοντάρι, στήθηκε στο Κοινοβούλιο, όπου λέγεται ότι παρέμεινε καθ' όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Καρόλου B'.
Πηγή: Το Βήμα (14 Δεκεμβρίου 2003 / Ιωάννα Ζουλα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου