ΠΑΙΔΕΙΑ: Οι αγώνες είχαν θύματα

Χώρος ζωντανός, που θρήνησε όμως πολλούς νεκρούς. Η εκπαιδευτική κοινότητα συνδέθηκε με όλα τα μεγάλα γεγονότα της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας κυρίως λόγω του αντισυμβατικού χαρακτήρα της νεολαίας. Γι' αυτό μετρά ακόμη τις πληγές της, θυμάται τα θύματά της. Ο Αλέξης Γρηγορόπουλος ήταν μόνο ένα από αυτά.

Της Φιλομήλας Δημολαΐδου

«Η εκπαιδευτική κοινότητα πενθεί για ακόμη μία φορά», μου έλεγε πέρυσι κατά τα Δεκεμβριανά ένας καθηγητής. Το «για ακόμη μία φορά» μού έκανε προς στιγμήν εντύπωση, αλλά στη συνέχεια της συζήτησης συνειδητοποίησα ότι ο χώρος αυτός έχασε αρκετά μέλη του άλλοτε εξαιτίας της κρατικής καταστολής και της αστυνομικής αυθαιρεσίας και άλλοτε λόγω του λεγόμενου παρακράτους. «Τα χτυπήματα στην εκπαιδευτική κοινότητα συνδέονταν πάντα με τα χτυπήματα στα δημοκρατικά δικαιώματα. Άλλωστε όλες οι μεγάλες εκπαιδευτικές κινητοποιήσεις έθεταν και ζητήματα εκδημοκρατισμού της χώρας», τόνισε ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, χρόνια συνδικαλιστής της Γ’ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, μέλος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων της χούντας αλλά και «αυτόπτης μάρτυρας» πολλών εκπαιδευτικών κινητοποιήσεων.
Οι γνωστοί και άγνωστοι στο ευρύ κοινό νεκροί από τον εκπαιδευτικό χώρο έδωσαν το δικό τους μήνυμα και το κληροδότησαν στις επόμενες γενιές. Ποιοι όμως ήταν αυτοί; Αποτίοντας φόρο τιμής στους αγώνες τους, θα μνημονεύσουμε ορισμένους από αυτούς.

Στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης δύο τραγικά γεγονότα σημάδεψαν την εκπαιδευτική κοινότητα. Την παραμονή της Πρωτομαγιάς του 1976 ο 16χρονος μαθητής Σιδέρης Ισιδωρόπουλος, μέλος της αριστερής οργάνωσης Κ.Ο. Μαχητής, κόλλαγε αφίσες στην πλατεία Κοτζιά. Προσπαθώντας να ξεφύγει από τους αστυνομικούς, που κατέφτασαν για συλλήψεις, παρασύρθηκε από διερχόμενο αυτοκίνητο. Ήταν ουσιαστικά ο πρώτος νεκρός της μεταπολίτευσης. Το 1980, παραμονή της επετείου του Πολυτεχνείου, η μειοψηφία της ΕΦΕΕ αποφάσισε να επιχειρήσει να «σπάσει» την απαγόρευση της κυβέρνησης Ράλλη για πορεία μέχρι την αμερικανική πρεσβεία. Τα ΜΑΤ μετέτρεψαν το κέντρο της Αθήνας σε πραγματικό σφαγείο, με αποτέλεσμα η 21χρονη εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου και ο 26χρονος κύπριος φοιτητής της Νομικής Ιάκωβος Κουμής να ξυλοκοπηθούν μέχρι θανάτου.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΛΤΕΖΑΣ
Κατά τα περσινά γεγονότα του Δεκέμβρη μοιραία έγινε σύγκριση του Μιχάλη Καλτεζά με τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο. Και οι δύο ήταν 15χρονοι και έχασαν τη ζωή τους από σφαίρα αστυνομικού. Ο Μ. Καλτεζάς σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στην επέτειο εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1985. Ο αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας τον πυροβόλησε στο πίσω μέρος του κεφαλιού από απόσταση λίγων μέτρων, καθώς ο νεαρός έτρεχε μαζί με άλλους διαδηλωτές προς την πλατεία Εξαρχείων. Νωρίτερα είχαν σημειωθεί συμπλοκές αναρχικών και αστυνομικών. Αμέσως μετά το θάνατο του Καλτεζά καταλαμβάνονται από αναρχικούς το Παλιό Χημείο και το Πολυτεχνείο. Το επόμενο πρωί δίνεται η άδεια από την Επιτροπή Πανεπιστημιακού Ασύλου, με πρόεδρο τον πρύτανη Μιχάλη Σταθόπουλο, να μπει η αστυνομία στο Χημείο. Ήταν η πρώτη άρση ασύλου από την επίσημη θεσμοποίησή του το 1982. Ο Μελίστας, καταδικασμένος σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση (με ανασταλτικό χαρακτήρα), αθωώνεται το 1990 από το εφετείο.
«Ο ΤΕΜΠΟΝΕΡΑΣ ΖΕΙ»
Μαθηματικός, αριστερών πεποιθήσεων και μέλος του Εργατικού Αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου (ΕΑΜ), ο Νίκος Τεμπονέρας έγινε γνωστός στο πανελλήνιο, γιατί ήταν ο πρώτος νεκρός στη διάρκεια των μαθητικών κινητοποιήσεων εναντίον του νομοσχεδίου του τότε υπουργού Παιδείας Βασίλη Κοντογιαννόπουλου (σ.σ. θα ακολουθούσαν άλλοι τέσσερις στην Αθήνα από πυρκαγιά που εκδηλώθηκε σε κατάστημα κατά τη διάρκεια διαδήλωσης). Με το νομοσχέδιο που επρόκειτο να φέρει η κυβέρνηση στη Βουλή ρυθμίζονταν θέματα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (π.χ. κατάργηση αδικαιολόγητων απουσιών, επανακαθιέρωση προσευχής, έπαρσης της σημαίας και εκκλησιασμού, επιβολή «ομοιόμορφης» ενδυμασίας και «πειθαρχικού ελέγχου» της εξωσχολικής ζωής) αλλά και της τριτοβάθμιας (π.χ. λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ, περικοπές κοινωνικών παροχών σε φοιτητές). Η πολιτική κατάσταση ήταν ιδιαίτερα έκρυθμη, αφού σχεδόν το 70% των σχολείων τελούσε υπό κατάληψη, ενώ οι διαδηλώσεις αποτελούσαν καθημερινό φαινόμενο. Τον τερματισμό των καταλήψεων ζητούσαν επιτακτικά αρκετοί αγανακτισμένοι γονείς αλλά και στελέχη της νεολαίας του κυβερνώντος κόμματος. Αργά το βράδυ της 8ης Ιανουαρίου 1991 μέλη της ΟΝΝΕΔ προσπάθησαν να ανακαταλάβουν το 3ο γυμνάσιο-λύκειο Πάτρας. Κατά τη διάρκεια συμπλοκής που ακολούθησε ο καθηγητής του σχολείου Νίκος Τεμπονέρας, που είχε πάει να βοηθήσει τους καταληψίες μαθητές του, βρέθηκε νεκρός, χτυπημένος με σιδερολοστό στο κεφάλι. Δράστης της δολοφονικής επίθεσης -παρά τους διαφορετικούς ισχυρισμούς του- θεωρήθηκε ο τότε πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και δημοτικός σύμβουλος Ιωάννης Καλαμπόκας, ο οποίος καταδικάστηκε πρωτόδικα σε ισόβια δεσμά για φόνο εκ προμελέτης, ενώ αργότερα η ποινή του μειώθηκε. Αποφυλακίστηκε τρία χρόνια μετά. Το 3ο γυμνάσιο Πάτρας, τόπος δολοφονίας του Τεμπονέρα, σήμερα φέρει το όνομά του, ενώ η ΟΛΜΕ κήρυξε την 9η Ιανουαρίου, ημέρα δολοφονίας του 38χρονου καθηγητή, "ημέρα παιδείας και αγώνα".
Πριν από την επταετία
Ο πρώτος θάνατος για το πανεπιστημιακό άσυλο σημειώθηκε στις 4 Μαρτίου 1936. Ο φοιτητής Ιατρικής Αλ. Σωτηριάδης τραυματίστηκε θανάσιμα από αστυνομικούς κατά τη διάρκεια φοιτητικής διαδήλωσης στην Αθήνα. Η απεργία των φοιτητών είχε αρχίσει από το Φεβρουάριο, με αιτήματα τον εκσυγχρονισμό του απαρχαιωμένου συστήματος σπουδών, ακαδημαϊκές ελευθερίες αλλά και πανεπιστημιακό άσυλο. Τότε είχε γίνει για πρώτη φορά συζήτηση για απαγόρευση εισόδου των αστυνομικών δυνάμεων στα πανεπιστημιακά ιδρύματα αλλά και για ίδρυση ειδικού αστυνομικού σώματος, κάτι δηλαδή σαν πανεπιστημιακή αστυνομία.
- Ο Σωτήρης Πέτρουλας, που έχει την τιμητική του στα συνθήματα των σύγχρονων εκπαιδευτικών κινητοποιήσεων, ήταν φοιτητής της ΑΣΟΕΕ, όταν δολοφονήθηκε από αστυνομικούς κατά τη διάρκεια των Ιουλιανών του 1965. Το μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη πρωτοστάτησε μέσα από το κίνημα του 1-1-4 για δημοκρατία και ελευθερία αλλά και παροχή 15% στην παιδεία (σ.σ. ένα από τα τότε συνθήματα ανέφερε: «Δώστε προίκα στην παιδεία και όχι στη Σοφία», σημερινή βασίλισσα της Ισπανίας), ενώ συμμετείχε στη μοιραία για αυτόν συγκέντρωση στα Προπύλαια, την οποία συγκάλεσε στις 21 Ιουλίου η ΕΦΕΕ με κεντρικά συνθήματα «Να φύγει η αυλόδουλη κυβέρνηση», «Την κυβέρνηση εκλέγει ο λαός και όχι το παλάτι και οι Αμερικανοί».
Η αστυνομία κατόπιν διαταγών του υπουργού Δημόσιας Τάξης, ναυάρχου Τούμπα, επιτέθηκε στους χιλιάδες συγκεντρωμένους στη συμβολή των οδών Σταδίου και Χρ. Λαδά. Ο 23χρονος φοιτητής της ΑΣΟΕΕ πέφτει νεκρός, ενώ τραυματίζονται εκατοντάδες και συλλαμβάνονται πάνω από 250 άτομα, στην πλειονότητά τους νεολαίοι, ανάμεσά τους και μαθητές. Παρά τις προσπάθειες της αστυνομίας να ταφεί ο Πέτρουλας μυστικά, οι γονείς του παίρνουν τη σορό του και η κηδεία του στις 23 Ιουλίου μετατρέπεται σε τεράστια διαδήλωση.
Πηγή: Μακεδονία