Πατάτα

Ποώδες φυτό της οικογένειας των σολανιδών, της τάξης των προσωπανθών, της κλάσης των δικοτυλήδονων. Το επιστημονικό όνομά της είναι σολανό το κονδυλόριζο. Κατάγεται από τη νότια Αμερική (Περού, Βολιβία, Μεξικό) και άρχισε να καλλιεργείται στην Ευρώπη από το 16ο αι. Ως μέσο διατροφής χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους Ιρλανδούς το 1663 και αργότερα άρχισε να χρησιμοποιείται από τους Γάλλους και τους Γερμανούς. Στην Ελλάδα την καλλιέργειά της εισήγαγε ο Καποδίστριας.

Οι βλαστοί της είναι όρθιοι ή πλάγιοι και το ύψος της κυμαίνεται από σαράντα εκατοστά μέχρι ένα μέτρο. Οι μασχαλιαίοι βλαστοί εξελίσσονται σε υπόγειες παραφυάδες, που έχουν μικρά φύλλα και σχηματίζουν ρίζες. Τα ακριανά τμήματα των παραφυάδων διογκώνονται πολύ και σχηματίζουν βλαστοκονδύλους. Οι κόνδυλοι της π. έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε άμυλο και χρησιμοποιούνται για τη διατροφή του ανθρώπου και ως κτηνοτροφή (ειδικές ποικιλίες). Οι νωποί κόνδυλοι της π. αποτελούνται κατά μέσο όρο από 75% νερό, 20% άμυλο, 2% πρωτεΐνες, 2% τέφρα, καθώς επίσης και από ελάχιστες ποσότητες λιπών, βιταμινών Α και C κ.ά. Στο εσωτερικό στρώμα του φλοιού των άγουρων κονδύλων της π. υπάρχει μία δηλητηριώδης ουσία που ονομάζεται σολανίνη. Αν η περιεκτικότητα των κονδύλων σε σολανίνη ξεπεράσει το 0,02%, τότε υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης.
Τα φύλλα του φυτού είναι φτερωτά, αντίθετα, έχουν χρώμα ανοιχτοπράσινο και η κάτω επιφάνειά τους καλύπτεται από χνούδι. Τα άνθη είναι ακτινόμορφα, αρρενοθήλεα και έχουν χρώμα άσπρο ή ρόδινο-ιώδες. Είναι διαταγμένα κατά κορύμβους, ο κάλυκάς τους είναι συσσέπαλος, η στεφάνη τους συμπέταλη, έχουν πέντε στήμονες και η ωοθήκη τους αποτελείται από δύο χώρους. Μέσα στην ωοθήκη περιέχονται πολλά ωοκύτταρα. Ο καρπός της π. είναι χοντρή σφαιρική ράγα, έχει κίτρινο χρώμα και περιέχει πολυάριθμα σπέρματα.
Υπάρχουν πολυάριθμες ποικιλίες πατάτας, που διακρίνονται, ανάλογα με το χρόνο ωρίμανσης των κονδύλων, σε πρώιμες ή όψιμες, ανάλογα με το σχήμα των κονδύλων σε επιμήκεις, πλατιές ή στρογγυλές, και ανάλογα με το χρώμα της σάρκας των κονδύλων, σε άσπρες ή κίτρινες.
Στη χώρα μας καλλιεργούνται σε μεγάλη κλίμακα σε λευκόσαρκες ποικιλίες "Up-tο-date", "Βanner", "Αrran", "Sebagο" κ.ά. και σε μικρή κλίμακα οι κιτρινόσαρκες "Αri", "Fina" κ.ά., που χρησιμοποιούνται για εξαγωγή κυρίως.
Το άμυλο των κονδύλων χρησιμοποιείται στη βιομηχανία για την παρασκευή καλλυντικών, διάφορων γλυκών, αιθυλικής αλκοόλης, δεξτρίνης, γλυκόζης, αμυλόκολλας, καθώς και για την παρασκευή υλικών που χρησιμοποιούνται στο φινίρισμα του χαρτιού και των υφασμάτων.
Το 1970 καλλιεργήθηκαν στην Ελλάδα 540 χιλιάδες στρέμματα και η συνολική παραγωγή έφτασε τους 800.000 τόνους (έγινε εξαγωγή στο εξωτερικό 25.000 τόνων). Το 1972, εξάλλου, η παγκόσμια παραγωγή πατάτας έφτασε τα 279 εκατομμύρια τόνους. Οι κυριότερες χώρες του κόσμου που παράγουν πατάτα σε αξιόλογα ποσοστά επί της παγκόσμιας παραγωγής είναι η Ρωσία (28%), η Πολωνία (17,5%), η Κίνα (12%), η Δυτική Γερμανία (5,5%), οι Η.Π.Α. (5%), η Ανατολική Γερμανία (4%), η Γαλλία (3%), η Μεγάλη Βρετανία (2,5%), η Ολλανδία (2%), η Ισπανία (1,6%), η Ινδία (1,5%), η Ιαπωνία (1,3%), η Ρουμανία (1,2%), η Ιταλία (1%) κ.ά.
Πηγή: LivePedia