Γιώργος Μαυρογιώργος*Η υποδοχή των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών είναι ένα κρίσιμο «επεισόδιο-γέφυρα» μετάβασης από το πανεπιστήμιο στο σχολείο και συνδέεται αποφασιστικά τόσο με την ποιότητα του έργου τους όσο και με την παραπέρα επιστημονική και επαγγελματική τους εξέλιξη και ανάπτυξη. Οι νεοεισερχόμενοι εκπαιδευτικοί, κατά τεκμήριο, είναι φορείς σύγχρονων και νέων ιδεών. Έχουν πολλούς λόγους να είναι ιδιαιτέρως ικανοποιημένοι που εξασφάλισαν εργασία στο κυπριακό σχολείο. Τα δύο αυτά στοιχεία κρίνονται ιδιαιτέρως κρίσιμα και αποτελούν «κεφάλαιο» στη διαδικασία υποδοχής τους στο σχολείο. Επιστρέφουν στο σχολείο με «αποσκευές»: το φορτίο της άτυπης «μαθητείας» (12 χρόνια!), τις πανεπιστημιακές σπουδές, την προϋπηρεσιακή επαγγελματική κατάρτιση, άλλες εμπειρίες (ετεροαπασχόληση, υπο-απασχόληση, ανεργία,κ.ά.).
Στη διαδικασία αυτή διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο:
*οι πολιτικές διορισμού και τοποθέτησης (περιφέρεια, τύπος σχολείου, χρόνος, κ.ά.)
*οι διαδικασίες υποδοχής στη σχολική μονάδα: εσωτερική εκπαιδευτική πολιτική μονάδων για τους νεοεισερχόμενους
*οι πολιτικές ανάθεσης διδακτικού έργου (αντικείμενα, τάξεις, χρόνος ανάθεσης)
*συνθήκες και όροι εργασίας: φόρτος, κίνητρα, έλεγχος, κ.ά.
*τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά της σχολικής μονάδας (μέγεθος, σύνθεση, υποδομές, κ.ά.)
*η επιμόρφωση των νεοεισερχόμενων (φορέας, προγράμματα: δομή, μορφή και περιεχόμενο, επιμορφωτές, επιμορφωτικό υλικό, μεθοδολογία, αξιολόγηση, κ.ά.)
*ο διευθυντής του σχολείου, ο μέντορας και οι άλλοι εκπαιδευτικοί.
Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι εξασφαλίζονται καλύτερες προϋποθέσεις προοδευτικής ριζοσπαστικής μεταρρυθμιστικής παρέμβασης σε αυτό το «κρίσιμο» πεδίο, όταν όλες οι παραπάνω παράμετροι αντιμετωπίζονται συνολικά και ενιαία με σκοπό την υποστήριξη των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών ώστε να είναι οι ίδιοι κριτικοί και στοχαστικοί προοδευτικοί μεταρρυθμιστικοί φορείς σε ένα σχολείο που αλλάζει διαρκώς. Με αυτόν τον τρόπο, το σχολείο δεν τους υποδέχεται με στόχο τη συμμόρφωση αλλά, δυνάμει, προσφέρει προϋποθέσεις μεταρρυθμιστικής και μετασχηματιστικής παρέμβασης.
Ήδη, προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει ορισμένες σημαντικές ρυθμίσεις (προϋπηρεσιακή επιμόρφωση, η εισαγωγική επιμόρφωση, η καθιέρωση του μέντορα). Ίσως χρειάζεται να διερευνηθεί εάν και κατά πόσο οι ρυθμίσεις αυτές αποτυπώνουν με έγκυρο, αξιόπιστο και ενιαίο τρόπο τις προσδιοριστικές αρχές μιας μεταρρυθμιστικής παρέμβασης. Έχουμε τη γνώμη ότι ένας θεσμός (εισαγωγική επιμόρφωση-μέντορας) που εισάγεται για πρώτη φορά είναι ανοικτός στη γραφειοκρατικοποίηση και στην τυποποίηση γιατί έτσι εξασφαλίζονται υψηλότεροι δείκτες βεβαιότητας στην τυπική εφαρμογή. Θα χρειαστεί να καταβάλουμε ιδιαίτερη προσπάθεια, ώστε η υποδοχή των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών να μην είναι ένα απλό επιμορφωτικό επεισόδιο προσανατολισμού, υποστήριξης και υποδοχής των εκπαιδευτικών με προτεραιότητα στην επιβίωση και στις πρακτικές λύσεις, αποπλαισιωμένες από κοινωνικές και πολιτισμικές παραμέτρους.
Το ερώτημα είναι: εάν και κατά πόσο οι νεοεισερχόμενοι αντιμετωπίζονται ως δυνάμει αναστοχαζόμενα υποκείμενα σε μια επαναδιαπραγμάτευση τόσο του φορτίου που φέρνουν όσο και του σχολείου στο οποίο θα εργαστούν. Γιατί άραγε στη σχετική βιβλιογραφία προβάλλεται ο νεοδιοριζόμενος ως ένα υποκείμενο γεμάτο ανασφάλειες και φόβους επιβίωσης και ο μέντορας ως «ναυαγοσώστης». Ή και αν έτσι αισθάνονται, πώς θα φτάσουμε να έχουμε το δίδυμο νεοδιόριστου/μέντορα με καταλυτικές καινοτόμες παρεμβάσεις στη σχολική μονάδα για να αλλάζουν την επαγγελματική κουλτούρα του σχολείου. Αλήθεια, ποια είναι τα επαγγελματικά μυστικά που υπάρχουν για να επιμορφώνουμε νεοεισερχόμενους και μέντορες χωριστά και όχι μαζί, σε μια ενήλικη αναστοχαστική διαδικασία επαναδιαπραγμάτευσης αντιλήψεων και πρακτικών για ένα άλλο σχολείο, σε μια άλλη κοινωνία, με έναν άλλο εκπαιδευτικό;
Έχουμε την άποψη ότι η υποδοχή των νεοδιόριστων έχει μεταρρυθμιστικές προϋποθέσεις, όταν οργανώνεται σε εργαστήρια στα οποία αποφεύγονται οι εκτενείς/ εξαντλητικές εισηγήσεις/ μονόλογοι. Σε όσους/ες συμμετέχουν, πριν από την έναρξη, αποστέλλεται ο φάκελος του επιμορφωτικού υλικού (επιλεγμένα δημοσιευμένα ή μη κείμενα) με περιεχόμενο που να αντιστοιχεί σε επιμέρους θεματικούς άξονες. Ο φάκελος επιμορφωτικού υλικού εμπλουτίζεται, κατά περίπτωση, από το υλικό που διατίθεται από τους επιμορφωτές. Έτσι, όσοι/ες προσέρχονται στα εργαστήρια καλούνται να έχουν μελετήσει το σχετικό υλικό ώστε να είναι δυνατή η ενεργός και δημιουργική συμμετοχή τους στα εργαστήρια (αυτοκατευθυνόμενη μελέτη).
Πέρα από αυτά, το περιεχόμενο και η μορφή των επιμορφωτικών εργαστηρίων έχουν μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα, όταν προσδιορίζονται από τις ακόλουθες επιλογές:
*Ιστορικοβιογραφική αναδρομή στην άτυπη μαθητεία των νεοεισερχομένων και επανεξέταση/αποκαθήλωση των αυτονόητων και παραδοσιακών αντιλήψεων και πρακτικών που διαιωνίζουν την εκπαιδευτική διαδικασία.
*Λειτουργική σύνδεση της προϋπηρεσιακής κατάρτισης με την εισαγωγική επιμόρφωση με σκοπό τη μετασχηματιστική/μεταρρυθμιστική παρέμβαση σε ένα σχολείο που είναι ανοικτό στην αλλαγή.
*Διαμόρφωση «παιδαγωγικού συμβολαίου» για τη συνεργασία εκπαιδευτικού και μέντορα.
*Ένταξη της υποδοχής των νέων εκπαιδευτικών στην «εσωτερική εκπαιδευτική πολιτική» των σχολικών μονάδων, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα προσωπικών άμεσων εξαρτήσεων από τους μέντορες.
*δημιουργία ειδικού «μητρώου» μεντόρων και επιμορφωτών με διαδικασίες και κριτήρια που να προσδιορίζονται από τις αρχές της μεταρρυθμιστικής πολιτικής που έχει προδιαγραφεί.
*συγκρότηση έγκυρου και αξιόπιστου βιβλιογραφικού οδηγού για τον νεοεισερχόμενο εκπαιδευτικό. Τα προτεινόμενα βιβλία και περιοδικά διαπνέονται από τις αρχές μιας μετασχηματίζουσας παιδαγωγικής και διδακτικής παρέμβασης στα σχολεία. Από τα βιβλία που προτείνονται, μετά από απόφαση του Υπουργού Παιδείας, 5-10 βιβλία, ανάλογα με τις διαθέσιμες πιστώσεις, διατίθενται δωρεάν στους νεοεισερχόμενους ως συμβολική έκφραση της ανάγκης για δημιουργία προσωπικής εκπαιδευτικής βιβλιοθήκης.
*Δημιουργία ειδικού δικτυακού τόπου για την υποστήριξη των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών.
*Συγκρότηση ντοσιέ εισαγωγικής επιμόρφωσης, με κείμενα που να αντανακλούν το περιεχόμενο του προγράμματος και την υποστήριξη του έργου τους στο σχολείο.
*Η μεθοδολογία του όλου εγχειρήματος αντανακλά τις βασικές αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων.
*Τα επιμορφωτικά εργαστήρια (νεοεισερχομένων και μεντόρων) είναι κοινά.
*Το περιεχόμενο των εργαστηρίων αντανακλά ως ένα βαθμό στη φυσιογνωμία της σχολικής μονάδας.
*Θεωρητική και πρακτική αξιοποίηση της «σχετικής αυτονομίας» σχολικής μονάδας και μεντόρων -εκπαιδευτικών και νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών για καινοτόμες και μεταρρυθμιστκές παρεμβάσεις.
Οι νεοδιοριζόμενοι εκπαιδευτικοί θα βρίσκονται, αντικειμενικά, για πολλά χρόνια σε ένα εργαστήριο διαβίου μάθησης. Οι πολιτικές υποδοχής και «δοκιμασίας», όσο δεν ενσωματώνουν πειστικές διευθετήσεις για τη σχέση των εκπαιδευτικών με τη εργασία, τους εκθέτουν σε διαδικασίες ιδιότυπης διαβίου «επιμορφωτικής ανορεξίας»... Για το περιεχόμενο των εργαστηρίων θα επανέλθουμε σε επόμενο κείμενο.
*Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου
ΠΟΛΙΤΗΣ - 06/12/2009, Σελίδα: 107
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου