Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας 1

Γαλαξίδι… Αλευρομουτζουρώματα
Στο Γαλαξίδι, το απόγευμα της Kαθαράς Δευτέρας, θυμίζει εμπόλεμη ζώνη. Ντόπιοι, χωρισμένοι σε ομάδες, μάχονται μεταξύ τους στοχεύοντας, ο ένας τον άλλον, με αλεύρι και χρωματιστή σκόνη. Η συνήθεια έμεινε στην ιστορία ως «αλευροπόλεμος» ή αλλιώς «αλευρομουτζουρώματα». Φυσικό επακόλουθο αυτού του εθίμου είναι στο τέλος το Γαλαξίδι να μετατρέπεται στην πιο… χρωματιστή πολιτεία του κόσμου.
Θήβα… ο Βλάχικος Γάμος
Στη Θήβα, πραγματοποιείται την Καθαρά Δευτέρα, πιστή αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου. Το έθιμο ταξιδεύει στις μέρες μας από το 1830, όπου τότε οι Βλάχοι από την Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία αλλά και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τη γη των προγόνων τους και μετακινήθηκαν νοτιότερα, όπου ανακάλυψαν γόνιμο έδαφος και εγκαταστάθηκαν.

Λειβαδιά… το Γαϊτανάκι
Στη Λειβαδιά, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, οργανώνεται το περίφημο «Γαϊτανάκι», μια εκδήλωση, η οποία αναβιώνει τα τελευταία χρόνια και έχει τις «ρίζες» της από τον καιρό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με την παράδοση, στις συνοικίες της πόλης, οι γείτονες αναμεταξύ τους, ετοιμάζουν το «Γαϊτανάκι» τους. Στη συνέχεια, συνοδεία αρμάτων, καταφθάνει στην κεντρική πλατεία σωρεία «Γαϊτανακίων», τα οποία αναμειγνύονται δημιουργώντας ένα θέαμα μοναδικό.
Άμφισσα… Το Στοιχειό της Χάρμαινας
Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς, ο θρύλος του «στοιχειού της Χάρμαινας αναβιώνει στην Άμφισσα. Θρύλοι και τοπικές παραδόσεις, μιλούν χρόνια για τα «στοιχειά» της περιοχής. Σύμφωνα με το μύθο, « το στοιχειό της Χάρμαινας» αγαπούσε και προστάτευε τους Ταμπάκηδες – όπως αποκαλούνταν οι βυρσοδέψες – οι οποίοι εξαιτίας της εργασίας του υποχρεώνονταν να βρίσκονται στη βρύση 24ωρα ολόκληρα. Εξ αυτών, πολλοί πήραν όρκο ότι είδαν το «στοιχειό» να τριγυρίζει στην περιοχή και τελικώς να χάνεται στο νερό της βρύσης.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
Πάτρα…όπως την ξέρετε
Η ελληνική πρωτεύουσα του καρναβαλιού δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Ολόκληρη η πόλη μετατρέπεται κατά τη διάρκεια της Αποκριάς σε έναν απέραντο χώρο διασκέδασης και ξεφαντώματος. Φαντασία, δημιουργικότητα, εφέ ηχητικά και οπτικά, φέρνουν χορό και τραγούδια στους δρόμους.
Μεσσήνη…η εκτέλεση της γριάς Συκούς
Το πρωί γίνεται η αναπαράσταση στην θέση "Κρεμάλα" της εκτέλεσης μίας γερόντισσας της Μεσσήνης, της γριάς Συκούς. Μετά την αναπαράσταση, μπορεί κάθε επισκέπτης να "κρεμαστεί" από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας. Το απόγευμα πραγματοποιούνται παρελάσεις, με άρματα, μεταμφιεσμένους μικρούς και μεγάλους, χορευτικά συγκροτήματα, λαϊκά όργανα, φιλαρμονικές και στο τέλος εκφώνηση σατυρικού λόγου.
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Αγναντερό Καρδίτσας... καραγκούνικος γάμος
Το χωριό Αγναντερό, 17χιλ. από την Καρδίτσα και 8χιλ. από τα Τρίκαλα φημίζεται για τη γιορτή των Αποκριών. Την Κυριακή της Αποκριάς, γίνεται στην πλατεία του χωριού η αναπαράσταση του παραδοσιακού καραγκούνικου γάμου. Στην τελετή του γάμου ξεχωρίζει η νύφη με καραγκούνικη ενδυμασία, ο γαμπρός και οι βλάμηδες με φουστανέλα και τσαρούχια, ο γιατρός με τα γιατροσόφια του, ο χωροφύλακας με τη σφυρίχτρα του, ο γέρος με την καμπούρα του και η γριά γνέθοντας τη ρόκα της. Από την τελετή βέβαια δεν λείπουν οι «κουδουνάδες», οι οποίοι έχουν κάνει την εμφάνισή τους μέρες πριν, προκαλώντας θόρυβο στο χωριό. Πρόκειται για ομάδες μασκοφόρων, οι οποίοι τριγυρνούν στους δρόμους ντυμένοι με προβιές και ζωσμένοι με κουδούνια και κυπριά, κρατώντας ρόπαλα. Την Καθαρή Δευτέρα γίνεται η αναπαράσταση της αρκούδας, το κλέψιμο μιας αρκούδας από τους χωρικούς (κουδουνάδες).
Τύρναβος...Μπουρανί
Στον Τύρναβο, άνδρες και γυναίκες συγκεντρώνονται κοντά στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, όπου παρασκευάζουν το «μπουρανί», μια σούπα από σπανάκι και ξύδι. Έπειτα, το σερβίρουν και στο τέλος του φαγητού, το γλέντι φουντώνει.
Τραγούδια, χοροί, ξεφάντωμα συνθέτουν – εκ πρώτης «αθώας» όψεως – ένα μάλλον συνηθισμένο σκηνικό για τον επισκέπτη. Το πρωτότυπο της υπόθεσης όμως είναι οι άσεμνες χειρονομίες, τα φαλλικά σύμβολα και οι βωμολοχίες που ακολουθούν.
Ελασσόνα…Το ιπτάμενο καρναβάλι
16 χρόνια ζωής κλείνει φέτος το καρναβάλι της Ελασσόνας. Πρόκειται για μια ξεχωριστή εκδήλωση με πάνω από 50 διαφορετικές και γεμάτες φαντασία παρουσίες με αεραθλητές απ’ όλη την Ελλάδα, που πετούν στον ουρανό της Ελασσόνας με αλεξίπτωτα πλαγιάς έχοντας αποκριάτικα κουστούμια.
Χώρος απογείωσης είναι η κορυφή μετά το Δ.Δ. Δρυμού, πάνω από το κέντρο «Πισίνα» και η περιοχή προσγείωσης βρίσκεται δίπλα στο ίδιο κέντρο.
ΘΡΑΚΗ
Ξάνθη…Χορεύοντας στους δρόμους
Όσο κλασσικό και αν είναι τόσο απολαυστικό παραμένει. Πρόκειται για μια μαζική κοινωνική γιορτή με λαϊκή συμμετοχή, η οποία περιλαμβάνει εμφάνιση ανθρώπων ντυμένων με παραδοσιακές στολές, μουσικές συναυλίες καθώς και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Φέρες…το έθιμο της "Καμήλας"
Στη Θράκη, τον τόπο όπου λατρεύτηκε με πάθος ο Διόνυσος και αφιερώθηκαν σ' αυτόν πλήθος τελετών, μεταφέρθηκαν από τα βάθη των αιώνων στο σήμερα έθιμα που έχουν σχέση με τη λατρεία του Διόνυσου, της θεάς Γης - της φύσης - της γονιμότητας. Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων ξεκινά με την έναρξη της παρέλασης το μεσημέρι, ακολουθεί η Αναπαράσταση εθίμου "Καμήλας" με το Κρέμασμα Καρνάβαλου στην πλατεία Ελευθερίας με φαγοπότι και κλείνει με το πέταγμα του Χαρταετού στα παλιά Αλώνια..
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Καλή Βρύση Δράμας…Εικονικός Γάμος και Μπαμπούγεροι
Στην Καλή Βρύση Δράμας – όπως συμβαίνει και στη Νάουσα – αναβιώνει ο εικονικός γάμος. Σύμφωνα με το έθιμο, ο γαμπρός δολοφονείται, τις περισσότερες φορές με «δράστη» τον κουμπάρο. Ακολούθως, ανασταίνεται, σε μια κίνηση συμβολική, η οποία παραπέμπει στο Διόνυσο, ο οποίος επίσης απεβίωσε και επέστρεψε στα εγκόσμια.
Παράλληλα, οι κάτοικοι μεταμφιέζονται σε «μπαμπούγερους» και κρατώντας σακίδια γεμάτα στάχτη τα εκτοξεύουν στους περαστικούς ανάβοντας τα αίματα.
Σέρρες …Καλόγερος
Στις Σέρρες, την Kαθαρά Δευτέρα, το έθιμο του «Καλόγερου» κλέβει την παράσταση. Αρχικά, κάνουν την εμφάνισή τους οι διαβόητοι Αναστενάρηδες. Έπειτα, ακολουθούν μίμοι, οι οποίοι συνήθως συμμετέχουν και στην παραδοσιακή θεατρική ομάδα. Ο θίασος του «Καλόγερου» αποτελείται από το Βασιλιά, το Βασιλόπουλο, τον καπιστρά, τη νύφη, τη μπάμπω και το εφταμηνίτικο, τους γύφτους με την αρκούδα αλλά και τους Κουρούτζηδες και γυρνάει από σπίτι σε σπίτι, προτού όλοι οι κάτοικοι συγκεντρωθούν για να ξεκινήσει η προετοιμασία του συμβολικού αγρού για τη σπορά. Μετά, άπαντες συμμετέχουν στην αναπαράσταση του θανάτου και της ανάστασης του Καλόγερου.
Σοχό…Το Καρναβάλι των Αράπηδων
Στο Σοχό, στην Κεντρική Μακεδονία, λαμβάνει χώρα ετησίως ένα από τα πιο δημοφιλή καρναβάλια της Βορείου Ελλάδας. Κεντρικά πρόσωπα στο καρναβάλι είναι οι «αράπηδες». Πρόκειται για ομάδες μασκοφόρων, οι οποίοι τριγυρνούν στους δρόμους του χωριού και γυρνάνε από σπίτι σε σπίτι κερνώντας ούζο τον κόσμο.
Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η προσωπίδα τους, φτιαγμένη από μαύρο ύφασμα και κεντημένη με πολύχρωμα κομμάτια υφάσματος. Μια ιδιαίτερα μεγάλη σε μέγεθος μάσκα, η καλύπτει συνολικά το πρόσωπό τους και καταλήγει σε ένα λοφίο, αποτελούμενο από κορδέλες. Η εμφάνιση των «αράπηδων» ολοκληρώνεται με την προσθήκη μουστακιού, κατασκευασμένου από τρίχες ουράς αλόγων, καθώς και πέντε κουδούνια – ένα μεγάλο και τέσσερα σαφώς μικρότερα – τα οποία τοποθετούνται στη μέση τους.