Γηράσκω αεί εκπαιδευόμενος

«Η Διά Βίου Μάθηση, δηλαδή το δικαίωμα κάθε πολίτη να μαθαίνει σε όλη του τη ζωή και γι' αυτό που μαθαίνει να έxει ένα χαρτί πιστοποίησης, είναι ένα βασικό εργαλείο σε όλες τις χώρες της Ευρώπης».

Με αυτή τη φράση η υπουργός Παιδείας, Αννα Διαμαντοπούλου, πριν από ένα μήνα εγκαινίασε τη διαβούλευση για το νέο θεσμικό πλαίσιο (και το εθνικό δίκτυο) της Διά Βίου Μάθησης. Ταυτόχρονα σηματοδότησε τον τρόπο με τον οποίο θα χαραχθεί και θα εφαρμοστεί η αντίστοιχη φιλόδοξη πολιτική. Λέξη-κλειδί η «πιστοποίηση». Πιστοποίηση της γνώσης, της δεξιότητας, της θέσης στη σύγχρονη μετεξελιγμένη κοινωνία και ειδικότερα στην κοινωνία «της γνώσης» και «της ανταγωνιστικής οικονομίας», όπως αυτή έχει από καιρό, από το 2000, με τη Διακήρυξη της Λισαβόνας, προσδιοριστεί από την Ε.Ε. Τότε, ανάμεσα στα πολλά που εξαγγέλθηκαν και τέθηκαν σε φιλόδοξα χρονοδιαγράμματα ήταν και η Διά Βίου Μάθηση (ΔΒΜ), καθώς καταδείχθηκε ως ιδανικός τόπος συνάντησης της (όποιας) εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, δηλαδή των δύο βασικών αξόνων που φέρουν το βάρος της άσκησης της μεγαλεπήβολης ευρωπαϊκής πολιτικής.

Από τότε πέρασε καιρός, το νερό δεν κύλησε στο αυλάκι και τώρα, αρχές του 2010, του έτους που σηματοδοτεί τη λήξη της πρώτης μεγάλης (δεκαετούς) προθεσμίας, η Ε.Ε. πιέζει. Ασφυκτικά. Και όποιες κυβερνήσεις έχουν καθυστερήσει, σπεύδουν. Οπως και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Η μετονομασία του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων σε Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων έδειξε εξαρχής το δρόμο. Βασικά σημεία της διαδρομής, η οποία θα περάσει πρώτα, στις 25 Φεβρουαρίου, από την παρουσίαση του εθνικού πλαισίου προσόντων και την έναρξη της σχετικής διαβούλευσης, είναι:
- Συγκέντρωση και διασύνδεση όλων των φορέων που παρέχουν υπηρεσίες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, αλλά και επαγγελματικής κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένων και όλων όσοι μέχρι τώρα υπάγονταν σε άλλα υπουργεία (Εργασίας, Υγείας κ.ά.). Ολα θα μπουν κάτω από την ομπρέλα της ΔΒΜ η οποία γίνεται πλέον αποκλειστική υπόθεση του υπουργείου Παιδείας.
* Πλήρης αναδιαμόρφωση του χώρου με συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις πολλών φορέων και μηχανισμών μέσα από ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο που ήδη εξαγγέλθηκε. Καθοριστικής σημασίας η αναβάθμιση του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης Δομών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΚΕΠΙΣ, μέχρι τώρα υπαγόμενου στο υπουργείο Εργασίας) που μετατρέπεται σε επιτελικό φορέα πιστοποίησης (και αδειοδότησης) όλων των φορέων ΔΒΜ, συμπεριλαμβανομένων των κολεγίων.
Αντίστοιχη αναβάθμιση θα δεχθεί και το Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση (ΕΣΕΕΚΑ) που θα έχει την ευθύνη της παρακολούθησης και διασύνδεσης του εθνικού πλαισίου προσόντων (NQF) με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό (EQF).
* Δημιουργία Εθνικού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων (μέσα σε δύο χρόνια) που θα διασυνδεθεί με τα επαγγελματικά δικαιώματα. Απαραίτητο για την επίτευξη των στόχων αλλά και για την υποχρέωση εναρμόνισης με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Στα πρότυπα του τελευταίου θα συνδέει όλες τις μορφές μάθησης (τυπικής, μη τυπικής, άτυπης) και θα κατατάσσει τα προσόντα σε επίπεδα μιας συγκεκριμένης κλίμακας, η οποία βάσει του αντίστοιχου ευρωπαϊκού πλαισίου είναι οκτώ επιπέδων. Μέχρι το πέμπτο είναι οι μεταδευτεροβάθμιες, μη πανεπιστημιακές και από αυτό μέχρι το όγδοο οι ανώτατες σπουδές. Σημειώνεται ότι ήδη έχει ξεσπάσει «πόλεμος» μεταξύ κολεγίων (που θα υποβαθμιστούν σε Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών)-ΤΕΙ-Πολυτεχνείων για την κατάταξη των πτυχιούχων τους στην κλίμακα. Τα Πολυτεχνεία ζητούν ένταξη στο έβδομο επίπεδο λόγω πενταετών σπουδών, ενώ δεν αναγνωρίζουν το αίτημα των ΤΕΙ για το έκτο επίπεδο (μαζί με τα ΑΕΙ).
* Αύξηση των δεικτών ντροπής σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση ενηλίκων και γενικότερα στη ΔΒΜ. Η Ελλάδα είναι 27η θέση από τις 33 χώρες της Ευρώπης με μέσο όρο 2,9 (έναντι 9,5 του μέσου κοινοτικού). Το ίδιο άσχημη η θέση στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ), αφού είμαστε 4οι από το τέλος, ενώ στη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση κρατάμε με επιμονή την τελευταία θέση.
Εν ολίγοις, ο δρόμος που έδειξε με το «καλημέρα» η νέα κυβέρνηση, η νέα ηγεσία του υπουργείου, είναι δύσκολος. Μπορεί η ΔΒΜ από δύσβατο και σκοτεινό μονοπάτι να μετατραπεί σε λεωφόρο ανάπτυξης μεταρρυθμιστικών πολιτικών; Μπορεί από την ανυπαρξία να μετατραπεί σε πυλώνα της στρατηγικής που εντάσσεται «στον ευρύτερο ανασχεδιασμό του αναπτυξιακού μοντέλου της Ελλάδας»; Μπορούν να μετατραπούν, λ.χ., τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, που ακόμα (!) περιμένουν τους ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς για τη φετινή περίοδο, σε σχολεία πραγματικής ευκαιρίας; Μπορούν να τακτοποιηθούν εγκαίρως και αποτελεσματικά οι μεγάλες οικονομικές εκκρεμότητες (μισθοί προσωπικού, προμηθευτές κ.ά.) των μάχιμων φορέων της ΔΒΜ (Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, ΚΕΚ, Σχολές Γονέων κ.ά.) και το Σεπτέμβριο «όλα να είναι στη θέση τους» όπως φιλοδοξεί η νέα ηγεσία του υπουργείου;
Είναι πολύ δύσκολο αν ληφθούν υπόψη το χάος, η αναξιοπιστία αλλά και η καχυποψία. Η τελευταία είναι διπλής όψεως. Από τη μια συνδέεται με τον ευρύτερο προβληματισμό για το ρόλο της ΔΒΜ στην ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, στη δημιουργία των αναλώσιμων απασχολούμενων, στην πολυδιάσπαση γνώσεων και δεξιοτήτων αναπροσαρμοζόμενων από τις εκάστοτε νέες ανάγκες αγοράς και φυσικά όχι προς όφελος, κυρίως, του πολίτη. Από την άλλη, αφορά την κακή φήμη που πάντα κατατρέχει ό,τι σχετίζεται με κοινοτική χρηματοδότηση. Η ΔΒΜ ξεκίνησε θριαμβευτικά, τη δεκαετία του '80, με την πρωταρχική της μορφή, ως «λαϊκή επιμόρφωση», όρο και θεσμό που εισήγαγε το ΠΑΣΟΚ ακολουθώντας σουηδικά πρότυπα και αποκλειστικά στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η εξέλιξή της όμως ήταν απογοητευτική, ώσπου, τη δεκαετία του '90, ξεχαρβαλωμένη και αναξιόπιστη, χρεώθηκε μέρος της κακής φήμης της Επαγγελματικής Κατάρτισης που ταυτίστηκε με το μεγάλο φαγοπότι στο μεγάλο τραπέζι των κοινοτικών κονδυλίων που χρηματοδότησαν τα γνωστά ΙΕΚ. Ηταν η εποχή που άνοιξε ο χώρος στους ιδιώτες και εκτός από τα δημόσια, δημιουργήθηκαν και τα ιδωτικά ΙΕΚ. Η στάμπα δεν έχει φύγει από τότε...
(ΑΝΝΑΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗ)

Μαθητής Γυμνασίου ετών εβδομήντα
Τα συνολικά 57 Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας στη χώρα μας, που είναι μία από τις Δομές Εκπαίδευσης Ενηλίκων της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης, δίνουν τη δυνατότητα σε όλους όσοι δεν έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση να τελειώσουν το γυμνάσιο.
Ο 70χρονος συνταξιούχος ναυτικός Κώστας Λαζίδης, μαθητής στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στην Καλλιθέα Και -εφόσον βέβαια οι ίδιοι το θελήσουν- να συνεχίσουν τόσο στο λύκειο όσο και στο πανεπιστήμιο!
Για την απόφαση να επιστρέψουν στα θρανία, όπως και για το τι αποκόμισαν στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) μιλούν στην «Ε» ένας μαθητής 70 ετών και μια απόφοιτη 45 ετών, η οποία τώρα φοιτά στο λύκειο.
«Τα μαθηματικά είναι το αγαπημένο μου μάθημα• λύνοντας ασκήσεις συνειδητοποιώ τις τεράστιες δυνατότητες που έχει το ανθρώπινο μυαλό. Αν θέλουμε μπορούμε να κάνουμε θαύματα, και εγώ είμαι πάρα πολύ καλός στα μαθηματικά. Μ' αρέσει και η πληροφορική, τώρα πια μπορώ και χειρίζομαι τον υπολογιστή» λέει στην «Ε» ο 70χρονος συνταξιούχος ναυτικός Κώστας Λαζίδης, μαθητής στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στην Καλλιθέα.
Ο κ. Λαζίδης, που γράφτηκε τον Σεπτέμβριο στο ΣΔΕ, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο για οικονομικούς λόγους. «Επρεπε οπωσδήποτε να δουλέψω. Εφτασα κανονικά μέχρι την Α' γυμνασίου και μετά τα παράτησα. Υπήρχε μεγάλη φτώχεια εκείνα τα χρόνια» όπως μας λέει.
Εκείνο που τον έκανε να επιστρέψει στα θρανία στα 70 του χρόνια ήταν «η δίψα για μάθηση. Ηθελα αλλά δεν ήξερα ότι υπήρχε η δυνατότητα. Εμαθα για τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας τυχαία από έναν γείτονά μου και χωρίς δεύτερη σκέψη πήγα και γράφτηκα. Η γυναίκα μου και τα παιδιά μου με παρότρυναν, αλλά οι περισσότεροι γνωστοί και φίλοι μου έλεγαν "τι πας να κάνεις τώρα σε αυτήν την ηλικία", εγώ όμως τους αγνόησα. Το έχω πάρει πάρα πολύ σοβαρά, μελετάω, δεν κάνω απουσίες και μέρα με τη μέρα αισθάνομαι ότι εξελίσσομαι με όλα αυτά που μαθαίνω. Τίποτα δεν με πτοεί, φτάνει να έχω την υγειά μου και θα συνεχίσω και στο λύκειο». Βέβαια ο κ. Λαζίδης τονίζει ότι «μεγάλο ρόλο παίζει ο τρόπος διδασκαλίας αλλά και η συμπεριφορά των καθηγητών: μας εξηγούν αναλυτικά, δεν γίνεται πασάλειμμα και μας σέβονται».
Στην καθοριστική σημασία των καθηγητών αναφέρεται και η 45χρονη Ματούλα Καλαφατά, απόφοιτη του ΣΔΕ Πειραιά και μαθήτρια Β' λυκείου στο 2ο Εσπερινό ΕΠΑΛ Δραπετσώνας: «Τον πρώτο καιρό έλεγα μέσα μου τι κάνω εγώ τώρα εδώ, αλλά προσαρμόστηκα γρήγορα στο ΣΔΕ χάρη στους καθηγητές μας, που μας έβλεπαν ως οντότητα και όχι ως αριθμό. Δεν είχαμε βαθμολογία αλλά αξιολόγηση ο καθένας, γιατί κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός. Βαθμολογία δίνεται μόνο στην περίπτωση που θέλουμε να συνεχίσουμε στο λύκειο. Μας προτρέπουν και να βοηθάμε ο ένας μαθητής τον άλλον, καλλιεργούν πνεύμα συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού. Στα ΣΔΕ μαθαίνουμε για τη γνώση, όχι για το βαθμό. Μακάρι στα σχολεία να ακολουθούσαν τον τρόπο διδασκαλίας των ΣΔΕ».
Η κ. Καλαφατά δεν συνέχισε το σχολείο γιατί αναγκάστηκε από μικρή να εργαστεί και να βοηθήσει την οικογένειά της. Από τα 11 της δούλευε γαζώτρια σε εργοστάσιο υποδημάτων. «Στα 35 μου έμεινα ξεκρέμαστη, χωρίς δουλειά, με απολυτήριο δημοτικού. Δούλεψα με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ως καθαρίστρια στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Στα 41 μου πήρα την απόφαση να γραφτώ στο ΣΔΕ, γιατί ένιωθα ότι το χρωστούσα στον εαυτό μου να κάνω κάτι για μένα. Την απόφασή μου στήριξαν ο άνδρας μου και το παιδί μου. Και έκανα τόσα βήματα, έμαθα τόσα πράγματα, έκανα φίλους, έγραψα βιβλίο, την ιστορία του παππού μου που ήρθε στον Πειραιά πρόσφυγας από τη Μ. Ασία το '22, αφού παρακολούθησα στο ΣΔΕ λογοτεχνικό εργαστήρι» λέει.
Η κ. Καλαφατά φοιτά σε εσπερινό λύκειο, για να μπορεί να δουλεύει το πρωί. «Οταν με το καλό αποφοιτήσω, θα προσπαθήσω να βρω δουλειά στον τομέα της πληροφορικής, που είναι και η ειδικότητα που έχω πάρει στο ΕΠΑΛ» λέει.
Πηγή: Ελευθεροτυπία (ΝΑΥΣΙΚΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ)