Γηράσκω αεί... εργαζόμενος;

Επιστήμονες και ειδικοί απαντούν στο ερώτημα ως ποια ηλικία μπορούμε να δουλεύουμε

Ενα δημοφιλές βίντεο που κυκλοφόρησε πριν από μήνες στα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία αποτύπωνε, έστω και υπερβολικά, μια πραγματικότητα που ενδέχεται να βιώσουν οι εργαζόμενοι στο άμεσο ή απώτερο μέλλον: ένας 70χρονος εργαζόμενος προσέρχεται στη δουλειά του με το μπαστούνι στο οποίο στηρίζεται, αφήνει επάνω στο γραφείο τα απαραίτητα για την υγεία του χάπια και προσπαθεί να καταλάβει τη λειτουργία του ηλεκτρονικού υπολογιστή που έχει μπροστά στα μάτια του. Ηταν μια ιαπωνικής εμπνεύσεως διαφήμιση. Ωστόσο το Ασφαλιστικό, τα όρια ηλικίας, οι συνθήκες υπό τις οποίες θα βγαίνουν στη σύνταξη οι σημερινοί εργαζόμενοι είναι θέματα που απασχολούν πλέον καθημερινά όλους μας και στην Ελλάδα. Ειδικά εκείνους που απέχουν χρόνια από την κατοχύρωση των περίφημων ώριμων δικαιωμάτων. Και τούτο ασχέτως εάν οι ειδικοί αποφαίνονται ότι όλα σχεδόν εξαρτώνται όχι μόνο από τον χρόνο, αλλά και από το είδος της εργασίας.
Το άγχος μειώνει την απόδοση
«Μπορεί να έχει αυξηθεί ο μέσος όρος ζωής, το προσδόκιμο ζωής, αλλά αυτό δεν βαίνει παράλληλα με την εργασιακή απόδοση, είτε σωματική είτε πνευματική» τονίζει ο κ. Ανάργυρος Πλακιώτης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Επαγγελματικής Ενωσης Βιοπαθολόγων. Αρα ως πότε μπορούμε να δουλεύουμε; «Θα “τελειώσω” όπως ο ηθοποιός στο σανίδι;» αναρωτιέται ο μέσος Ελληνας ακούγοντας τη λαίλαπα των αλλαγών και την ανά τακτά χρονικά διαστήματα αύξηση των ορίων ηλικίας.

«Παρατηρούμε στη συμπεριφορά των ατόμων έντονες εκδηλώσεις άγχους και φόβου για ενδεχόμενη απώλεια εισοδήματος και υποχρεωτική παράταση του χρόνου εργασίας σε μεγαλύτερη ηλικία» σημειώνει η κυρία Βάσω Μπουκουβάλα, κλινική ψυχολόγος. «Η αντίδραση του ψυχισμού μας στο γεγονός ότι το ασφαλιστικό σύστημα είναι σε κρίση εκφράζεται συνήθως με έντονα συναισθήματα ανασφάλειας, άγχους, θυμού, ματαίωσης, απογοήτευσης και θλίψης» λέει. Τονίζει ότι αυτό το άγχος μπορεί να μειώσει ακόμη περισσότερο την απόδοσή μας στη δουλειά: «Είναι πιθανόν να παρατηρηθούν μείωση της απόδοσης στην εργασία καιδυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. Μόνο άτομα που έχουν ισχυρή προσωπικότητα, καλές κοινωνικές σχέσεις,στενούς δεσμούς και απολαμβάνουν στήριξη από το περιβάλλον τουςμπορούν να διαχειριστούν τέτοιες καταστάσεις». Το πνεύμα μεν πρόθυμο, η σαρξ...
Ενας άνθρωπος που μεγαλώνει βιολογικά μπορεί να παραμένει εξαιρετικά ενεργός στην εργασία του όσο και αποδοτικός; Οι απόψεις διίστανται. Πνευματικά ίσως, σωματικά... με τίποτε.
«Δεν μπορούμε να εργαζόμαστε ως την ηλικία των 80 ετών» αναφέρει ο κ. Πλακιώτης. «Σε όλες τις εργασίες, εκτός από το σώμα, συμμετέχει και το πνεύμα. Οι πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου δεν μπορούν να διατηρηθούν ως τα 80 έτη λόγω της φυσιολογικής εκφύλισης του εγκεφάλου, ενώ παράλληλακαταρρέει και η σωματική φύση του ανθρώπου με τα πρόσθετα προβλήματα υγείας τα οποία αναμένονται προϊόντος του χρόνου». Διαφορετικά εξετάζει το ερώτημα η κυρία Μαρία Βακόλα, επίκουρη καθηγήτρια Διοίκησης Ανθρωπίνου Δυναμικού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Εξαρτάται από το είδος της εργασίας. Η χειρωνακτική απασχόληση έχει όρια ηλικίας. Στη δουλειά γραφείου όμως, εάν έχει αποκτήσει εμπειρία, εάν έχει επενδύσει στα προσόντα και στην εξέλιξή του, αλλά και αν διοικείται καλά, μπορεί να αποδίδει σε κάθε ηλικία». Υπέρ της άποψης ότι ο έμπειρος είναι συχνά και καλός, σημειώνει: «Η εμπειρία βοηθάει στην απόδοση.Ο εργαζόμενος γνωρίζει τη διαδικασία, έχει δοκιμάσει ακόμα και το λάθος».
Ούτε όμως η πιο πνευματική εργασία γίνεται εύκολα από έναν ηλικιωμένο, σύμφωνα με τον κ. Νικήτα Γκίκα, συνταξιούχο και πρόεδρο της Ανωτάτης Γενικής Συνομοσπονδίας Συνταξιούχων Ελλάδας. «Δεν είναι μόνο οι χειρωνακτικές εργασίες που σχεδόν απαγορεύονται σε μεγάλες ηλικίες. Είναι και οι πνευματικές, εκείνες της ρουτίνας. Σκεφθείτε έναν τραπεζικό υπάλληλο, ο οποίος θα είναι υποχρεωμένος, παρ΄ ότι σε μεγάλη ηλικία, να τηρεί καθημερινά στον γκισέ τους λογαριασμούς, να μη χάνει χρήματα κτλ.». Σε όσους πάντως βλέπουν... κατάμαυρο το μέλλον και τον εαυτό τους πρωταγωνιστή της ιαπωνικής διαφήμισης απαντά ψυχραιμότερα ο κ. Σάββας Ρομπόλης, καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και επιστημονικός διευθυντής στο Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ: «Θα προλάβουν να βγουν στη σύνταξη οι σημερινοί εργαζόμενοι. Μετά το 2030 το σύστημα θα δέχεται λιγότερες οικονομικές πιέσεις από αυτές που δέχεται σήμερα, επειδή εκείνη την περίοδο θα βγουν στη σύνταξη όσοι μπήκαν στην αγορά εργασίας το 1993». Ωραιότατα...

Οι ειδικοί
Μαρία Βακόλα, ΡhD,επίκουρη καθηγήτρια στη Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
«Στον τομέα της Διοίκησης Ανθρωπίνου Δυναμικού μάς προβληματίζει περισσότερο γιατί οι περισσότεροι εργαζόμενοι, ειδικά στον δημόσιο τομέα, επιθυμούν όταν φτάσουν στα 50 να πάρουν σύνταξη. Υπάρχουν απαντήσεις. Το Δημόσιο, κατ΄ αρχάς, έχει χώρους εργασίας στους οποίους ένας εργαζόμενος δεν μπορεί να λειτουργήσει. Δεν υπάρχουν προκλήσεις, δεν υπάρχει ποικιλία, δεν υπάρχει αξιοκρατία και δικαιοσύνη. Τα εξασφαλισμένα προνόμια (όπως η μονιμότητα ή το ωράριο)δεν εξασφαλίζουν και καλή απόδοση. Στο Δημόσιο δημιουργούνται όλες εκείνες οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ο εργαζόμενος δεν αγαπά τη δουλειά του, διότι εάν αγαπάς τη δουλειά σου και περνάς καλά δεν θέλεις να φύγεις πρόωρα».

Ανάργυρος Πλακιώτης: Πρόεδρος της Πανελλήνιας Επαγγελματικής Ενωσης Βιοπαθολόγων
«Αν το αναλύσει κανείς, θα διαπιστώσει ότι το κράτος θα πληρώνει πολλά χρήματα για τη νοσοκομειακή και τη φαρμακευτική περίθαλψη των εν λόγω εργαζομένων μεγάλης ηλικίας, χωρίς ουσιαστικά να έχει σημαντικά οφέλη στα ταμεία του. Ο νομοθέτης δεν έβαλε τυχαία τα όρια συνταξιοδότησης, έλαβε υπόψη του κάποιες σημαντικές παραμέτρους».

Ο υποψήφιος
Ηλίας Γοναλάκης: Ιδιοκτήτης φωτοτυπικού κέντρου,35 ετών
«Αισθάνομαι κορόιδο ακούγοντας τις σκέψεις για νέες αλλαγές στο Ασφαλιστικό. Δουλεύω από 20 ετών, πληρώνω αυτασφάλιση 700 ευρώ το δίμηνο, προσδοκώντας μια σύνταξη περίπου 1.000 ευρώ στα 65 μου, με σημερινά λεφτά. Απογοητεύομαι και γελάω πικρά ταυτόχρονα όταν ακούωότι τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν ξανά. Μάλλον δεν θα βγω ποτέ στη σύνταξη. Σκέφτομαι ότι όλα αυτά τα λεφτά, εάν τα έδινα για ιδιωτική ασφάλιση και σύνταξη, ίσως έπιαναν περισσότερο τόπο. Αναρωτιέμαι επίσης γιατί οι βουλευτές μας κατοχυρώνουν σε δύο τετραετίες πλήρη σύνταξη, ή γιατί ορισμένοι έχουν διπλές και τριπλές συντάξεις. Δεν ξέρω πόσο θα αντέχουμε να δουλεύουμε, ειδικά σε ελεύθερα επαγγέλματα. Μπορεί σε αρκετούς να φαίνεται ότι ένας έμπορος κάνει μια εύκολη δουλειά, όμως στην πράξη δεν είναι έτσι. Στο φωτοτυπείο απαιτούνται συνεχής εγρήγορση, ορθοστασία, ατέλειωτες ώρες για να εξυπηρετήσεις τον πελάτη, αλλά και πλήρης παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων που αλλάζουν αστραπιαία. Στα 65 μου λέτε να έχω την ίδια ικανότητα;».
Πηγή: Το Βήμα (ΕΛΕΝΑ ΦΥΝΤΑΝΙΔΟΥ, Δ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ)