Η χαρτογραφική οδύσσεια του νεοελληνικού κράτους

«Αχαρτογράφητη χώρα με αγεωγράφητους κατοίκους είναι η Ελλάδα, η μόνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο, που στερείται από την ίδρυσή της, ένα σύστημα γεωμετρικής τεκμηρίωσης και απεικόνισης των γαιών, δημόσια εγγυημένου, πάντα ενημερωμένου, διαφανούς και ελεύθερα διαθέσιμου». Την άγονη διαχρονική ιστορία της κρατικής χαρτογραφίας που έχει ως αποτέλεσμα επίκαιρα σοβαρά ζητήματα του δημόσιου βίου (δασικές πυρκαγιές, μείζονα κτηματικά σκάνδαλα) έφερε στο προσκήνιο ο καθηγητής της ανωτέρας Γεωδαισίας και Χαρτογραφίας στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ Ευάγγελος Λιβιεράτος.
Με αφορμή το βιβλίο του «Χαρτογραφικές περιπέτειες της Ελλάδας 1821 - 1919» που παρουσίασε χθες εξιστορώντας τη νεοελληνική χαρτογραφική περιπέτεια των εκατό πρώτων χρόνων του ελληνικού κράτους, υπογραμμίζει ότι η έλλειψη χαρτογραφικής υποδομής ως προαπαιτούμενη κρατική υποδομή για μια μεγάλη και σοβαρή πολιτική γης ήταν πάντα μια μαύρη τρύπα που απέτρεπε την ομαλή εξέλιξη στην ανάπτυξή της. Η γη παρέμενε πάντα ένα μείζον αλλά αναξιοποίητο κεφάλαιο, ένα αντικείμενο υψίστης αμηχανίας του κράτους απέναντι στη χρήση του.

«Αν και τα πρότυπα της οργάνωσης, της χρήσης και της διαχείρισης της γης ως αναπτυξιακού εργαλείου υποδομής του κράτους υπήρχαν ήδη από τα μέσα του 17ου αιώνα σ’ όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, εν τούτοις και σε αντίθεση με άλλους τομείς της κρατικής οργάνωσης (στρατός, εκπαίδευση ή πολιτική λειτουργία) τα πρότυπα αυτά δεν λειτούργησαν συστηματικά και αποτελεσματικά. Η διαχείριση της γης από το νέο κράτος δεν μπόρεσε ποτέ να γίνει, με ένα σχέδιο κι ένα πρόγραμμα που θα εξασφάλιζαν την αναπτυξιακή δύναμη του μεγάλου αυτού κεφαλαίου, το οποίο περιήλθε στο κράτος σχεδόν ακέραιο και χωρίς σοβαρές δουλείες, λόγω ακριβώς του ρόλου και της λειτουργίας που είχαν οι γαίες κατά την οθωμανική κυριαρχία και σύμφωνα με τα από αιώνες παγιωμένα ήθη της απέναντι σ’ αυτές», υπογράμμισε ο κ. Λιβιεράτος.
Παραλληλισμός
Παραλληλίζοντας τις πτυχές του με το αμείλικτο σήμερα θέμα της μεγάλης κρίσης της χώρας, ανέφερε ότι όλες οι προσπάθειες χαρτογράφησης και κτηματογράφησης που έγιναν, απέτυχαν παταγωδώς το 1827 από τον Καποδίστρια, το 1834 από το Γραφείο δημόσιας Οικονομίας του υπουργείου Εσωτερικών, το 1836 με τα καταλογραφικού τύπου οθωμανικά «κτηματολόγια», αλλά και η κτηματογράφηση- χαρτογράφηση το 1889 επί Τρικούπη «κατέληξε σε απόλυτα στρατιωτική υπόθεση, η οποία παγιώνεται ως τέτοια μέχρι το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα.
Σε αναμονή
Σήμερα, λίγο πριν τη συμπλήρωση δύο αιώνων από την ίδρυση του κράτους, η χαρτογραφία στη χώρα μας βρίσκεται σε... αναμονή.
«Μέσα σ’ αυτήν την αχαρτογράφητη χώρα και τους αγεωγράφητους κατοίκους της, δασικές πυρκαγιές (2007) και μείζονα κτηματικά σκάνδαλα (αγιορείτικη μονή, 2008) ταράζουν το πολιτικό σύστημα. Ωστόσο, η προστασία του περιβάλλοντος και η οικολογική κουλτούρα που αναζητούσε εναγωνίως αλλά γενικά και αόριστα ο δημόσιος διάλογος, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν χωρίς μια συστηματική, βιώσιμη και πάντα επικαιροποιημένη βασική χαρτογραφική υποδομή».
Πηγή: Καθημερινή (Γιωτας Mυρτσιωτη)