Του Γιώργου Τρούλη*Η κοινωνία στην οποία ζούμε, σε μικροεπίπεδο (τοπική) και σε μακροεπίπεδο (εθνική/ ευρωπαϊκή και παγκόσμια), αλλάζει διαρκώς. Οι όροι, με τους οποίους διαμορφώθηκαν χθεσινές ιδέες, αντιλήψεις καθώς και ολόκληροι θεσμοί, έχουν πλέον αλλάξει - ή αλλάζουν στο αέναο ταξίδι της εξέλιξης – και πολλές φορές λειτουργούν σαν “άγκυρες” καθηλώνοντας, πρόσκαιρα, τα αντανακλαστικά μιας κοινωνίας.
Μέσα σ’ αυτό το κοινωνικά διαμορφούμενο συνεχές, θεσμοί όπως το σχολείο οφείλουν να ανταποκρίνονται στις κοινωνικές αλλαγές όχι ως αποδέκτες μιας ειλημμένης και τελεσίδικης μεταλλαγής αλλά ως προπομποί αυτής της εξέλιξης.
Το ελληνικό σχολείο σήμερα λειτουργεί ως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, της παλιάς και της νέας γενιάς και “κουλτούρας”, του χθες και του αύριο. Λειτουργεί μέσα σε ένα δοτό κοινωνικό πλαίσιο σαν μια παθητική αναπαραγωγική μηχανή γνώσεων και στερεοτύπων που κάθε άλλο παρά δυναμική παρουσία έχει στα σημερινά κοινωνικά τεκταινόμενα. Δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του σήμερα για το αύριο, της λειτουργικής προσπάθειας των μαθητών για εξέλιξη και πρόοδο, της διαμόρφωσης συνθηκών για αλλαγή αντίληψης και κουλτούρας. Ζητήματα που θεωρούνται καίρια για την εξέλιξη της κοινωνίας στην σύγχρονη εποχή.
Στα πλαίσια της ευρείας συζήτησης που έχει ξεκινήσει για την Παιδεία και το ρόλο του σχολείου σήμερα, μια διαφορετική θέαση του σχολείου, ενός δυναμικού κοινωνικά διαμορφωτικού σχολείου, δίνει άλλη διάσταση σε αυτό τον κοινωνικό διάλογο. Οι κοινωνικοί όροι του χθες έχουν αλλάξει αλλά το ελληνικό σχολείο παραμένει το ίδιο, αγκυλωμένο σε αντιλήψεις παλαιού τύπου, νόμους και αναλυτικά προγράμματα που διατηρούν μια κοινωνική κατάσταση ίσως -χωρίς να είναι μεμπτό- και για την διατήρηση μιας κοινωνικής συνοχής. Όσες αλλαγές έχουν γίνει δεν έχουν διαμορφωτικό και δυναμικό χαρακτήρα αλλά παραμένουν ανακυκλώσιμες αλλαγές α) στα σχολικά εγχειρίδια με τροποποίηση της διδακτέας ύλης και των αντικειμένων καθώς και β) στον τρόπο διδασκαλίας με διαφορετικού τύπου προσεγγίσεις που έχουν ως άξονα τη διαθεματικότητα και την ομαδοσυνεργατικότητα.
Όλα αυτά μπορούν να θεωρηθούν έωλα, εάν και εφόσον πιστέψουμε ότι η κοινωνία στην οποία ζούμε δεν αλλάζει, ότι το σχολείο επιτελεί το βασικότερο ρόλο του που είναι η κοινωνικοποίηση και η πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών καθώς και ότι οι κοινωνικές αλλαγές συντελούνται με τη συμμετοχή και τη συμβολή όλων μας.
Στις μέρες μας το σχολείο οφείλει να προσδιορίσει τη θέση του μέσα στον κοινωνικό ιστό, του οποίου αποτελεί μέρος και φυσικό αποτέλεσμα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα του σημερινού σχολείου έγκειται στο θεωρητικό και φιλοσοφικό πλαίσιο που εντοπίζεται στα θεμέλιά του. Ένα πλαίσιο που διαμορφώθηκε σε μια εποχή όπου τα κοινωνικά δεδομένα είχαν μόλις αλλάξει και υπήρχε ανάγκη για κοινωνική σταθερότητα και άμεσες λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα.
Σήμερα, αν και ζούμε σε μια κοινωνία εξελισσόμενη τεχνολογικά κ.λ.π., αναλωνόμαστε στο να διεκδικούμε τα αυτονόητα. Είναι όντως πρόβλημα όταν δεν υπάρχουν αίθουσες διδασκαλίας, όταν δεν επαρκούν δάσκαλοι - καθηγητές και αναγκάζονται να κλείνουν σχολεία και να ενώνονται τμήματα, όπως και είναι πρόβλημα η μετακίνηση των μεταφερόμενων μαθητών και η σωστή λειτουργία των ολοήμερων σχολείων. Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στο ρόλο του σημερινού σχολείου, στην “εντελέχειά” του. Το πρόβλημα αυτό δεν βρίσκεται έξω από την κοινωνική πραγματικότητα αλλά κρύβεται πίσω από αυτή. Εάν διαμορφωθεί το θεωρητικό – φιλοσοφικό πλαίσιο κατάλληλα και αρχίσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στην εκπαίδευση (κράτος και εκπαιδευτική κοινότητα) να αντιλαμβάνονται τη σημαντικότητα του ρόλου που επιτελούν τότε θα υπάρξει σταδιακή τροποποίηση της πραγματικότητας που βιώνουμε, μια κοινωνική αλλαγή με προοπτική ένα διαφορετικό μέλλον.
Προτείνεται, λοιπόν, η δημιουργία ενός νέου σχολείου το οποίο θα απευθύνεται στο μαθητή για τον μαθητή, την κοινωνία και τη μεταξύ τους σχέση, που είναι σχέση ζωτικής σημασίας. Ενός σχολείου που θα δίνει έμφαση στην ανάπτυξη των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων (ανάπτυξη της κριτικής και αφαιρετικής σκέψης για τη συγκρότηση χαρακτήρων με ανεπτυγμένο αίσθημα κοινωνικής και ατομικής ευθύνης), την ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος και την καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης• ενός σχολείου που δεν θα παραγνωρίζει τις ανάγκες των μαθητών. Ενός σχολείου που θα αναπτύσσει το EQ (Emotional Quota) των μαθητών, δηλ. τη συναισθηματική τους νοημοσύνη, ώστε να είναι σε θέση να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους.
Να δοθεί, επιτέλους, προτεραιότητα στην εκπαίδευση με τη δημιουργία ενός σχολείου που θα λειτουργεί πραγματικά ως φορέας κοινωνικοποίησης με απώτερο στόχο την κοινωνική (συνδι)αλλαγή.
* Ο Γιώργος Τρούλης είναι Δάσκαλος
MSc στις Επιστήμες της Αγωγής
Δημοσίευση στα Ρεθεμνιώτικα Νέα, 26/01/2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου