Η φυσική αγωγή στο Δημόσιο Σχολείο

Κώστας Κούστας

Ο σκοπός ύπαρξης της εκπαίδευσης είναι να συμβάλει στην αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών λειτουργιών του μαθητή, ώστε να εξελιχθεί σε ολοκληρωμένη προσωπικότητα για να ενταχθεί αρμονικά στο κοινωνικό σύνολο. Μια δημιουργική, χαρούμενη, ευτυχισμένη παραγωγική κοινωνική οντότητα.
Η Φυσική Αγωγή στο δημόσιο σχολείο θα έλεγε κανείς σήμερα, ότι ακολουθεί την γενική εικόνα της κρίσης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, που οδηγείται από το κακό στο χειρότερο.
Η κρίση αυτή της φυσικής αγωγής έχει να κάνει με την ανυπαρξία ενός σχεδιασμού – προγράμματος που πρέπει να απαντά στο ερώτημα, τι εκπαίδευση θέλουμε, ποιόν να υπηρετεί, πως πρέπει να δομηθεί το εκπαιδευτικό σύστημα ώστε να δημιουργούνται οι καλύτερες προϋποθέσεις υλοποίησης της Φυσικής Αγωγής των παιδιών, που θα πρέπει και για βιολογικούς λόγους να αποτελεί προτεραιότητα.

Στην Α/βαθμια και Β/βαθμια εκπαίδευση και κυρίως στο Λύκειο, το μάθημα της φυσικής αγωγής, αλλά και του αθλητισμού είναι πλέον ανύπαρκτο ειδικά στις δύο τελευταίες τάξεις. Αυτό είναι αποτέλεσμα μιας αναδιάταξης θα έλεγα προτεραιοτήτων στην ιεράρχηση του συστήματος αξιών που κάνει η κοινωνία μας καθημερινά, λειτουργώντας εκπτωτικά. Έτσι έχουμε ανατροπή της προτεραιότητας της άσκησης σαν απόλυτης αναγκαιότητας.
Ο άνθρωπος βάζοντας ψηλότερα στην κλίμακα των αξιών την αντίληψη του οπαδού και όχι αυτή της αναγκαιότητας του ασκούμενου, αναιρεί συνεχώς την ανάγκη για φυσική δραστηριότητα και εφησυχάζει στην ταύτιση με την εικόνα του αθλητή που βλέπει στο τηλεοπτικό παράθυρο.
Αυτή την κυρίαρχη αντίληψη μεταφέρουν και καλλιεργούν τα Μ.Μ.Ε, η τηλεόραση ως ο κατ΄ εξοχήν καταλύτης της απόλυτης οπαδοποίησης και έτσι αναιρεί το ουσιαστικό, που είναι το βιολογικό όφελος που προκύπτει από την συμμετοχή του ατόμου στην άσκηση.
Η υλοποίηση του στόχου για μια σύγχρονη Φυσική Αγωγή προϋποθέτει την ύπαρξη ενός σοβαρού εκπαιδευτικού σχεδιασμού, που αποδεδειγμένα θα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την διαμόρφωση ενός υγιούς ατόμου. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητή από όλους η σημασία της Φυσικής Αγωγής για τη σωματική και ψυχική υγεία των μαθητών. Έχει αυξηθεί σημαντικά η φαρμακοληψία για ψυχικά νοσήματα εξ αιτίας του περιορισμού της κίνησης, άσκησης και φυσικής δραστηριότητας.
Σημειώνω, ότι η χώρα μας επίσης κατέχει τα πρωτεία στην παιδική παχυσαρκία. Τελευταία, στατιστικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν σε ιατρικά συνέδρια, μιλούν για περίπου 4 στα 10 παχύσαρκα παιδιά, κάτω των δέκα ετών. Επειδή η παχυσαρκία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της κακής διατροφής αλλά και της περιορισμένης άσκησης θα πρέπει να ωθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν κάποια κινητική δραστηριότητα.
Στη χώρα μας, καθίσταται αναγκαία η αναβάθμιση του ρόλου του καθηγητή φυσικής αγωγής σαν κινητήρια δύναμη υλοποίησης όλων των εκπαιδευτικών σχεδιασμών σε όλες της βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Ελεύθερος χρόνος στους μαθητές δεν υπάρχει πλέον ή ο ελάχιστος περιορίζεται συνεχώς, λόγω της καθημερινής ενασχόλησης με τα απογευματινά μαθήματα. Είναι αναγκαίο, τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια της προσχολικής και της σχολικής τους δραστηριότητας, να ασχοληθούν πιο συστηματικά με κάποια ήπιας μορφής φυσική δραστηριότητα.
Πρέπει λοιπόν η πολιτεία να εισάγει το μάθημα της φυσικής αγωγής και στο νηπιαγωγείο με σχεδιασμό και ενιαίο πρόγραμμα, που θα γίνεται αποκλειστικά από καθηγητές φυσικής αγωγής
Έχει πλέον ωριμάσει στη συνείδηση όλων η ανάγκη να γίνει υποχρεωτικό το μάθημα της φυσικής αγωγής σε όλα τα επίπεδα από το νηπιαγωγείο μέχρι και το Λύκειο. Να υπάρξουν προγράμματα αντίστοιχα με αυτά της Ολυμπιακής παιδείας, «Καλλιπάτειρα», αγωγής υγείας που θα εμπεριέχεται σε αυτά η φιλοσοφία του αθλητισμού, ή αναγκαιότητα της φίλαθλης αγωγής και θα οδηγούν τον μαθητή από την προσχολική ηλικία στους ασφαλείς δρόμους της άθλησης και της δια βίου άσκησης.
Αναγκαίο επίσης είναι να θεσπισθεί η διδασκαλία του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής και στα ολιγοθέσια σχολεία από καθηγητές φυσικής αγωγής, ώστε και οι μαθητές των απομακρυσμένων σχολείων να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με αυτούς των πολυθέσιων.
Πρέπει να αυξηθούν σε τρεις εβδομαδιαίως οι ώρες της Φυσικής Αγωγής σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου.
Αυτονόητο είναι, ότι αναφερόμαστε πάντα και σε όλες τις περιπτώσεις για διδασκαλία του μαθήματος, μόνο από καθηγητές Φυσικής Αγωγής.
Η υποδομή και οι εγκαταστάσεις για την φυσική αγωγή στα σχολεία, βρίσκονται στο έσχατο σημείο παραπέμποντας σε τριτοκοσμική χώρα. Είναι εγκληματική πράξη πλέον η κατασκευή νέων σχολικών μονάδων χωρίς κλειστό γυμναστήριο και μάλιστα με τσιμέντο ή ασφαλτόστρωση του αύλειου χώρου. Αυτή τη στιγμή μόνο το 17% των σχολικών μονάδων έχουν κλειστούς χώρους άθλησης που χρησιμοποιούνται και σαν χώροι πολλαπλών δραστηριοτήτων.
Αναγκαίο επίσης είναι να ξεκινήσει ένας σχεδιασμός για άμεση κατασκευή προκάτ κλειστών αθλητικών εγκαταστάσεων σε όσα σχολεία υπάρχει η δυνατότητα χώρου.
Απαραίτητη είναι η προμήθεια αθλητικού υλικού στα σχολεία για να μπορεί να γίνεται υποτυπωδώς το μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Το αθλητικό υλικό πρέπει να έχει τις ποιοτικές προδιαγραφές ώστε να μην αποθαρρύνει τους μαθητές στην χρήση του κατά την άσκηση και φυσική δραστηριότητα που αναπτύσσουν μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου.
Σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση του μαθητή στο μάθημα της Φ.Α. στο σχολείο είναι η συμμετοχή του στους σχολικούς αγώνες, που έτσι όπως γίνονται σήμερα μόνο τους αθλητές - μαθητές των σωματείων ευνοεί.
Προτείνω υποχρεωτικά να διεξάγεται η Α΄ φάση (εσωτερικά πρωταθλήματα) των σχολικών αγώνων, έτσι ώστε να συμμετέχει η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών, να αποτελεί δε προϋπόθεση η διεξαγωγή της Α΄ φάσης σε κάθε σχολική μονάδα για την συμμετοχή της σε αγώνες μεταξύ σχολικών μονάδων της περιοχής.
Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση των Μαθητικών Ομίλων Αθλημάτων (Μ.Ο.Α.) ενός θεσμού που μπορεί να δίνει την δυνατότητα στους μαθητές για απογευματινή άσκηση με την ευθύνη του σχολείου. Ο νόμος αυτός (1566/85 Φ.Ε.Κ. α΄ 167/30 άρθρο 47) ποτέ δεν εφαρμόσθηκε, αλλά μπορεί να λειτουργήσει σαν κομμάτι της Π..Δ.Σ. (ενισχυτική διδασκαλία) προετοιμάζοντας μαθητές της Α/Βάθμιας εκπαίδευσης στα διάφορα αθλήματα που θα επιλέγουν, ώστε κάποιοι από αυτούς να ενταχθούν μετά από τα απαραίτητα διαγνωστικά τεστ στα Τ.Α.Δ. (Τμήματα Αθλητικής Διευκόλυνσης) των σχολείων.
Πρέπει η πολιτεία να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις αθλητικής ανάπτυξης μέσα στα σχολεία, αναβαθμίζοντας τα Τ.Α.Δ – Ε.Τ.Α.Δ. Άρα λοιπόν η προσπάθεια που πρέπει να κάνει η πολιτεία είναι να εξυγιάνει, να αναβαθμίσει και να ενδυναμώσει το σχολικό αθλητισμό, γιατί το σχολείο μπορεί και πρέπει να αποτελέσει την ατμομηχανή της αθλητικής ζωής του τόπου.
Κάνοντας αναφορά στο θεσμό των Τ.Α.Δ -Ε.Τ.Α.Δ όλα αυτά χρόνια λειτουργίας τους, θα έλεγα ότι τρόπος λειτουργίας των Τ.Α.Δ. έως σήμερα υπολείπεται από τους σκοπούς της ίδρυσής του.
Μετά από 19 χρόνια λειτουργίας του θεσμού των ΤΑΔ – ΕΤΑΔ, μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα γιατί η πολιτεία τον οδήγησε σε εκφυλισμό, είτε χρησιμοποιώντας τον σαν ρουσφετολογικό μηχανισμό συγκέντρωσης προϋπηρεσίας για διορισμό ημετέρων, είτε γιατί δεν ήταν συνειδητή πολιτική επιλογή ο αθλητισμός μέσα στο σχολείο. Γενικά δεν υπήρξε ποτέ μακροπρόθεσμος αλλά και συνολικός σχεδιασμός για το τι θέλουμε να πετύχουμε με την λειτουργία ενός τόσο σημαντικού θεσμού, που σε άλλες χώρες αποτελεί τη βάση του αθλητικού οικοδομήματος.
Όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του θεσμού δεν υπήρξε ενιαίος σχεδιασμός, ενιαία προγράμματα ειδικευμένα κατά άθλημα.
Δεν υπήρξε υποστηριχτικός μηχανισμός από επιστημονικό και ιατρικό προσωπικό (φυσιολόγοι, εργομέτρες, διατροφολόγοι, φυσικοθεραπευτές, κλπ.) που θα βοηθούσε στην καθοδήγηση, επιλογή και τον έλεγχο των μαθητών αθλητών, δεν υπήρξε αθλητικό υλικό και προπονητικά μέσα που θα υποστήριζε την βελτίωση των αθλητών αλλά και αυτό που κατά καιρούς δόθηκε ήταν ακατάλληλο για χρήση. Σε νομούς και πόλεις που δεν υπάρχουν Τ.Α.Δ, η πολιτεία στερεί το δικαίωμα της φοίτησης στα αθλητικά τμήματα σε ταλαντούχους μαθητές αθλητές των νομών αυτών.
Αλλάζουν συνεχώς και κάθε χρόνο τα κριτήρια πρόσληψης των Κ.Φ.Α, με αποτέλεσμα στην τρίχρονη αθλητική ζωή του μαθητή στο Τ.Α.Δ να υπάρχει ασύμβατη προπονητική δραστηριότητα όσο αφορά την προπονητική ύλη αλλά και τον τρόπο διδασκαλίας της τεχνικής των αθλημάτων. Συμβαίνει αυτό γιατί η συντριπτική πλειοψηφία όσων εργάζονται στα ΤΑΔ - ΕΤΑΔ περίπου 90% είναι έκτακτο διδακτικό προσωπικό με την μορφή του αναπληρωτή και του ωρομίσθιου.
Δεν υπάρχει οργανωμένος με επιστημονικά κριτήρια τρόπος ανεύρεσης των ταλέντων, ο τρόπος οργάνωσης της επιλογής είναι πρόχειρος, η επιλογή γίνεται με κριτήρια που υπαγορεύουν οι ανάγκες των αθλητικών σωματείων της περιοχής ή αυτή η λειτουργία του τμήματος.
Δεν υπήρξε και δεν υπάρχει βάση δεδομένων στα σχολεία και στην Κ.Ε.Α.Τ. όλα αυτά τα χρόνια, γιατί απλούστατα δεν αντιμετωπίστηκε ο θεσμός με την ανάλογη σοβαρότητα.
Τραγική είναι επίσης και η αντιμετώπιση του θεσμού από τους εκάστοτε πολιτικούς παράγοντες του Υ.Π.Ε.Π.Θ. Όποιος γενικός ή ειδικός γραμματέας ή προϊστάμενος της Φυσικής Αγωγής του υπουργείου είχε το πάνω χέρι δημιουργούσε Τ.Α.Δ. στην περιοχή του με αποτέλεσμα αλλού να καλλιεργούνται αρκετά αθλήματα και αλλού να μην υπάρχουν καθόλου.
Σε ένα σύστημα φυσικής αγωγής για το δημόσιο σχολείο, ο θεσμός των Τ.Α.Δ. επιβάλλεται να επανασχεδιαστεί και να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος για την ενίσχυση κατά τόπους των αθλητικών σωματείων, αλλά και του αθλητισμού επιδόσεων της χώρας μας.
Τέλος σε αυτόν τον επανασχεδιασμό η φυσική αγωγή δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν εγκύκλιο μάθημα μέσα στο αναλυτικό πρόγραμμα των σχολικών μονάδων αλλά σαν εργαλείο που θα εισάγει στις συνειδήσεις των μαθητών την αξία της προσωπικής άσκησης, την τοποθέτηση στόχων, την ευγενή άμιλλα και την δημιουργική σημασία του ανταγωνισμού, την συνεργασία και την αναγκαιότητα της συλλογικότητας, την αξία της προσωπικής προσπάθειας, την διαχείριση της νίκης ή της ήττας με μεγαλοψυχία, μακριά από την βία, τον χουλιγκανισμό, το κυνήγι των ρεκόρ, την χρήση ουσιών και τις αντιλήψεις που θέλουν την φυσική αγωγή και τον αθλητισμό προνομιακό πεδίο κερδοσκοπίας.
Πηγή: Αυγή