Η ασπίδα του Αχιλλέα

Στη Σ της Ιλιάδας ο Όμηρος περιγράφει την ασπίδα που έκανε ο Ήφαιστος ύστερα από παράκληση της Θέτιδας, μητέρας του Αχιλλέα, γιατί τα όπλα του τα είχαν πάρει οι Τρώες, αφού σκότωσαν το φίλο του Πάτροκλο. Είναι από τις πιο όμορφες περιγραφές. Η ασπίδα έγινε από χρυσάφι, ασήμι και χαλκό. Πάω της χάραξε λογής λογής πλουμίδια. Έβαλε πρώτα τη Γη, τη Θάλασσα, τον Ουρανό, τον Ήλιο τον ακούραστο, το ολόγιομο Φεγγάρι και όλα τα αστέρια. Σε δεύτερο κύκλο ζωγράφισε δυο πολιτείες ανθρώπων, πανέμορφες: στη μια ιστόρησε ξεφαντώματα και γάμους, και μια φιλονικία δυο ανθρώπων, στην άλλη ζωγράφισε δυο στρατούς που άστραφταν τα άρματά τους.

Ο ένας ήθελε να κυριέψει την πόλη, ενώ ο άλλος την υπεράσπιζε. «Κι όπως σαλεύαν και χτυπιόντουσαν και τα κουφάρια έσερναν ο ένας του άλλου των σκοτωμένων τους, σαν ζωντανοί εφάνταζαν». Σε τρίτο κύκλο ζωγράφισε νιόσκαφτο, παχύ, πλατύ χωράφι, τους ζευγάδες που όργωναν και πιο πέρα ένα βασιλικό κτήμα όπου θέριζαν οι εργάτες, μάζευαν τη σοδειά και ο βασιλιάς τους καμάρωνε. Δίπλα ζωγράφισε αμπέλι φορτωμένο με σταφύλια. Άλλοι πατούσαν τα σταφύλια και πανέμορφες κοπέλες χόρευαν τραγουδώντας. Δίπλα τεχνούργησε κοπάδι από γελάδια με τους βοσκούς που το πήγαιναν στη βοσκή. Μια άλλη σκηνή έδειχνε χορό όμοιο μ’ εκείνον που είχε φτιάξει ο Δαίδαλος στην Κνωσό. Χόρευαν όμορφα παλικάρια και ομορφοντυμένες παρθένες. Γύρω τους στεκόταν κόσμος και θαύμαζε τον όμορφο χορό τους. Στον τελευταίο κύκλο της ασπίδας ζωγράφισε «το περίτρανο του Ωκεανού ποτάμι». Η περιγραφή της ασπίδας γίνεται στους στίχους 474-608 και είναι από τα πιο όμορφα σημεία της «Ιλιάδας». Είναι ανάγλυφη, ολοζώντανη και κατατοπιστική. Μέσα στους εφτά κύκλους ζωγραφίστηκαν όλες οι σκηνές της ζωή, το ειδυλλιακό περιβάλλον, η νατουραλιστική διάθεση και ακριβολογία και η λεπτομερειακή κατατόπιση είναι τα στοιχεία που εντυπωσιάζουν. Οι αρχαίοι είχαν ονομάσει το Σ της Ιλιάδας «οπλοποιία».
Πολλοί καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν από την περιγραφή της ασπίδας και προσπάθειες έγιναν αναπαραστήσουν την εικόνα της, και αποδόθηκαν διάφορες σκηνές σε ζωγραφικές ή ανάγλυφες απεικονίσεις.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως ακόμη και σήμερα η εξαιρετική κατασκευή της ασπίδας προκαλεί όχι μόνο τους καλλιτέχνες αλλά και τους ερευνητές και τους επιστήμονες.
Βρήκαμε στο διαδίκτυο (στο site http://acrobase.gr/showthread.php.) πως στο Διεθνές Συμπόσιο « Επιστήμη και Τεχνολογία στα Ομηρικά έπη» που έγινε στο Συνεδριακό κέντρο ΣΠΑΠ της Αρχαίας Ολυμπίας το 2006 οι επιστήμονες ασχολήθηκαν με την ασπίδα του Αχιλλέα. Συγκεκριμένα το τμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών (εργαστήριο εφαρμοσμένης μηχανικής) του Πανεπιστημίου Πατρών και το Ινστιτούτο Πολιτισμού και Ποιότητας ζωής, με εφαλτήριο τον Όμηρο ερεύνησε την τεχνολογία της Μυκηναϊκής εποχής, την οποία ο Λατίνος συγγραφέας Βιτρούβιος επαινούσε για την «επιστημοσύνη της».
Ο καθηγητής Σ.Α. Παϊπέτης του Πανεπιστημίου Πατρών αναπαρήγαγε ψηφιακά την ασπίδα του Αχιλλέα- ακολουθώντας τις ομηρικές περιγραφές : 2 στρώσεις μπρούντζο, 2 στρώσεις κασσίτερο και 1 στρώση χρυσού- και απέδειξε με εργαστηριακά πειράματα ότι ο συνδυασμός υλικών δεν ήταν τυχαίος. Ήταν αδιάτρητη σε ένα χτύπημα ανάλογο της δύναμης του παγκοσμίου ρέκορντμαν στο ακόντιο το 2000. Η μελέτη της ασπίδας βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, και δείχνει το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τις εξοχές περιγραφές του Ομήρου…