Εργαλείο ανάπτυξης

Βιώνουμε μια περίοδο κρίσης οικονομικής και όχι μόνον, και έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα αίτημα για «περικοπές» που τίθεται με επιτακτικό τρόπο. Οι συνθήκες αυτές δεν είναι οι καλύτερες για να αναλογισθούμε το δέον γενέσθαι, όμως ίσως να αποτελούν και μια ευκαιρία αναστοχασμού για τον τρόπο που λειτουργούσαμε μέχρι σήμερα και να επιτρέπουν να ληφθούν αποφάσεις που μέχρι χθες θεωρούνταν «δύσκολες». Το πανεπιστήμιο, μέσω της εκπαίδευσης νέων επιστημόνων αλλά και της έρευνας που πραγματοποιεί, αποτελεί κεντρικό μοχλό της αναπτυξιακής διαδικασίας και κατά συνέπεια πρέπει να προστατευθεί. Πρέπει, λοιπόν, στον κρίσιμο αυτό τομέα να αναλογιστούμε εάν πρέπει να γίνουν περικοπές και, εάν ναι, τι είδους περικοπές πρέπει να γίνουν. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις που αφορούν κρίσιμες λειτουργίες του πανεπιστημίου, οι δαπάνες πιθανόν να χρειάζεται να αυξηθούν. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, στην επιτακτική ανάγκη να πληρωθούν οι συνδρομές των βιβλιοθηκών στα ηλεκτρονικά περιοδικά αλλιώς θα οδηγηθούμε σε μια κατάσταση πλήρους οπισθοδρόμησης της έρευνας.

Από την άλλη, η προσπάθεια περιορισμού των δαπανών στην περίπτωση του πανεπιστημίου μπορεί να λειτουργήσει και ευεργετικά με την έννοια να οδηγήσει να ξανασκεφτούμε το ζήτημα της χωρικής διασποράς των πανεπιστημίων. Μια διασπορά που έχει, σε πολλές περιπτώσεις, υπονομεύσει την εύρυθμη λειτουργία του πανεπιστημίου. Αυτό που θεωρώ λοιπόν επιτακτικό είναι το υπουργείο να στείλει με απόλυτο τρόπο το μήνυμα ότι δεν θα επιτρέψει την περαιτέρω διασπορά των ΑΕΙ, βάζοντας έτσι τέλος στις «διεκδικήσεις» των τοπικών κοινωνιών. Επίσης, να αποφασίσει τη μεταφορά κάποιων από τα διάσπαρτα παραρτήματα στις έδρες των ΑΕΙ. Αναφέρομαι ιδίως σε ακραίες περιπτώσεις, όπως λειτουργία ενός μόνο τμήματος, σε μια μικρή πόλη ή ακόμη χειρότερα και έξω από την πόλη, χωρίς ουσιαστική κτιριακή υποδομή. Οι περιπτώσεις αυτές απαιτούν τεράστιες δαπάνες για υποδομές ώστε να αρχίσουν να μοιάζουν με πανεπιστήμια. Επιπλέον έχουν πολύ μεγαλύτερες λειτουργικές δαπάνες, αφού δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν οικονομίες κλίμακας (π. χ. αμφιθέατρο που χρησιμοποιείται από πολλά τμήματα) και επίσης δεν υπάρχει δυνατότητα να αξιοποιηθούν πιθανές συνεργασίες (δηλαδή, αντί το τμήμα αυτό να προσλάβει μαθηματικό, να αξιοποιήσει την παρουσία μαθηματικών σε άλλα τμήματα του πανεπιστημίου που βρίσκονται στην ίδια πόλη).

* O κ. Λόης Λαμπριανίδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Πηγή: Καθημερινή (Λοη Λαμπριανιδη)