"Μαύρο" στον μαυροπίνακα: Διαδραστικοί πίνακες στην εκπαίδευση

Ηλεκτρονικός πίνακας και ηλεκτρονικός υπολογιστής σε τάξη δημοτικού σχολείου; Ναι! Η τεχνολογία που φάνταζε μέχρι σήμερα "εχθρός" του μαθήματος και του σχολείου, επιχειρεί να γίνει σύμμαχος και αρωγός του. Με τη βοήθεια ενός προτζέκτορα και ενός λάπτοπ, που υπάρχουν σταθερά στην τάξη, τα παιδιά αντιμετωπίζουν την "παραδοσιακή παράδοση" του μαθήματος σαν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που παίζουν στους υπολογιστές.
Ο πίνακας
Ο διαδραστικός πίνακας είναι μία οθόνη που λειτουργεί με την αφή. Τοποθετείται στη θέση του παραδοσιακού κλασικού πράσινου,συνδέεται με φορητό υπολογιστή και προτζέκτορα και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να γράφουν σημειώσεις, περιλήψεις και να τις προβάλλουν στον πίνακα, έχοντας τη δυνατότητα προβολής φωτογραφιών αλλά και βίντεο, αφού στο πλάι υπάρχουν και ηχεία, καθώς και τη δυνατότητα επίλυσης ασκήσεων.

Ο πίνακας έχει τη δυνατότητα να προβάλει ό,τι έχει αποθηκευμένο στο σκληρό του δίσκο ο υπολογιστής και συνοδεύεται με το δικό του εκπαιδευτικό λογισμικό. Το λογισμικό του είναι μία θεματική συλλογή με εικόνες, μικρά βίντεο σε μορφή flash, δραστηριότητες, γράμματα, αριθμοί με εκφώνηση ή όχι, χάρτες και άλλο υλικό το οποίο μπορεί να εμπλουτίζεται από το διαδίκτυο, για θέματα επιστήμης και τεχνολογίας, γλώσσας, μαθηματικών, ιστορίας, τέχνης κ.ά. Οι μαθητές μπορούν να γράφουν ή να σχεδιάζουν με το δάκτυλο, ή με ειδικά πενάκια.
Με τους διαδραστικούς πίνακες ο εκπαιδευτικός μπορεί να γράφει με τους μαρκαδόρους όπως σε ένα παραδοσιακό πίνακα, να αποθηκεύει στη μνήμη του υπολογιστή το μάθημά του σε μορφή βίντεο ή διαδοχικών εικόνων, να πραγματοποιεί παρουσιάσεις, να προβάλει ταινίες και με τη βοήθεια των μαρκαδόρων να γράφει ή να επισημαίνει ό,τι χρειάζεται πάνω στο προβαλλόμενο υλικό, χωρίς να το αλλοιώνει. Στον πίνακα προβάλλεται το σχολικό βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή, όπως προσφέρεται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Πάνω στο βιβλίο και χρησιμοποιώντας το μολύβι/ποντίκι blue tooth, ο δάσκαλος και οι μαθητές γράφουν, σημειώνουν, λύνουν ασκήσεις.
Παράλληλα, ο δάσκαλος μπαίνει στο Διαδίκτυο και επιλέγει βίντεο ή εικόνες που συμπληρώνουν τα εποπτικά μέσα, καθώς και όσα αναφέρονται στα σχολικά εγχειρίδια. Έτσι, οι μαθητές μπορούν να παρακολουθούν απερίσπαστοι το δάσκαλο χωρίς να υποχρεώνονται να σημειώνουν, αφού μπορούν να πάρουν στο σπίτι μια εκτύπωση όσων γράφτηκαν στον πίνακα ή σε ηλεκτρονική μορφή το βίντεο παράδοσης ώστε να κάνουν επανάληψη.
Με αυτόν τον πρωτοποριακό τρόπο διδασκαλίας οι μαθητές στην τάξη προσέχουν περισσότερο, συμμετέχουν ενεργά, εργάζονται ομαδικά και δίνεται η δυνατότητα σε όλα τα παιδιά, ακόμα και σε αυτά με λιγότερη αυτοεκτίμηση, να συμμετέχουν χωρίς το βάρος της απόρριψης.
Έρευνες από το Βρετανικό Σύλλογο Εκπαιδευτικής Επικοινωνίας και Τεχνολογίας BECTA έδειξαν ότι υπάρχει άμεσο πλεονέκτημα από τη χρήση διαδραστικών πινάκων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση καθώς το μάθημα γίνεται με πιο γοργό ρυθμό και οι μαθητές συμμετέχουν περισσότερο. Επτακόσιοι πενήντα χιλιάδες (750.000) διαδραστικοί πίνακες υπάρχουν ήδη εγκατεστημένοι σε όλο τον κόσμο. Η χρήση τους είναι ευρέως διαδεδομένη σε αρκετά εκπαιδευτικά συστήματα όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις Σκανδιναβικές χώρες, στις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Προβλέπεται πως μέχρι το 2010 θα εγκατασταθούν πάνω από 3 εκατομμύρια πίνακες. Στο Μεξικό, το project Encyclopedia που στοχεύει να εξοπλίσει 145.000 αίθουσες διδασκαλίας έχει προϋπολογισμό 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια και είναι το μεγαλύτερο project εκπαιδευτικής τεχνολογίας στον κόσμο.
Στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η χρήση της νέας εκπαιδευτικής τεχνολογίας είναι περιορισμένη και χρησιμοποιείται κυρίως από ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Το τελευταίο διάστημα ορισμένα δημόσια σχολεία αρχίζουν να τους τοποθετούν, συνήθως με την οικονομική στήριξη των συλλόγων γονέων και των τοπικών δήμων.
Η σημαντικότερη αιτία της περιορισμένης χρήσης είναι το υψηλό κόστος. Η εγκατάσταση ενός διαδραστικού πίνακα σε μια τάξη κοστίζει περίπου 600-1000€. Αν προστεθεί και το κόστος ενός Η/Υ και ενός προβολικού μηχανήματος το συνολικό κόστος μπορεί να φτάσει τα 2000-3000€.
Τα παραδείγματα, από όπου έχουν ήδη τοποθετηθεί διαδραστικοί πίνακες είναι εντυπωσιακά. Ο διευθυντής του σχολείου και δάσκαλός της τρίτης δημοτικού του πενταθέσιου δημοτικού σχολείου Λεχόβου της Φλώρινας, κ. Σταύρος Πασπάλης, αντικατέστησε τον παραδοσιακό σχολικό μαυροπίνακα με τον ειδικό διαδραστικό πίνακα.
"Οι μαθητές, αλλά και οι γονείς των μαθητών αντέδρασαν τόσο θετικά, σύμφωνα με το 45χρονο δάσκαλο, ώστε στην περιοχή άρχισαν σχεδόν σαν επιδημία οι εγγραφές γονέων στα κέντρα εκπαίδευσης ενηλίκων των τοπικών φορέων προκειμένου να μάθουν και εκείνοι να χειρίζονται τις νέες τεχνολογίες, ενώ φαίνεται πως όλοι πλέον σκοπεύουν να εξοπλιστούν με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή." Στο 8ο Δημοτικό σχολείο Χίου σε κάθε αίθουσα αντιστοιχεί και ένας διαδραστικός πίνακας.
Τα σχολεία του Δήμου Κηφισιάς, εκτός από τον διαδραστικό πίνακα(για παράδειγμα στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Κηφισιάς έχουν εξοπλιστεί όλες οι αίθουσες διδασκαλίας με διαδραστικούς πίνακες), διαθέτουν και διαδραστική ιστοσελίδα (www.internetschool.gr) e- learning με πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο οι μαθητές και οι γονείς θα μπορούν να διαχειριστούν και από το σπίτι.
Εκεί οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ανακοινώνουν και να καταθέτουν εργασίες και οι μαθητές να βλέπουν ύλη από παλιά διαγωνίσματα. Επίσης θα υπάρχει δυνατότητα να δημιουργηθούν online βιβλιοθήκες, λευκώματα (κατά τα πρότυπα του facebook), αλλά και εκπαιδευτικά παιχνίδια.
Πλεονεκτήματα στη διδασκαλία
Όπως αναφέρει ο δάσκαλος στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Καλυβίων Αττικής, Αβράαμ Τριανταφυλλίδης "ένα από τα προβλήματα που εντοπίσαμε διδάσκοντας μαθηματικά στο δημοτικό είναι αυτό της χρήσης μοιρογνωμονίου. Οι μαθητές δυσκολεύονται ιδιαίτερα να κατανοήσουν τη χρήση του και να μετρήσουν γωνίες από διάφορες θέσεις. Ιδιαίτερα όταν η κορυφή της γωνίας είναι στραμμένη προς τα δεξιά ή βρίσκεται προς τα πάνω ή προς τα κάτω η δυσκολία γίνεται ακόμη μεγαλύτερη. Αυτή η δυσκολία τους οδηγεί σε λανθασμένες απαντήσεις.

Η επίδειξη από μέρος του δασκάλου της τεχνικής μέτρησης στον μαυροπίνακα φάνηκε ότι δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η εξάσκηση στο τετράδιο με διάφορες γωνίες ήταν αρκετά χρονοβόρα με αποτέλεσμα ο εκπαιδευτικός να μην έχει ολοκληρωμένη εικόνα της κατανόησης του αντικειμένου για όλους τους μαθητές του. Δοκιμάσαμε το συγκεκριμένο μάθημα να το κάνουμε στο εργαστήριο χρησιμοποιώντας το διαδραστικό πίνακα.
Χωρισμένα τα παιδιά σε δυάδες άνοιξαν το λογισμικό του πίνακα στην ενότητα μαθηματικά και έσυραν στην επιφάνεια εργασίας του μία εφαρμογή σε μορφή flash. Πειραματίστηκαν με την εφαρμογή που είχε τη δυνατότητα να ξεκινά και να σταματά μία μέτρηση δείχνοντας σε ειδικό πλαίσιο το αποτέλεσμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα παιδιά μέσα σε πολύ λίγο χρόνο (5 λεπτά) να παρακολουθήσουν και να εκκινήσουν μετρήσεις από 1ο έως 180ο μοίρες, ενώ ταυτόχρονα έβλεπαν και το χρωματιστό μέρος του ανοίγματος της γωνίας.
Ενώ τα παιδιά εργάζονταν στους υπολογιστές, στο διαδραστικό πίνακα εναλλάσσονταν οι ομάδες που τον χρησιμοποιούσαν. Παρατηρήσαμε ότι αρκετοί μαθητές προτιμούσαν να παρατηρούν τον πίνακα. Αυτό βέβαια είναι λογικό αφού η επιφάνειά του είναι μεγαλύτερη, φωτεινότερη και με δυνατότητα να την ελέγχουν με το χέρι.
Στη συνέχεια με τα εργαλεία σχεδιασμού δημιουργούσαν γωνίες τις οποίες μετρούσαν με ένα μοιρογνωμόνιο από τη συλλογή του υλικού του πίνακα. Το μοιρογνωμόνιο μπορούσε να αλλάξει μέγεθος, προσανατολισμό με μία απλή κίνηση του χεριού Επίσης με τα ειδικά πενάκια σημείωναν τη μέτρησή τους πάνω στον πίνακα. Η διάθεση των παιδιών να ανέβουν στον πίνακα και να εκτελέσουν την εργασία ήταν το σημείο που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση.
Ακόμα και μαθητές με μεγαλύτερες δυσκολίες κατανόησης έδειχναν εξαιρετικό ενδιαφέρον να συμμετέχουν καθώς είχαν αυτή τη φορά να εκτελέσουν μία εργασία χωρίς το άγχος του λάθους. Στο τέλος και για τον έλεγχο κατανόησης χρησιμοποιήσαμε κάποιο έτοιμο φύλλο εργασίας του πίνακα στο οποίο υπήρχαν κάποια τρίγωνα και έπρεπε οι μαθητές να συμπληρώσουν το μέτρο των γωνιών τους.
Και αυτή η άσκηση έγινε στο διαδραστικό πίνακα ομαδικά. Ανά δύο οι μαθητές με εναλλασσόμενους ρόλους, ένας χειρίζονταν το μοιρογνωμόνιο και ο άλλος κατέγραφε, περνούσαν από τον πίνακα μέχρι που συμπληρώθηκε το φύλλο εργασίας
Ολοκληρώνοντας το μάθημα οι διαπιστώσεις που έγιναν είναι ότι οι μαθητές πρόσεχαν περισσότερο, όπως άλλωστε αναφέρουν και οι έρευνες, είχαν διάθεση να προσπαθήσουν και να συμμετέχουν στις δραστηριότητες. Τα παιδιά που χρησιμοποιούν τον πίνακα, ανά δύο ή ανά τρία μαζί, αυτόματα δημιουργούν ομάδα και προσπαθούν για το καλύτερο."
Αντίστοιχα παραδείγματα, όπως αναφέρει ο κ. Αβράαμ Τριανταφυλλίδης, σε μαθήματα όπως η Γλώσσα με την κατασκευή εννοιολογικών χαρτών (concept map) που συνδέονται με την εποικοδομητική μάθηση και αποτελούν οπτική απεικόνιση εννοιών και λέξεων και η Γεωγραφία που έγινε μέσω του λογισμικού Google earth, που επιτρέπει την εικονική πλοήγηση των μαθητών σε οποιοδήποτε τόπο, αποδεικνύουν τα πλεονεκτήματα και τις προοπτικές του νέου τρόπου διδασκαλίας.
"Η χρήση κειμένου, εικόνων, κινούμενων εικόνων, ήχου, βίντεο, σίγουρα ενεργοποιεί τους μαθητές, τους ελκύει, με αποτέλεσμα την ενεργή συμμετοχή τους. Έδειξαν να ωφελούνται όλοι οι μαθητές ακόμα και αυτοί που σε άλλες συνθήκες συμμετείχαν ελάχιστα. Η εργασία αυτή δεν είναι αποτέλεσμα έρευνας για τη χρήση του διαδραστικού πίνακα και πώς αυτός βοηθά τη μάθηση αλλά απλή παράθεση εμπειριών από τη χρήση του και η άποψη των εκπαιδευτικών που τον χρησιμοποίησαν. Το σίγουρο είναι ότι κάτι άλλαξε προς το καλύτερο, οι μαθητές ενεργοποιήθηκαν, βρήκαν κίνητρο, ενθουσιάστηκαν, ξεπέρασαν το φόβο του λάθους , εξοικειώθηκαν με τη χρήση εκπαιδευτικής τεχνολογίας" αναφέρει.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ ( Γ.Σεφεριάδη)