Νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση

Γιώργου Κ. Καββαδία Εκπαιδευτικό - ερευνητή

Με ωραιολογίες για «ψηφιακή λειτουργία του «νέου» σχολείου», «αναβάθμιση των σχολικών υποδομών και δικτύων που θα περιλαμβάνουν διαδραστικούς πίνακες και δίκτυα υπολογιστών σε κάθε σχολείο» και σειρά άλλων τεχνολογικών μέσων στην εκπαίδευση. Ολες αυτές οι εξαγγελίες του υπουργείου Παιδείας για «Νέο Σχολείο: Πρώτα ο μαθητής» είναι συνέχεια αυτών για την «ψηφιακή τάξη» του Αρη Σπηλιωτόπουλου και αποτελούν αποτύπωση των «οδηγιών» της Ευρωπαϊκής Ενωσης με βάση το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ 2007 - 2013 - Δ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης).
Οι «νέες ιδέες» δεν πέφτουν εν κενώ. Αποτελούν την εξειδίκευση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της κυβέρνησης για ένα σχολείο φτηνό και πλήρως υποταγμένο στην αγορά. Ενα σχολείο που θα παράγει εργατικό δυναμικό, χωρίς δικαιώματα, αλλά καταρτισμένο με εκείνες τις χρηστικές δεξιότητες που απαιτεί η αγορά εργασίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το «νέο» σχολείο βασίζεται στο αμερικανικό μοντέλο του «no child left behind» που από την εποχή του Κλίντον μέχρι σήμερα έχει αφήσει πίσω του αγράμματα παιδιά, κλειστά σχολεία, απολυμένους εκπαιδευτικούς και παιδεία σε συσκευασία κουπονιών και «μετρήσιμων στόχων».

Οι νέες τεχνολογίες εμφανίζονται ως η πανάκεια του δημόσιου σχολείου, ως το μαγικό φάρμακο που θα λύσει τα χρόνια προβλήματα. Πρώτα από όλα η πολιτική της λιτότητας και των περικοπών αναπαράγει την πραγματικότητα των παμπάλαιων κτιρίων, χωρίς υποδομές, εργαστήρια και χώρους άθλησης. Επιπλέον με τη σύνδεση του σχολείου με τη νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης (σχέδιο Καλλικράτης) επιδιώκεται να μεταφερθεί η χρηματοδότηση από το κράτος στους δήμους και τους ιδιώτες, με αποτέλεσμα να προοιωνίζονται χειρότερες μέρες για τα οικονομικά των σχολείων. Το εκπαιδευτικό κίνημα στις αναπτυγμένες χώρες ασκεί σοβαρή κριτική στη θεοποίηση της τεχνολογίας και τις εφαρμογές της.
Σύγχρονες παιδαγωγικές μελέτες απέδειξαν ότι ο νέος τεχνοκρατισμός διόλου δεν καλυτέρευσε το πνευματικό επίπεδο της νεολαίας. Ο κίνδυνος να μετατραπεί η εκπαίδευση σε μηχανιστική διαδικασία και οι μαθητές να θεωρούν κάθε άχρηστη πληροφορία γνώση και γενικότερα να ζουν μέσα σε μια εικονική πραγματικότητα, είναι ορατός.
Η τεχνολογία δεν πρέπει ούτε να θεοποιείται ούτε να δαιμονοποιείται. Οι περίφημοι διαδραστικοί πίνακες, που εμφανίζονται σαν καθρεφτάκια για ιθαγενείς, έχουν ήδη γίνει αντικείμενο σφοδρής διαμάχης από τους μεγάλους εκδοτικούς οίκους και τα ιδρύματα της αγοραίας τεχνολογίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το υπουργείο Παιδείας προτίμησε να δώσει 70 εκ. ευρώ σε 200 σχολικές επιτροπές, οι οποίες θα αναζητήσουν στην αγορά νέων διαδραστικών πινάκων αντί να προχωρήσει σε δημόσιο διαγωνισμό.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι νέες τεχνολογίες είναι ένα χρήσιμο, απαραίτητο και αυτονόητο εργαλείο με την προϋπόθεση ότι συνδέονται με μια πολιτική ενίσχυσης του δημόσιου σχολείου που αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς φραγμούς και διακρίσεις με γνώμονα την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και όχι την «ενίσχυση της επιχειρηματικότητας» και τη μετατροπή τους σε παραγωγικές μονάδες - καύσιμη ύλη των επιχειρήσεων.