Τα παιδιά της προσφυγιάς

Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί αισθητά η άφιξη ανηλίκων, συνήθως ασυνόδευτων, ανάμεσα στις ομάδες αυτών που δεν μπαίνουν νόμιμα στη χώρα μας, δεν έχουν ταξιδιωτικά έγγραφα ή άδεια και συχνά τους αποκαλούμε «μετανάστες χωρίς χαρτιά» αναφέρει η Ελευθεροτυπία (20/4/2010).
Πέρσι οι ανήλικοι που έφτασαν στη Λέσβο ήταν περίπου 2.000 και αποτελούσαν σχεδόν τον έναν στους τρεις αλλοδαπούς που συνελήφθησαν στο νησί. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Δεδομένου πως το τέλος του πολέμου δεν είναι ορατό στο Ιράκ και το Αφγανιστάν -τις πιο συχνές χώρες προέλευσης των ανηλίκων- οι οικογένειές τους κάνουν ό,τι μπορούν για να γλιτώσουν τουλάχιστον ένα αγόρι τους από τον πόλεμο και το διώχνουν προς ένα πιο ασφαλές μέρος.
Αυτό είναι ένα από τα συμπεράσματα της έρευνας «Το κοινωνικό προφίλ των μεταναστών χωρίς έγγραφα στη Λέσβο», την οποία εκπόνησε η κοινωνική ανθρωπολόγος και ερευνήτρια στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας της Ακαδημίας Αθηνών, Γιούτα Μπάκα.
Μελετώντας τα αδημοσίευτα στατιστικά στοιχεία της Αστυνομικής Διεύθυνσης Λέσβου, ως μιας σημαντικής πύλης εισόδου στην Ελλάδα αλλά και την Ε.Ε., η πρώτη διαπίστωση είναι ότι οι χωρίς έγγραφα μετανάστες είναι κυρίως νέοι άνδρες ηλικίας 16-25 χρόνων, οι οποίοι τουλάχιστον αρχικά -με έτος εκκίνησης καταγραφής των στοιχείων το 2003- αποτελούσαν τους τρεις στους τέσσερις που προσέγγιζαν με κάθε πλωτό μέσο το νησί, στη συνέχεια μειώνονται ελαφρά καθώς οι άνδρες είναι οι έξι ή εφτά στους δέκα αφιχθέντες, ενώ πέρσι είναι σχεδόν οι μισοί.

Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια παραμένει σταθερός ή αυξάνεται ελαφρώς ο αριθμός των γυναικών που καταφτάνουν, ιδίως πέρσι, γεγονός που μαρτυρά ότι οι παράγοντες που πιέζουν τις γυναίκες να φύγουν έχουν ενταθεί. Δραματική είναι όμως η αύξηση των ανηλίκων που έρχονται στην Ευρώπη και μέσα σε μια επταετία υπερτριπλασιάζεται: εκτινάσσεται από το 8% στο 28%, αποτελώντας σχεδόν τον έναν στους τρεις που διασχίζουν τα θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία. Παρατηρείται, δηλαδή, τόσο αύξηση στον αριθμό των εισερχόμενων μεταναστών όσο και στον αριθμό των παιδιών.
Η ερευνήτρια διαχωρίζει τους ανηλίκους σε δύο ομάδες: από τη μία τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που συνοδεύονται από μέλη της οικογενείας τους και από την άλλη τα ασυνόδευτα ηλικίας 14-18 χρόνων, με πάντα μεγάλο το ποσοστό των παιδιών που προέρχονται από εμπόλεμες κυρίως ζώνες.
Παρατηρώντας το σύνολο των αφίξεων της τελευταίας επταετίας, διαπιστώνεται αφενός δραματική αύξηση στις αφίξεις κυρίως μετά το 2007 -από 1.000 περίπου το 2003, είναι σχεδόν εννιά φορές περισσότερες το 2009- που συναρτάται με μείωση των ανδρών που έρχονται παράνομα στη χώρα και αφετέρου δραματική αύξηση των ανηλίκων, για τους οποίους δυστυχώς δεν υπάρχει καμία κατάλληλη υποδομή υποδοχής και φιλοξενίας: η μοίρα τους, κοινή με τους υπόλοιπους αλλοδαπούς, δεν ήταν άλλη από το κλειστό κέντρο κράτησης στην Παγανή, με τις τόσο απαράδεκτες συνθήκες, το οποίο έκλεισε πέρσι.