Τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα και «οι προχειρότητες»

Ακόμα και μετά την υιοθέτηση και εφαρμογή τους, τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα θα πρέπει να βρίσκονται συνεχώς υπό αξιολόγηση και να υπόκεινται σε μία συνεχή διαδικασία δυναμικής αναμόρφωσης

Ρίτα Παναούρα

Πρόσφατα έχει ασκηθεί κριτική από μέρους του προέδρου της επιτροπής Παιδείας της Βουλής σε θέματα που αφορούν στη διαδικασία αναμόρφωσης των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων. Το παρόν κείμενο αναλύει κάποια από τα θέματα που έχουν θιγεί, στο πλαίσιο ενός δημιουργικού διαλόγου.

Γίνεται, καταρχήν, αναφορά σε αναλυτικά προγράμματα άλλων χωρών και ειδικότερα στη δομή τους. Μία βασική αρχή διαμόρφωσης αναλυτικών προγραμμάτων είναι η μη αποσπασματική υιοθέτηση της δομής ή του περιεχομένου προγραμμάτων που απευθύνονται σε διαφορετικό πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο. Ειδικότερα στο χώρο της Συγκριτικής Παιδαγωγικής, αναλώνεται πολλή προσπάθεια ερμηνείας διαφορετικών διαστάσεων κάθε εκπαιδευτικού συστήματος με βάση αυτές τις συνθήκες. Η Ιαπωνία είναι μία από τις χώρες που διαπρέπει σε διεθνείς διαγωνισμούς, κανείς όμως δεν υποστηρίζει την αντιγραφή του αναλυτικού της προγράμματος ή την υιοθέτηση των αρχών του εκπαιδευτικού της συστήματος, το οποίο αντιθέτως επικρίνεται ως προς τον «απάνθρωπό» του χαρακτήρα. Ζητούμενο δεν είναι μόνο τα υψηλά ακαδημαϊκά επίπεδα, όπως αυτά καταγράφονται σε διεθνείς διαγωνισμούς. Η παιδεία έχει πολλαπλές διαστάσεις στις οποίες κάθε εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να στοχεύει.

Οι ακαδημαϊκοί και οι μαχόμενοι εκπαιδευτικοί στην Κύπρο εδώ και δεκαετίες είχαν διαπιστώσει ότι το αναλυτικό πρόγραμμα που είχαμε δεν περιλάμβανε τίποτα περισσότερο από απλή παράθεση του περιεχομένου. Μάλιστα, σε αντίθεση με τη βασική παιδαγωγική αρχή, ότι από μικρές ηλικίες μπορεί να διδάσκεται οτιδήποτε, φτάνει να γίνεται με γνωστικά ορθό τρόπο, ούτε καν αναφορά σε «πυρηνικές γνώσεις» κάθε αντικειμένου δεν περιλάμβανε. Σήμερα είναι γενική παραδοχή ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της γνώσης είναι τόσο γρήγορος, που το κάθε σύστημα θα πρέπει να καθορίζει τις ελάχιστες εκείνες γνώσεις κάθε επιστημονικού πεδίου και, κυρίως, τις δεξιότητες διερεύνησης και παραγωγής της γνώσης, που πρέπει να αναπτύσσουν οι πολίτες για να μπορούν να αυτορρυθμίζουν, τόσο τη διαδικασία μάθησης, αλλά και προσαρμογής σε νέα δεδομένα επιβίωσης.
Αυτές οι βασικές αρχές, όπως ορίστηκαν από την επιτροπή των Αναλυτικών Προγραμμάτων, αποτέλεσαν τη βάση πολύμηνης εργασίας εκατοντάδων ακαδημαϊκών και μαχόμενων εκπαιδευτικών, που αφιλοκερδώς πρόσφεραν τις γνώσεις τους και τις εμπειρίες τους σε αυτή την προσπάθεια. Αρκετές από τις ομάδες αυτές, για να μην πω σε όλες, μελέτησαν δεκάδες αναλυτικά προγράμματα άλλων χωρών πριν αποφασίσουν τη μορφή και δομή της πρότασής τους. Η Φινλανδία, η οποία αναφέρεται ως παράδειγμα, έχει ένα συνοπτικό αναλυτικό πρόγραμμα του οποίου η δομή στην παρούσα φάση κρίθηκε ότι δεν θα ήταν ικανοποιητική για τον εκπαιδευτικό της τάξης, αλλά και τις ομάδες που θα κληθούν να παράξουν εκπαιδευτικό υλικό.
Είναι κρίμα και άδικο όλη αυτή η δουλειά του εκπαιδευτικού κόσμου της Κύπρου να απαξιώνεται με φράσεις του τύπου «έγιναν προχειρότητες». Λάθη και παραλείψεις κατά την άποψή μου σίγουρα θα έχουν γίνει. Θα αποτελούσε παγκόσμια πρωτοτυπία εάν η πρώτη ανακοίνωση αυτών των Αναλυτικών Προγραμμάτων για κάθε αντικείμενο δεν άφηνε δυνατότητες βελτίωσης. Η μεταβατική περίοδος παράθεσης των προγραμμάτων στο διαδίκτυο έδωσε τη δυνατότητα σε οργανωμένα σύνολα αλλά και μεμονωμένα άτομα να καταθέσουν τις απόψεις και εισηγήσεις τους. Οι ίδιες οι ομάδες εργασίας ανάλωσαν μέρος των πρόσφατων συναντήσεων επιμόρφωσης σε αυτοαξιολόγηση και ανασκόπηση του προϊόντος της δουλειάς τους. Δεδομένο θα πρέπει να είναι ότι ακόμα και μετά την υιοθέτηση και εφαρμογή τους, τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα θα πρέπει να βρίσκονται συνεχώς υπό αξιολόγηση και να υπόκεινται σε μία συνεχή διαδικασία δυναμικής αναμόρφωσης.
Εν κατακλείδι, καλοδεχούμενη η τεκμηριωμένη κριτική της δουλειάς κάθε ομάδας εργασίας και της δουλειάς της επιτροπής Αναλυτικών Προγραμμάτων. Απαξιώνοντας, όμως, το σύνολο της δουλειάς που έχει γίνει απαξιώνουμε πρώτα και κύρια τους εκατοντάδες εκπαιδευτικούς και τους δεκάδες ακαδημαϊκούς που εργάστηκαν με γνώμονα το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την εκπαιδευτική εκείνη μεταρρύθμιση που αξίζει ο τόπος μας.
Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Frederick, μέλος επιτροπής για τα Αναλυτικά Πρόγραμμα στα Μαθηματικά

Πηγή: Πολίτης