«Ταξίδεψε» την ιερή μουσική της Θράκης στα πέρατα της γης, το 2000 από το Σούνιο, όταν επιλέχτηκε να εκπροσωπήσει την πατρίδα μας στο παγκόσμιο τηλεοπτικό εορταστικό πρόγραμμα υποδοχής της νέας χιλιετίας. Ήταν παρών και σε ένα ακόμη μεγάλο γεγονός, παγκόσμιας εμβέλειας. Το 2004 «μπήκε» στα σπίτια εκατομμυρίων τηλεθεατών, σε όλο τον κόσμο, με το συγκινητικό καθιστικό τραγούδι, «Φίλοι μ’ καλωσορίσατε», που ερμήνευσε στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.
Ο λόγος για τον Χρόνη Αηδονίδη, ο οποίος έχει αναμφισβήτητα αφήσει το δικό του ξεχωριστό χνάρι στον χώρο της παραδοσιακής μουσικής, με την απαράμιλλη, μελίρρυτη φωνή του, που δεν την ακουμπάει ο χρόνος. Είναι συνάμα ο «δάσκαλος», που μυεί άοκνα τις νέες γενιές στα θαυμαστά μυστικά της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.Με αφορμή την εμφάνισή του -μία από τις σπάνιες πλέον- στη Γιορτή των Ελλήνων, που διοργανώνει το Κέντρο Οικουμενικού Ελληνισμού, στις 5 Ιουνίου, στη Θεσσαλονίκη, ο Χρόνης Αηδονίδης μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την 60χρονη πορεία του στον μαγικό κόσμο της μουσικής μας παράδοσης. Μία πορεία που επάξια των καταξίωσε ως το «Αηδόνι της Ανατολής». Θα ερμηνεύσει τραγούδια της Θράκης, στην οποία αφιέρωσε, συνειδητά, όλη του τη ζωή.
«Δεν θα μπορούσα να αρνηθώ την πρόσκληση να συμμετάσχω σε μία τέτοια γιορτή, αφιερωμένη στον Ελληνισμό, ανά τον κόσμο. Είναι μία δεύτερη Ελλάδα, που την έχω γνωρίσει μέσα από τα πολλά ταξίδια μου σε όλο τον κόσμο», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Αηδονίδης, ο οποίος, αν και δεν το αναφέρει ο ίδιος, γνωρίζουμε πως δεν δεχόταν να πάρει αμοιβή για εμφανίσεις σε εκδηλώσεις των αποδήμων Θρακιωτών.
«Έχω πάει πολλές φορές στην Αμερική, στην Αυστραλία, σε όλες τις χώρες της τέως Σοβιετικής Ένωσης, σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Και με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να τούς στείλω την αγάπη μου και να τούς συγχαρώ, γιατί επάξια εκπροσωπούν την Ελλάδα μας, που από τους αρχαίους χρόνους ήταν το παράδειγμα ανά τον κόσμο», μας λέει.
«Θρακιώτικο τραγούδι, βυζαντινό τροπάρι»
Η ενασχόληση με την παράδοση ήταν για τον ίδιο κάτι το αυτονόητο. Γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1928, στην Καρωτή, ένα χωριό κοντά στο Διδυμότειχο. Δύσκολα τα παιδικά χρόνια στην Θράκη, που μόλις το 1920 είχε απελευθερωθεί. Υπήρχε, όμως, πάντα το τραγούδι, με το οποίο γαλουχήθηκε και ο ίδιος. Στη Καρωτή, ένα από τα 13 χωριά των Μάρηδων, που έχουν όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός χωριστού θρακικού φύλου, με δική τους ενδυμασία και γλωσσικά ιδιώματα, τα τραγούδια και οι χοροί ήταν αναπόσπαστο μέρος της σκληρής καθημερινότητας.
«Κάθε χωριό, εκείνα τα χρόνια, ήταν και ένα μικρό ‘κράτος’. Συγκοινωνίες δεν υπήρχαν και ήταν δύσκολο να επικοινωνήσει κανείς με τον έξω κόσμο. Επαφές είχαμε μόνο με τα διπλανά χωριά. Όλα τα χωριά ήμασταν σαν μία οικογένεια, με τις δικές της έγνοιες και χαρές», θυμάται ο κ. Αηδονίδης.
Και συνεχίζει: «Η μητέρα μου, Χρυσάνθη, ήταν η καλλίφωνη της εποχής, ενώ ο πατέρας μου, Χρήστος, ήταν ιερέας. Έτσι, κάθε μέρα, εγώ και τα τέσσερα αδέλφια μου, ακούγαμε από τη μία τους βυζαντινούς ύμνους και από την άλλη τα τραγούδια του τόπου μας. Είχα αυτή την τύχη, γι΄ αυτό ασχολήθηκα και με την εκκλησιαστική και την παραδοσιακή μουσική».
Από μικρό παιδί -«λες και υπήρχε κάποια πρόνοια», όπως λέει- αφιέρωνε τον ελεύθερο χρόνο του στο να καταγράφει παραδοσιακά τραγούδια, λαογραφικά έθιμα και δρώμενα. Είχε ένα τετράδιο, όπου έγραφε τους στίχους των τραγουδιών που άκουγε από τη μητέρα του ή από κάποιο γεροντότερο, χωρίς να τού το έχει υποδείξει κανείς. Τη μελωδία την «αποτύπωνε» στο μυαλό του και όπως τονίζει ο κ. Αηδονίδης, «ό,τι μαθαίνεις μικρός δεν το ξεχνάς ποτέ». Φυσικά, ούτε είχε κατά νου ότι κάποτε όλα αυτά θα τού χρησιμεύσουν.
Μαθητής ακόμη διδάχτηκε βυζαντινή μουσική από τον πατέρα του και αργότερα από τον πρωτοψάλτη Μιχάλη Κεφαλοκόπτη. Τελειώνοντας το οκτατάξιο γυμνάσιο στο Διδυμότειχο, διορίστηκε ως κοινοτικός δάσκαλος στα Πετρωτά, ένα χωριό του Έβρου, κοντά στα βουλγαρικά σύνορα. Τις σπουδές του στη βυζαντινή μουσική, φρόντισε να τις ολοκληρώσει στην Αθήνα, όπου εγκαταστάθηκε με τους γονείς του το 1950. Φοίτησε στο Ελληνικό Ωδείο, κοντά στον μεγάλο δάσκαλο Θεόδωρο Χατζηθεοδώρου.
Εν τω μεταξύ, προσλήφθηκε στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, όπου εργάστηκε ως λογιστής, ενώ παράλληλα ολοκλήρωσε τις σπουδές του στα λογιστικά, στη σχολή «Πυρσός». Σε αυτή τη θέση παρέμεινε ως τη συνταξιοδότησή του, το 1988.
«Τα τραγούδια της ανατολικής Θράκης είναι πολύ επηρεασμένα από τη βυζαντινή μουσική. Ο μεγάλος λαογράφος μας, Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου, που καταγόταν από τις Σαράντα Εκκλησιές, έλεγε επιγραμματικά: θρακιώτικο τραγούδι, βυζαντινό τροπάρι», αναφέρει ο κ. Αηδονίδης.
«Ο Παπαχριστοδούλου -προσθέτει- ήταν και η αιτία να ασχοληθώ συστηματικά και να αφιερώσω το υπόλοιπο της ζωής μου στην προβολή και διάδοση της παραδοσιακής μουσικής. Ήρθε και με βρήκε το 1953, έχοντας ακούσει για μένα από έναν καθηγητή μου στο Διδυμότειχο. Με ξάφνιασε όταν μού πρότεινε να συμμετέχω στην εκπομπή του ‘Θρακικοί Αντίλαλοι’, στο κρατικό ραδιόφωνο, την τότε ΕΙΡ, για να παρουσιάσουμε άγνωστα, μέχρι τότε, τραγούδια της Θράκης. Στην αρχή ντρεπόμουν, αλλά τελικά με έπεισε».
Η εκπομπή, που ως τότε φιλοξενούσε μόλις 30-40 τραγούδια της Ανατολικής Θράκης, με τη φωνή του Χρόνη Αηδονίδη κάνει γνωστά στον κόσμο, για πρώτη φορά, τα τραγούδια της Δυτικής και της Βόρειας Θράκης αλλά και πολλά ακόμα της Ανατολικής, απ΄ όπου κρατάνε οι ρίζες της οικογένειάς του. Αργότερα, όταν σταμάτησαν οι «Θρακικοί Αντίλαλοι», ήρθε και η συνεργασία με το Σίμωνα Καρρά, συμμετέχοντας στη χορωδία του. Είχε προηγηθεί η συμμετοχή του, ως σολίστ, στη χορωδία του Παντελή Καββακόπουλου.
«Ιερό κειμήλιο» η παράδοσή μας
«Το να ασχολείται κανείς με την παράδοση είναι λειτούργημα», τονίζει ο κ. Αηδονίδης, επισημαίνοντας: «Για μένα όλη αυτή η υπόθεση ήταν και είναι κάτι σπουδαίο. Τα τραγούδια αυτά για μένα ήταν σαν ιερό κειμήλιο, έτσι με είχαν διδάξει οι δάσκαλοί μου. Και αυτό το κειμήλιο πρέπει να το παραδώσουμε στις νέες γενιές, για να μην κοπεί η αλυσίδα της προφορικής μας παράδοσης, που έρχεται από τα βάθη των αιώνων. Αλίμονό μας αν κοπεί, γιατί αν συμβεί κάτι τέτοιο θα χαθεί η ταυτότητά μας. Σκιρτάει η καρδιά μου, όταν βλέπω νέα παιδιά να ενδιαφέρονται για την μουσική μας παράδοση, για τον μουσικό θησαυρό της Θράκης. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας, να μεταλαμπαδεύσουμε αυτό το μεράκι και στους νέους».
Αυτή είναι και η χαρά του, να μπορεί ακόμα και σήμερα, στα 82 του χρόνια, να παραδίδει μαθήματα, δύο φορές το μήνα, στο Εργαστήρι Παραδοσιακής Μουσικής του Δήμου Αλεξανδρούπολης, του οποίου είναι καλλιτεχνικός διευθυντής από την ίδρυσή του, το 1995.
Στην Αθήνα, όπου ζει μόνιμα, συνεργάζεται και με το Ίδρυμα «Ζήση», ενώ είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Κέντρου Μελέτης Μουσικής Παράδοσης Θράκης, Μ. Ασίας και Ευξείνου Πόντου, επίτιμος πρόεδρος του Σωματείου «Αρχείο Μουσικολοαγραφικής Παράδοσης Χρόνης Αηδονίδης», ιδρυτικό μέλος του «Αρχείου Ελληνικής Μουσικής», αλλά και του Συλλόγου Τραγουδιστών Ελλάδος και του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης «Ερατώ».
Πολλοί νέοι καλλιτέχνες, που ακολουθούν τα χνάρια του, καταμετρώνται στους μαθητές του, όπως η Νεκταρία Καραντζή, μόνιμη συνεργάτιδά του τα τελευταία χρόνια, ο Βαγγέλης Δημούδης, η Δόμνα Μέγγα, η Λίτσα Ουλιανούδη, ο Μάνος Κουτσαγγελίδης, ο Χρήστος Κισσούδης, ο Φίλιππος Ευφραιμίδης, ο Χρήστος Χαρόβας κ.ά.
«Πολλοί είναι αυτοί που θα με αντικαταστήσουν. Κακά τα ψέματα, είμαι στη ‘δύση’ και σιγά-σιγά θα πρέπει να αποσύρομαι. Και να φύγω από τη ζωή, το έργο μου θα το συνεχίσουν άλλοι. Αυτό το δρόμο δείχνω κάθε μέρα και στους μαθητάς μου», λέει ο Χρόνης Αηδονίδης, με εμφανή ικανοποίηση.
Πλούσια δισκογραφία
Από το 1957, ο Χρόνης Αηδονίδης αναλαμβάνει τακτική εβδομαδιαία εκπομπή στο ραδιόφωνο. Παράλληλα, εξακολουθεί να λαμβάνει μέρος σε πολλές συναυλίες ανά την Ελλάδα και να δισκογραφεί.
«Τον πρώτο μου δίσκο γραμμοφώνου, 78 στροφών, τον ηχογράφησα το 1954 με τον Παντελή Καββακόπουλο και τον Παπαχριστοδούλου. Ακολούθησαν περίπου 20 δισκάκια, 45 στροφών. Στη συνέχεια, ήρθε η εποχή του βινυλίου και μετά τα CD. Συνολικά, έχω ηχογραφήσει περίπου 450 τραγούδια, πολλά από τα οποία σε συνεργασία με διάφορους Πολιτιστικούς Συλλόγους και δήμους».
Μεταξύ αυτών, με τον Δήμο Αλεξανδρούπολης ηχογράφησε ένα τετραπλό CD, με πάνω από 80 τραγούδια της Θράκης. Μεγάλη απήχηση είχε και ο διπλός δίσκος, «Τραγούδια και Σκοποί της Θράκης», που επιμελήθηκαν οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, στη δεκαετία του ΄90.
Ένα νεανικό του όνειρο υλοποιείται το 2004, όταν ηχογραφεί, για πρώτη φορά, βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους, στο διπλό CD, με τίτλο, «Όταν οι δρόμοι συναντιούνται», μαζί με την τότε μαθήτριά του και σήμερα πλέον μόνιμη συνεργάτιδά του, Νεκταρία Καραντζή, η μόνη που δεν είναι από τη Θράκη, όπως θα μας πει. Στα άμεσα σχέδιά του είναι η έκδοση ενός βιβλίου-αυτοβιογραφία του στο οποίο θα περιλαμβάνεται και πλούσιο γνωστό, αλλά και ανέκδοτο οπτικοακουστικό υλικό, που επιμελείται η κα Καραντζή.
Συνεργασίες με καταξιωμένους ερμηνευτές
Πνεύμα ανοιχτό, ο Χρόνης Αηδονίδης δεν δίστασε να συνεργαστεί και με ερμηνευτές, που δεν ανήκουν στον χώρο της παραδοσιακής μουσικής, όπως ο Γιώργος Νταλάρας, με τον οποίο ηχογράφησε το 1990 τον δίσκο «Τ’ Αηδόνια της Ανατολής». Μία από τις πιο ωραίες συνεργασίες, όπως μας είπε, με τη συμμετοχή και του Ρος Ντέιλι, ο οποίος αγαπήθηκε από το ευρύ κοινό, κάτι που επιβεβαίωσαν στη συνέχεια και οι από κοινού συναυλίες με τον Γιώργο Νταλάρα.
Καμαρώνει, επίσης, για τη συνεργασία του με τον Νίκο Κυπουργό και τη Λίνα Νικολακοπούλου, το 2001, στον δίσκο «Τα μυστικά του κήπου», στον οποίο ηχογράφησε το νανούρισμα «Βλέφαρό μου», αλλά και το 2003, στον δίσκο «Της καρδιάς μου τ’ ανοιχτά», όπου ηχογράφησε δύο τραγούδια σε μουσική του Παντελή Θαλασσινού και σε στίχους του Ηλία Κατσούλη και του Χρυσόστομου Γελαγώτη.
Όλα αυτά τα χρόνια, ο Χρόνης Αηδονίδης έχει συνεργαστεί συναυλιακά, με πολλούς καταξιωμένους καλλιτέχνες στην Ελλάδα και στον εξωτερικό.
Τα σχέδια όμως δεν σταματούν εδώ, αφού, όπως λέει, πάντα υπάρχει κάποιος στόχος που δεν έχεις εκπληρώσει.
«Και δύο και τρεις ζωές να έχει κανείς δεν φτάνουν για να κάνει αυτά που αξίζουν στο παραδοσιακό μας τραγούδι. Θα ήθελα να ασχοληθώ, δισκογραφικά, με τραγούδια παραδοσιακά απ΄ όλα τα μέρη της Ελλάδας. Ελπίζω να είμαι καλά και να έχω δυνάμεις να πραγματοποιήσω και αυτό το όνειρο», τονίζει.
Φύση αισιόδοξη
Ο Χρόνης Αηδονίδης δεν δείχνει αν ανησυχεί για την πορεία του ελληνικού τραγουδιού, παρ΄ όλο που στις μέρες μας κυκλοφορούν, σαν «πυγολαμπίδες», πολλά τραγούδια με κακό στίχο και μουσική.
«Είμαι πολύ αισιόδοξος για την πορεία του ελληνικού τραγουδιού, γιατί επιτέλους ενδιαφέρθηκε και το κράτος», τονίζει.
Και προσθέτει: «Σε όλη την Ελλάδα, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, έχουν ιδρυθεί γύρω στα 50 μουσικά σχολεία, που προσφέρουν μεγάλο έργο. Από την άλλη, η αστυφιλία έφερε και ένα καλό -τη δημιουργία πολιτιστικών συλλόγων, που φροντίζουν, με τις δυνάμεις τους, να αναβιώνουν την παράδοσή μας. Γι΄ αυτό και δεν με ανησυχούν τα κακής ποιότητας τραγούδια που κυκλοφορούν. Αυτά έρχονται και φεύγουν. Κανείς δεν τα θυμάται σε λίγο».
Όσον αφορά τη σημερινή οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, μας θυμίζει ότι η πατρίδα έχει περάσει από πολλές μπόρες, αλλά με σοβαρότερες αιτίες.
«Όταν υπάρχει κατοχή, εμφύλιος, τότε δικαιολογείται να υπάρχει κακή οικονομική κατάσταση. Σε εποχή ειρήνης, όμως, είναι λίγο παράξενο να έχουμε τέτοιο φαινόμενο, που δεν είναι μόνο τοπικό, αλλά παγκόσμιο», λέει ο κ Αηδονίδης.
«Η αλήθεια είναι ότι δεν τα μετράμε και πολύ σήμερα, έχουμε μάθει στη σπατάλη. Ο γεωργός, ο υπάλληλος, ο βιοτέχνης, όμως, δεν φταίει σε τίποτα. Ας μην ξεχνάμε την παροιμία που λέει, ότι το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι. Όπως και να έχει πάντως, είμαι αισιόδοξος ότι θα το ξεπεράσουμε το πρόβλημα», καταλήγει.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Διαμαντένιας Ριμπά)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου