Ιστορίες για αγρίους και για... καρτούν

Δεν είναι η πρώτη φορά που τα κινούμενα σχέδια γίνονται αντικείμενο σφοδρής κριτικής για τη δήθεν προαγωγή επικίνδυνων προτύπων. Αυτήν τη φορά, στο στόχαστρο μπήκε η ταινία της Pixar που κατηγορείται ως σεξιστική

Σεξιστικό, ομοφοβικό και... ακατάλληλο για μικρά παιδιά. Οχι, τα παραπάνω «κοσμητικά επίθετα» δεν αφορούν σε κάποιο ερωτικό θρίλερ προορισμένο για τη μεταμεσονύκτια ζώνη, αλλά σε μια ταινία κινουμένων σχεδίων φτιαγμένη κατ’ εξοχήν για (μικρά αλλά και μεγάλα) παιδιά. Ο λόγος για το τρισδιάστατο «Toy Story 3» το οποίο ήρθε να μας εξιστορήσει (11 χρόνια μετά το δεύτερο «Toy Story») τι γίνεται όταν τα παιχνίδια ενός αγοριού, του Αντι (ο οποίος εν τω μεταξύ μεγάλωσε και φεύγει για το κολέγιο), ζωντανεύουν και μπλέκονται σε περιπέτειες.

H πρεμιέρα της ταινίας στις αμερικανικές αίθουσες υπήρξε θριαμβευτική. Oι κριτικοί την αποθέωσαν, το κοινό τη χειροκρότησε, οι συντελεστές της δικαιώθηκαν (οι εισπράξεις στις ΗΠΑ ξεπέρασαν τα 110 εκατ. δολ. το πρώτο τριήμερο προβολής, ενώ ρεκόρ εισιτηρίων σημειώθηκε και στην Κίνα) και όλοι είχαν έναν καλό λόγο να πουν. Ή, μάλλον, σχεδόν όλοι. Σωστή «παραφωνία» μέσα στο γενικότερο εγκωμιαστικό κλίμα, το φεμινιστικό περιοδικό «Ms» (τριμηνιαία έκδοση με μακρά ιστορία στις ΗΠΑ) εξαπέλυσε μύδρους κατά της ταινίας.

Συγκεκριμένα, πίσω από τις νέες περιπέτειες του σερίφη Γούντι και του αστροναύτη Μπαζ Λάιτ-γίαρ (το «στόρι» θέλει τον Αντι να φεύγει για το κολέγιο και τα παιχνίδια του να καταλήγουν σε έναν παιδικό σταθμό από τον οποίο θα προσπαθήσουν να δραπετεύσουν), το εν λόγω έντυπο διέγνωσε «απερίσκεπτο σεξισμό» και είδε να αναπαράγονται στερεότυπα μειωτικά τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους ομοφυλόφιλους.

Προκειμένου να στηρίξει τις παραπάνω «κατηγορίες», το «Ms» επικαλέστηκε ποσοτικά καθώς και ποιοτικά κριτήρια. Ενδεικτικά, αφού κάθισε και μέτρησε τους χαρακτήρες, διαπίστωσε πως η αναλογία ανδρών-γυναικών είναι επτά προς μία (γεγονός το οποίο καθιστά την ταινία... ανδροκρατούμενη).

Επιπλέον, κατέκρινε ως προβληματική την απεικόνιση συγκεκριμένων ηρώων όπως ο Κεν (παρουσιάζεται ως «κρυφο-γκέι φασιονίστας» τον οποίο ειρωνεύονται τα άλλα παιχνίδια) και η Μπάρμπι (παρουσιάζεται «υπερβολικά ευαίσθητη και θηλυπρεπής»).

«Συνδυασμός ομοφοβίας και μισογυνισμού, τα καλαμπούρια για τον Κεν αφήνουν να εννοηθεί πως η χειρότερη μοίρα για ένα αγόρι θα ήταν αυτό να γίνει είτε κορίτσι είτε ομοφυλόφιλος», σημειώνει χαρακτηριστικά το περιοδικό, σύμφωνα με το οποίο, η «Pixar» (η εταιρεία πίσω από το «Toy Story») παραμένει προσκολλημένη σε μια οπτική «ανδρική, λευκή και μεσοαστική».

Οι αντιδράσεις
Ωστόσο, αντιδρώντας στις παραπάνω καταγγελίες, κάποιοι αρθρογράφοι έσπευσαν να υπερασπιστούν την ταινία. Συγκεκριμένα, υποστήριξαν πως τα παιχνίδια είναι στην πλειονότητά τους «αρσενικά» απλούστατα επειδή αυτά ανήκουν σε ένα αγόρι, τον Αντι, (και τα αγόρια, πώς να το κάνουμε, προτιμούν τους σερίφηδες από τις κούκλες). Οσο για την Μπάρμπι και τον Κεν, αυτοί απλά απεικονίζονται όπως ακριβώς είναι εκτός οθόνης (δύο όμορφες κούκλες που ενδιαφέρονται μόνο για ακριβά ρούχα και αξεσουάρ, κοινώς ως η αποθέωση της ματαιοδοξίας και του εγωισμού).

Εάν προσέξει μάλιστα κανείς καλύτερα, θα διαπιστώσει πως το «Toy Story 3» μάλλον κολακεύει την Μπάρμπι όταν την παρουσιάζει έτοιμη να τα θυσιάσει όλα (την ονειρική ζωή δίπλα στον Κεν) για αξίες όπως η αξιοπρέπεια και η φιλία.

ΚΟΜΙΚΣ... ΣΤΗ ΣΕΝΤΡΑ
Δεν είναι η πρώτη φορά που κινούμενα σχέδια μπαίνουν στο στόχαστρο, καθώς πολλοί ήρωες έχουν επανειλημμένως χαρακτηριστεί... ακατάλληλοι για μικρά παιδιά.

1. Ντόναλντ Ντακ: ο... ξεβράκωτος. Φαινομενικά ακίνδυνος, ο Ντόναλντ έχει απαγορευθεί σε διάφορα σχολεία της υφηλίου, καθώς και σε χώρες όπως η Φινλανδία με την αιτιολογία πως είναι... ξεβράκωτος. Η πλάκα είναι πως φοράει βρακί μόνο όταν πάει για κολύμπι.

2. The Simpsons: το κακό παράδειγμα. Σκανδαλιάρης, ατίθασος και κακός μαθητής, ο Μπαρτ, έχει θεωρηθεί κακό παράδειγμα για τα παιδιά, ενώ και ο πατέρας του, ο τεμπέλης και αδιάφορος Χόμερ, δεν θεωρείται πρότυπο ευσυνείδητου πολίτη. Επιπλέον, όλοι οι εκπρόσωποι της αρχής (πολιτικοί, παπάδες, αστυνομικοί) παρουσιάζονται από ανίκανοι έως διεφθαρμένοι. Με αυτά και με αυτά, ο πατέρας Μπους δεν άντεξε και το 1992 καταφέρθηκε δημόσια εναντίον των Simpsons.

3. Μπομπ Σφουγγαράκης: ο ομοφυλόφιλος. Ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των γκέι, ο Μπομπ ο Σφουγγαράκης έχει επανειλημμένως κατηγορηθεί πως είναι ομοφυλόφιλος. Οι δημιουργοί του τον έχουν χαρακτηρίσει «σχεδόν ασεξουαλικό».

4. Στρουμφάκια: οι κομμουνιστές. Τα Στρουμφάκια έχουν κατά καιρούς κατηγορηθεί πως προωθούν τον κομμουνισμό (αρχηγός τους ένας τύπος ντυμένος στα κόκκινα, ζουν στα πρότυπα κολεκτίβας και δεν έχουν χρήματα) και τον σεξισμό (ξανθιά, ναζιάρα και με ψηλά τακούνια, η Στρουμφίτα τους έχει όλους στα πόδια της).

Πηγή: Έθνος (Γιώργος Σκαφιδάς)