Με δικαστική βούλα άναψαν σπίθα (;) στη βαλκανική «πυριτιδαποθήκη»

Το Διεθνές Δικαστήριο ανοίγει τον δρόμο για τη «νόμιμη» αμφισβήτηση της εδαφικής κυριαρχίας και ακεραιότητας κρατών

Ιστορικής σημασίας απόφαση, η οποία μπορεί να ανατρέψει τις μέχρι τώρα ισορροπίες στο διεθνές σύστημα και να τροφοδοτήσει συγκρούσεις, εξέδωσε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για το Κόσοβο, καθώς για πρώτη φορά ανοίγει ο δρόμος για «νόμιμη» αμφισβήτηση και κατάργηση της αρχής της εδαφικής κυριαρχίας και ακεραιότητας των κρατών.

Με την προβληματική γνωμοδότησή του το Δικαστήριο (με πλειοψηφία μάλιστα 9-5) απεφάνθη ότι το «γενικό διεθνές δίκαιο δεν περιλαμβάνει εφαρμόσιμη απαγόρευση της διακήρυξης ανεξαρτησίας» και συνεπώς η μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου της 17ης Φεβρουαρίου 2008 «δεν παραβιάζει το γενικό διεθνές δίκαιο». Η απόφαση αυτή, παρά τις προσπάθειες όσων υποστήριξαν την Πρίστινα να εμφανίσουν την υπόθεση του Κοσόβου ως «μοναδική», ανοίγει τον «ασκό του Αιόλου» στις διεθνείς σχέσεις, καθώς ενθαρρύνει κάθε είδους μειονότητα, εθνοτική, θρησκευτική ή ακόμη και γλωσσική ομάδα να διεκδικήσει την απόσχισή της από το κράτος στο οποίο ανήκει, ελπίζοντας ότι θα βρει εφαρμογή και στην περίπτωσή της η απόφαση του Δικαστηρίου.

Πρόκειται για ιδιαίτερα αρνητική και δυσμενή εξέλιξη, καθώς ουσιαστικά το Δικαστήριο έλαβε θέση στη μεγάλη διαμάχη που υπάρχει εδώ και δεκαετίες μεταξύ δύο διαφορετικών αντιλήψεων στο διεθνές και στο συνταγματικό δίκαιο, αλλά και στο εσωτερικό του ΟΗΕ, σχετικά με το εάν προέχει η αρχή της αυτοδιάθεσης ή αυτή της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών.

Το μήνυμα, το οποίο στέλνει η Χάγη σε όλες τις υπάρχουσες ή υποβόσκουσες εμφύλιες συγκρούσεις, είναι ότι η χρήση ένοπλης βίας μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικά αποτελέσματα, αρκεί να εξασφαλιστεί η υποστήριξη ορισμένων μεγάλων δυνάμεων. Οι εκατοντάδες εθνικές και άλλου είδους ομάδες, οι οποίες είναι διασκορπισμένες σε διαφορετικά κράτη σε όλη την αφρικανική ήπειρο, που σοβούν δεκάδες «βουβές» συγκρούσεις, οι εθνικές και μειονοτικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις στον Καύκασο, στην Κεντρική Ασία, στη Νοτιοανατολική Ασία, οι υπαρκτοί αλυτρωτισμοί στα Βαλκάνια και η αναβίωση εθνοτικών διενέξεων στη Δυτική Ευρώπη δημιουργούν ένα εύφλεκτο υπόστρωμα, το οποίο μπορεί ανά πάσα στιγμή να πυροδοτήσει η απόφαση για το Κόσοβο.

Οι «γκρίζες ζώνες» της Χάγης
Για την Ελλάδα το γεγονός ότι για λόγους αρχής και εθνικών συμφερόντων δεν μπορεί να αναγνωρίσει τη μονομερώς ανακηρυχθείσα ανεξαρτησία του Κοσόβου δημιουργεί ακόμη ένα πρόβλημα, καθώς το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σε ό,τι αφορά τα Ελληνοτουρκικά. Η μη αποδοχή της έστω και μη υποχρεωτικής απόφασης του Δικαστηρίου δημιουργεί ένα σχετικό πρόβλημα αξιοπιστίας. Η διατήρηση της εκκρεμότητας του Κοσόβου σε συνδυασμό και με το ζήτημα της ΠΓΔΜ συνιστούν ανασταλτικούς παράγοντες για άσκηση ουσιαστικής βαλκανικής πολιτικής από την Ελλάδα, ενώ θα αποτελεί θέμα συνεχούς τριβής με τους Ευρωπαίους εταίρους και τις ΗΠΑ. Η Ελλάδα απλώς ελπίζει ότι με την παραίνεση της ΕΕ, και με δέλεαρ την προοπτική ένταξης στην ΕΕ, Βελιγράδι και Πρίστινα θα οδηγηθούν σε διάλογο και τελικά σε συμβιβασμό, ενδεχόμενο που φαίνεται σήμερα όμως ιδιαίτερα απομακρυσμένο.

Συγχρόνως, όμως, η απόφαση για το Κόσοβο αναδεικνύει πόσο επικίνδυνη είναι η παραπομπή θεμάτων που αφορούν κυριαρχικά δικαιώματα μιας χώρας σε έναν δικαστικό θεσμό, ο οποίος κάθε άλλο παρά αντικειμενικός και «τυφλός»είναι έναντι πολιτικών επιρροών και διεθνών συσχετισμών.

Αβάντα στους Αλβανούς εθνικιστές
Η περίπτωση της σερβικής επαρχίας είναι γνωστή: η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας είχε δρομολογηθεί και μετά την απόσχιση της σερβικής Βοσνίας, με πρόσχημα την καταπίεση των Αλβανών του Κοσόβου, η Δύση τροφοδότησε την ένοπλη εξέγερση του αλβανικού στοιχείου. Με τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς εναντίον της Σερβίας, το 1999, η επαρχία μετατράπηκε σε προτεκτοράτο του ΟΗΕ, αλλά με βάση τα ψηφίσματα του ΣΑ παρέμενε υπό σερβική κυριαρχία.

Με την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, οι τοπικοί πρώην οπλαρχηγοί του UCK μετατράπηκαν σε πολιτική διοίκηση και έτσι ωρίμασαν οι συνθήκες ώστε το 2008 να ανακηρύξουν μονομερώς την ανεξαρτησία του Κοσόβου, την οποία έχουν αναγνωρίσει μέχρι στιγμής 69 χώρες. Η υπόθεση έχει διχάσει την ΕΕ, καθώς πέντε χώρες η Ισπανία, η Ελλάδα, η Σλοβακία, η Ρουμανία και η Κύπρος δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο. Ο πιο σθεναρός υποστηρικτής της Σερβίας είναι η Ρωσία, η οποία ενδέχεται να μπλοκάρει στο ΣΑ την απόφαση για παραπομπή του θέματος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου απαιτείται πλειοψηφία 2/3 για να γίνει δεκτό ως ανεξάρτητο κράτος το Κόσοβο.

Η απόφαση για το Κόσοβο δημιουργεί σοβαρότατες προκλήσεις και για την ελληνική εξωτερική πολιτική, ενώ αναζωπυρώνει εστίες αποσταθεροποίησης στα Βαλκάνια.

Η προκλητική και σκανδαλώδης υποστήριξη της Δύσης στην υπόθεση της εθνικής ολοκλήρωσης των Αλβανών τροφοδοτεί τον αλβανικό εθνικισμό και μεγαλοϊδεατισμό, στόχος του οποίου δεν είναι μόνον η Σερβία, η ΠΓΔΜ και το Μαυροβούνιο αλλά και η Ελλάδα. Ηδη έχει ξεκινήσει δημόσια συζήτηση στην Αλβανία για «Ομοσπονδία» με το αλβανικό κράτος του Κοσόβου και διασύνδεσής της με τους Αλβανούς της ΠΓΔΜ αλλά και με τους «Αλβανούς της Ελλάδας». Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι σε αυτό τον «Ενιαίο Αλβανικό Χώρο» συμπεριλαμβάνουν και την «Τσαμουριά» που φθάνει να καταλαμβάνει όλη την ελληνική Ήπειρο.

Η απόφαση του Δικαστηρίου πιθανότατα να δημιουργήσει λανθασμένες προσδοκίες σε ορισμένα από τα ακραία στοιχεία της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, αλλά το ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα εστιάζεται στο Κυπριακό.

Με αυτήν τη «ρευστή» και με σαφείς πολιτικές επιρροές απόφαση η Τουρκία θεωρεί ότι αποκτά ακόμη ένα «όπλο», προκειμένου να πιέσει είτε για λύση της αρεσκείας της ή, σε διαφορετική περίπτωση, να πετύχει την αναγνώριση του ψευδοκράτους. Η «νομιμοποίηση» της απόσχισης του Κοσόβου από τη Σερβία αφήνει ανοικτούς λογαριασμούς στα Βαλκάνια, καθώς το Βόρειο Κόσοβο, όπου κατοικεί η σερβική «μειονότητα», δεν πρόκειται να συμβιβαστεί με την ιδέα υπαγωγής σε αλβανικό κράτος, ενώ ήδη η σερβοβοσνιακή συνιστώσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης επαναφέρει το αίτημά της για απόσχιση και επανένωσή της με τον σερβικό εθνικό κορμό. Με την απόφαση του Δικαστηρίου, όμως, ενισχύονται οι εθνικιστικές δυνάμεις στα Βαλκάνια, στη Σερβία, αλλά και στην Αλβανία, ενώ επιβραβεύονται πολιτικοί που κινήθηκαν στα όρια των «εγκλημάτων πολέμου».

Πηγή: Έθνος (Νίκος Μελέτης)