Γουτεμβέργιες εμμονές

Ψηφιακά βιβλία λοιπόν. Άκουγα και διάβαζα τον τελευταίο καιρό σε εγχώριο και ξένο Τύπο ουκ ολίγα για τη νέα εμπειρία που προσφέρει η νέα τεχνολογία των ψηφιακών βιβλίων. 
Τέρμα η έλλειψη χώρου και η ανάγκη μεγάλων βιβλιοθηκών, τα e-books προσφέρουν δυνατότητα αποθήκευσης εκατοντάδων βιβλίων, εύκολη μεταφορά τους, αγορά στη στιγμή χωρίς καν να βγεις από το σπίτι σου, μεγάλο εύρος επιλογής από χιλιάδες τίτλους, άνετη ανάγνωση με τη δυνατότητα να ακούει κανείς και την αγαπημένη του μουσική, δυνατότητα υπογράμμισης κ.ά., όπως και στα κανονικά, στα χάρτινα βιβλία. Και, τέλος, σημαντικό οικονομικό επιχείρημα: μικρότερο κόστος για την αγορά των βιβλίων. Κάτι τα επιχειρήματα αυτά, κάτι η περιέργεια για το καινούργιο (θα είναι άραγε ένα ακόμη γκάτζετ ή θα αποδειχθεί πραγματικά χρήσιμο;), και η απόφαση ελήφθη για την αγορά, έναντι διακοσίων ευρώ, ψηφιακού βιβλίου από γνωστή αλυσίδα ηλεκτρονικών ειδών. Και η «εξερεύνηση» άρχισε. Και μαζί και η «προσγείωση» στην πραγματικότητα.

Πρώτη - πρώτη παρατήρηση, αυτή που αφορά στην προσφορά των βιβλίων: Παρ' ότι η συγκεκριμένη συσκευή έρχεται με προεγκατεστημένα αρκετά βιβλία στα ελληνικά, αυτά ανήκουν στην κλασική βιβλιογραφία, η εγχώρια ψηφιοποιημένη παραγωγή βρίσκεται στα σπάργανα -ελάχιστα βιβλία σύγχρονων συγγραφέων μπορεί κανείς να κατεβάσει στο ηλεκτρονικό βιβλίο του. Άρα, διαπίστωση: πρέπει κανείς να είναι, προς το παρόν τουλάχιστον, αγγλόφωνος προκειμένου να έχει πρόσβαση στη μεγάλη πράγματι ποικιλία ηλεκτρονικών βιβλίων, από μυθιστορήματα της μόδας μέχρι ιστορικά κ.ά. (υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι σε μορφές PDF, ePub). Η προσφορά σε άλλες γλώσσες (π.χ. γαλλικά), υπαρκτή, αλλά πολύ πιο περιορισμένη σε σχέση με την αγγλόφωνη. Παρατήρηση δεύτερη: Το θέμα της τιμής σχετικοποιείται, αν υπολογίσει κανείς ότι, με την έκδοση αρκετών αγγλικών βιβλίων σε διαστάσεις τσέπης, η τιμή μεταξύ ηλεκτρονικής και χάρτινης εκδοχής είναι σχεδόν η ίδια. Πλεονέκτημα αναμφισβήτητο πάντως σε σχέση με το χαρτί, η δυνατότητα που έχει ο αναγνώστης να κατεβάσει αμέσως ό,τι θέλει, χωρίς να το παραγγείλει και να περιμένει τουλάχιστον δύο με τρεις εβδομάδες: πληρωμή on line, άμεσο κατέβασμα και διάβασμα.
Και φθάνουμε στο κρίσιμο: «διάβασμα». Πώς διαβάζει κανείς ηλεκτρονικά; Η αλήθεια είναι ότι η συνήθεια δύσκολα ξεπερνιέται - ο τρόπος που ανοίγουμε ένα βιβλίο, η αίσθηση της σελίδας που γυρίζει, της υπογράμμισης της φράσης, του κυκλώματος της λέξης, της μικρής σημείωσης στο περιθώριο, ακόμη κι η μυρουδιά των παλιών ή καινούργιων σελίδων - όλα είναι συνυφασμένα με την ανάγνωση. Μπορεί αυτή πλέον να είναι ηλεκτρονική; Σε μεγάλο βαθμό αυτή ήδη ισχύει σε ό,τι αφορά εφημερίδες κι έντυπα: σε μεγάλο ποσοστό δεν τα διαβάζουμε στο Διαδίκτυο; Γιατί να μην ισχύσει το ίδιο και με τα βιβλία;
Ξεκίνησα να διαβάζω το άρτι αγορασθέν The Fall and Rise of Ted Kennedy (για τον τελευταίο των Κέννεντι, από τη συντακτική ομάδα της εφημερίδας "Boston Globe"). Βιβλίο καλογραμμένο, με πολλές και τεκμηριωμένες πληροφορίες για τον περιπετειώδη βίο των Κέννεντι στη διάρκεια του 20ού αιώνα, με περιγραφές, αναλύσεις και πορτρέτα σημαντικών παραγόντων της αμερικανικής πολιτικής και κοινωνίας. Παρ' ότι το e-book μου διαθέτει λειτουργία κάθε είδους υπογράμμισης, και παρ' ότι επιχειρώ να τη χρησιμοποιήσω, διαρκώς αναζητώ το μολύβι μου…
«Είναι μια συνήθεια. Μου αρέσει να υπογραμμίζω τα αποσπάσματα που μου αρέσουν ή με προβληματίζουν. Μου αρέσει να αγγίζω ένα βιβλίο, να το ξεφυλλίζω, να διαβάζω μια σελίδα στην τύχη, να το κλείνω και μετά να το ξανανοίγω. Είναι μια τελετουργία», γράφει ο Ταχάρ Μπεν Τζελούν στην επιφυλλίδα του στη “Μοντ” και συνειδητοποιώ ότι σχεδόν τίποτε από αυτά δεν μπορώ να κάνω με το e-book μου… Κι ύστερα είναι κι αυτή η περίεργη αίσθηση του… άυλου, της ψηφιακής, ψυχρής παρουσίας. Γουτεμβέργιες εμμονές; Μπορεί. Την προσπάθεια πάντως την έκανα. Κι ίσως την επαναλάβω. Στο μέλλον!
Πηγή: Αυγή (Τσερεζόλε Ε.)