Εκπαίδευση – Τουρισμός : 0-1, του Χρήστου Κάτσικα

Αυξημένα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου στις τουριστικές περιοχές
Εκπαίδευση – Τουρισμός : 0-1

 Του Χρήστου Κάτσικα


Είναι αλήθεια ότι ο τουρισμός  από τη δεκαετία του ΄50 και του ΄60 κιόλας θεωρήθηκε  η απάντηση στη φτώχεια και τη μετανάστευση που μάστιζε αρκετές περιοχές της χώρας μας και βεβαίως και τα νησιά μας. Μάλιστα ιδιαίτερα για τα νησιά του Αιγαίου, του Ιονίου και τη Χαλκιδική, με λίγα λόγια για το «βαρύ πυροβολικό» του εγχώριου τουρισμού, μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι δεν έχει υπάρξει άλλη οικονομική δραστηριότητα που να έχει γνωρίσει τόσο θεαματική ανάπτυξη μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες.
Σήμερα ο τουρισμός αντιπροσωπεύει το 16% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας μας και το 18% της συνολικής απασχόλησης. Με εισπράξεις πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ από τον τουρισμό η Ελλάδα κατατάσσεται 10η στον κόσμο, καλύπτοντας το 26% των εξαγωγών της σε αγαθά και υπηρεσίες.
Ωστόσο, στη χώρα μας ο τουρισμός μελετήθηκε ως οικονομικό μέγεθος και αγνοήθηκε μια ορισμένη σχέση του με την εκπαίδευση που όλα δείχνουν ότι είναι ανταγωνιστική. H επισήμανση αυτή γίνεται γιατί αν τα εισοδήματα των κατοίκων των τουριστικών περιοχών της χώρας μας βελτιώθηκαν δεν έγινε το ίδιο και με τους εκπαιδευτικούς δείκτες οι οποίοι υστερούν σημαντικά σε σχέση με τους μέσους πανελλήνιους εκπαιδευτικούς δείκτες.
Μάλιστα σε πολλές «βασικές» μας τουριστικές περιοχές  (Κυκλάδες, Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Λασήθι, Ρέθυμνο, Χαλκιδική κλπ) καταγράφεται  μια θλιβερή πρωτιά : Σύμφωνα με την τελευταία Απογραφή του Πληθυσμού  ο ένας στους πέντε νέους ηλικίας 15 – 29 ετών που κατοικοεδρεύει σε κάποια από τις παραπάνω τουριστικές μας περιοχές έχει καταληκτικό εκπαιδευτικό επίπεδο στην καλύτερη περίπτωση μόλις το απολυτήριο δημοτικού όταν το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο της Ελλάδας είναι μικρότερο από 12,5%. Παράλληλα στις παραπάνω περιοχές  ο ένας στους δυο νέους 15-29 ετών δεν φοίτησε ποτέ του στο Λύκειο ή  στην Τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι οι παραπάνω ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές μας συγκεντρώνουν σημαντικότατα ποσοστά μαθητικής διαρροής από την υποχρεωτική εκπαίδευση γεγονός που «αιχμαλωτίζει» το εκπαιδευτικό τους μέλλον στην προοπτική της παραγωγής και αναπαραγωγής του αναλφαβητισμού. Εδώ περισσεύουν οι αναλφάβητοι και τα μικρά ποσοστά αποφοίτων της μέσης και ανώτερης βαθμίδας ενώ μόνιμα καταγράφονται και τα μικρότερα ποσοστά επιτυχόντων στις Πανελλήνιες Εξετάσεις.
Ερευνητές που έχουν ασχοληθεί ερευνητικά με τις κοινωνικές επιπτώσεις της τουριστικής ανάπτυξης σε διάφορες νησιωτικές περιοχές της χώρας μας, καθώς και με το ρόλο που διαδραματίζει ο τουρισμός στην κοινωνικοποίηση της Ελληνικής νεολαίας τονίζουν ότι η επαγγελματική επιτυχία φαίνεται να διοχετεύεται στην εμπλοκή με τα τουριστικά επαγγέλματα που απαιτούν λιγότερο κόπο και παραπέμπουν σε γρήγορο κέρδος.
Η υπερδιόγκωση ή καλύτερα μονοκαλλιέργεια του τουριστικού τομέα, άλλαξε και τη «λογική» αξιολόγησης της κοινωνικής θέσης ιδιαίτερα για εκείνα τα λαϊκά και μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα του πληθυσμού, που σε άλλα τμήματα της Ελληνικής επαρχίας «επενδύουν» τις τελευταίες ελπίδες για «αποκατάσταση - εξασφάλιση» των παιδιών τους, αποκλειστικά, στην εκπαίδευση. Αυτά ακριβώς τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων των νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου τροφοδοτούν, κατά κύριο λόγο, την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου προκειμένου, πολλές φορές με την ανοχή ή την προτροπή ακόμη των γονιών τους να προσφέρουν την «εργατική τους δύναμη» στην αυξημένη ζήτηση που δημιουργεί η βιομηχανία του τουρισμού.
Το «πλεόνασμα βλέψεων» για κοινωνική άνοδο με «όχημα» την επιτυχή σχέση με την τουριστική δραστηριότητα λιπάνθηκε αρκετά χρόνια από τη μαζική εγκατάλειψη των αγροτικών, οικοδομικών, επιστημονικών δραστηριοτήτων και την στροφή στον τουρισμό στη διάρκεια της ανάπτυξής του, γεγονός που εσωτερικεύτηκε από τις νεώτερες γενιές ως απαξίωση όχι μόνο κάθε επαγγέλματος που δεν συνδέεται  άμεσα και σαφώς με το «τουριστικό όνειρο» αλλά και ως ελαχιστοποίηση του ενδιαφέροντος για πανεπιστημιακές σπουδές.
Φυσικά, η πρόωρη εγκατάλειψη του υποχρεωτικού σχολείου δεν αφορά γενικά τα παιδιά των τουριστικών περιοχών. Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά που αποκλείονται από το σχολείο στη συντριπτική τους πλειοψηφία προέρχονται από τα φτωχά αγροτικά και μικρομεσαία στρώματα του πληθυσμού που βρίσκουν στον τουρισμό δυνατότητα απασχόλησης είτε στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις (ενοικίαση δωματίων, κ.λπ.) είτε ως υπάλληλοι των τουριστικών επιχειρήσεων (γκαρσόνια, καμαριέρες, πωλητές, κ.λπ.) στις οποίες κατευθύνονται πολλές φορές και με την προτροπή των γονιών τους που θεωρούν σε πολλές περιπτώσεις προτιμότερο να στρέφουν τα παιδιά τους, αντί για το «αβέβαιο μέλλον» της εκπαίδευσης σε «αποδοτικότερους» προσανατολισμούς με γρήγορο κέρδος.