Το υπουργείο Παιδείας και η κοστολόγηση των συγγραμμάτων

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα δίκη θα διεξαχθεί την προσεχή Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης.

Η «ξεχασμένη» αναφορά του κ. Παπανδρέου
Είναι ακόμα ένα επεισόδιο στη μακρά ιστορία με τον τρόπο τιμολόγησης των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Μόνο που αυτή τη φορά εναγόμενοι δεν είναι κάποιοι εκδότες που επιχείρησαν να θησαυρίσουν σε βάρος του ελληνικού Δημοσίου ούτε κάποιοι επίορκοι υπάλληλοι που τους βοήθησαν να το πετύχουν. Εναγόμενοι είναι δύο εξέχοντες πανεπιστημιακοί που «τόλμησαν» μέσα στο γνωστό κλίμα της ελληνικής διοίκησης να εκτελέσουν έως το τέλος το καθήκον τους, να προασπίσουν δηλαδή το συμφέρον του Δημοσίου και να ακολουθήσουν τις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας και της Δικαιοσύνης.
Ο Στέφανος Τραχανάς, διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, και η Στέλλα Καραγιάννη, καθηγήτρια του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καλούνται να καταβάλουν από 200.000 ευρώ σε δύο εκδότες για όσα κατέθεσαν σε μια δίκη που είχε κατηγορούμενους τους εκδότες αυτούς, με την κατηγορία της απάτης σε βάρος του Δημοσίου «με προξενηθείσα ζημία ιδιαιτέρως μεγάλη» (Εφετείο Αθηνών, 20.3.03). Εκείνη η δίκη κατέληξε στην αθώωση των εκδοτών, οι οποίοι τώρα στρέφονται όχι κατά του Δημοσίου που τους εγκάλεσε και παρέστη ως πολιτική αγωγή, αλλά εναντίον δύο μαρτύρων.
Για την τελική έκβαση της αγωγής θα αποφασίσει βέβαια το δικαστήριο. Αλλωστε ο πρώτος των εναγομένων έχει μέχρι σήμερα αντιμετωπίσει επιτυχώς άλλες πέντε παρόμοιες μηνύσεις ή αγωγές. Αλλά το θέμα είναι άλλο. Οι δύο εναγόμενοι δεν έδρασαν σ' αυτό το διάστημα ως άτομα ή κινούμενοι από προσωπικά κίνητρα. Εδρασαν ακριβώς ως εκπρόσωποι του δημοσίου συμφέροντος.

Ο μεν πρώτος, ο κ. Τραχανάς, ήταν εκείνος που συγκέντρωσε τα αρχικά στοιχεία για την υπόθεση, τα οποία το υπουργείο Παιδείας και στη συνέχεια η Δικαιοσύνη έκριναν σοβαρά και αξιόπιστα, ενώ η δεύτερη, η κυρία Καραγιάννη, ορίστηκε το 2000 με ομόφωνη απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ως μέλος της Επιτροπής που θα συγκροτούσε το υπουργείο Παιδείας για να διερευνήσει την υπόθεση. Αντικείμενο της Επιτροπής ήταν ο υπολογισμός της ζημίας που υπέστη το Δημόσιο από την υπερκοστολόγηση πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Είχε προηγηθεί βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών Αθηνών (841/2000), με το οποίο παραπέμπονταν σε δίκη για κακούργημα δύο εκδότες. Η δουλειά της Επιτροπής που συγκρότησε το υπουργείο Παιδείας ήταν επίπονη, γιατί οι εκδότες είχαν προκαλέσει εφοριακό έλεγχο στα βιβλία τους και είχαν στη συνέχεια καταστρέψει -όπως είχαν δικαίωμα- τα στελέχη των τιμολογίων.
Η υπόθεση είναι γνωστή στα κυβερνητικά κλιμάκια. Κατά διαβολική μάλιστα σύμπτωση, ο πρώτος δημοσιογράφος που πρόβαλε το υπόμνημα του κ. Τραχανά και κατήγγειλε από το 1991 με σκληρά λόγια τον «πακτωλό με τα βιβλία» είναι ο μετέπειτα υπουργός Παιδείας του ΠΑΣΟΚ Πέτρος Ευθυμίου: «Η αιχμάλωτη αγορά», έγραφε στο «Βήμα» το εξέχον στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος, «άνοιξε το δρόμο σε αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου, που επιβάλλουν την άμεση παρέμβαση των πανεπιστημιακών αρχών, του υπουργείου Παιδείας, πριν ο εισαγγελέας με δίωξη ή οι φοιτητές με λεμονόκουπες αναλάβουν το έργο της κάθαρσης από τους νεόκοπους πανεπιστημιακούς Κοσκωτάδες» (6.6.91).
Και το σημαντικότερο: η αρχική κίνηση του Δημοσίου σχετικά με την υπόθεση αυτή φέρει την υπογραφή του σημερινού πρωθυπουργού. Με την ιδιότητα του υπουργού Παιδείας ο Γιώργος Παπανδρέου είχε υποβάλει το 1995 μηνυτήρια αναφορά προς τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πλημμελειοδικών Αθηνών, με την οποία ζητούσε από τη Δικαιοσύνη να ελέγξει την καταγγελία ότι «κατά τη διαδικασία κοστολόγησης των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων, διάφοροι εκδότες, υποβάλλοντας ψευδείς δηλώσεις περί της πραγματικής τιμής των συγγραμμάτων στο ελεύθερο εμπόριο και συγκεκριμένα υπερτιμολογώντας εκδιδόμενα από αυτούς συγγράμματα, επιτυγχάνουν την απόληψη μεγαλυτέρων των νομίμων ποσών, ζημιώνοντας το Δημόσιο κατά τα υπερβάλλοντα ποσά. Η ζημία δε αυτή του Δημοσίου σύμφωνα με την άνω καταγγελία ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμυρίων δραχμών (χαρακτηριστικώς καταγγέλλεται ότι η εκτιμώμενη ζημία κατά το έτος 1994 ανήλθε στο ποσό των 200.000.000 δρχ.)».
Στη συνέχεια, το έγγραφο του κ. Παπανδρέου αναφερόταν ειδικά στην περίπτωση των δύο εκδοτών που είναι σήμερα ενάγοντες και σημείωνε: «Από απλή σύγκριση των βιβλίων αυτών που αγοράσθηκαν "ιδιωτικώς" με τα βιβλία που είχαν αποσταλεί από τον άνω εκδοτικό οίκο ως "δείγματα" στο υπουργείο Παιδείας προκύπτει ότι πρόκειται για τα ίδια ακριβώς συγγράμματα, τυπωμένα κατά τον ίδιο τρόπο, με το αυτό περιεχόμενο και αριθμό σελίδων». Η κατάληξη του εγγράφου είναι απολύτως σαφής: «Από όλα τα παραπάνω γίνεται αμέσως φανερό ότι το Δημόσιο από ενέργειες ορισμένων εκδοτικών οίκων, καταβάλλει μεγαλύτερα των νομίμων ποσά σ' αυτούς, υφιστάμενο σοβαρότατη χρηματική ζημία. Επειδή οι παραπάνω πράξεις συνιστούν αναμφισβήτητα σοβαρά ποινικά αδικήματα, σας διαβιβάζουμε όλο το φάκελο της υποθέσεως και παρακαλούμε για τις δικές σας ενέργειες».
Ολες οι μετέπειτα κινήσεις του Δημοσίου (και μέσα σ' αυτές και οι ενέργειες των δύο εναγομένων) βασίστηκαν σ' αυτή την αρχική αναφορά του Γιώργου Παπανδρέου, την οποία αξιοποίησε και ο διάδοχός του (μετά τον Αρσένη) στο υπουργείο Παιδείας Πέτρος Ευθυμίου.
Ομως μέχρι σήμερα το υπουργείο Παιδείας «ξεχνά» αυτή την αναφορά και αποφεύγει να καλύψει τους δύο εναγόμενους πανεπιστημιακούς, οι οποίοι υποχρεώνονται να εμφανιστούν στη Δικαιοσύνη με δικά τους έξοδα και δικηγόρους και με τον κίνδυνο να «πληρώσουν» κυριολεκτικά την επαγγελματική τους συνέπεια.
Ανεξάρτητα, λοιπόν, από την τελική έκβαση της υπόθεσης στο δικαστήριο, έχει ήδη αποσταλεί το μήνυμα προς όλους τους πανεπιστημιακούς: ου μπλέξεις! Αν έχεις φιλότιμο και διάθεση να συμβάλεις στην υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος πρέπει να το σκεφτείς δυο φορές, γιατί κινδυνεύεις να πληρώσεις μόνος σου το τίμημα. Το αρμόδιο υπουργείο που σου ανέθεσε αυτό το ρόλο, κάποια στιγμή θα σφυρίζει αδιάφορα. Κάτσε λοιπόν στ' αβγά σου.
Αλλά τέτοιους δημόσιους υπαλλήλους (και μάλιστα πανεπιστημιακούς) θέλουμε; *

Πηγή: ios@enet.gr / www.iospress.gr§ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΙ: ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ, ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ