Πως μπορεί κάποιος να βγάλει από τη μέση ένα φυτό που θεωρεί ότι του πιάνει το χώρο; Μα με το να το αφήσει απότιστο, να ξεραθεί, να αχρηστευθεί.

 Η ουρά της υποχρηματοδότησης των πανεπιστημίων είναι τα δίδακτρα!

Χρήστου Κάτσικα

            Σε τροχιά περικοπών στις λειτουργικές δαπάνες αλλά  και στο εκπαιδευτικό προσωπικό, προσανατολίζονται αρκετές σχολές και τμήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προκειμένου να επιβιώσουν από τη νέα φετινή μείωση της κρατικής χρηματοδότησης που όπως φαίνεται θα ξεπεράσει το 25%.

          Για παράδειγμα η φετινή κρατική χρηματοδότηση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (περίπου 15-19 εκατ. ευρώ μικρότερη από πέρσι) καλύπτει μόνο τους μισθούς του προσωπικού, αφήνοντας 2-4 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων (αναλώσιμα, λογαριασμοί, προμήθειες κ.ά.). Μάλιστα, από την 1η Σεπτεμβρίου, το ΑΠΘ έχει αναστείλει όλους τους νέους διαγωνισμούς και τις προμήθειες της κεντρικής υπηρεσίας του πανεπιστημίου και ικανοποιεί μόνο παλιότερες υποχρεώσεις του ιδρύματος.

           Στην ίδια πόλη, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας έχουν ήδη ξεκινήσει οι περικοπές των λειτουργικών δαπανών, καθώς η μείωση των πιστώσεων εκτιμάται στα 1,8 εκατ. ευρώ. «Θύματα» έχουν πέσει μέχρι στιγμής οι δαπάνες προβολής και δημοσιεύσεων, τα ενημερωτικά έντυπα προς μαθητές και φοιτητές, ενώ στον πάγο έχουν μπει και οι προμήθειες αναλώσιμων υλικών.

           Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα στο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Το ίδρυμα έχει ήδη απλήρωτους λογαριασμούς και, σύμφωνα με πληροφορίες, η επιχορήγηση που θα λάβει θα είναι μειωμένη κατά 4 εκατ. ευρώ. Η διοίκηση του ΤΕΙ είναι έτοιμη να προχωρήσει σε περικοπές στις λειτουργικές δαπάνες, στις αγορές υλικών, στα έργα ανάπτυξης, στις προσλήψεις εκτάκτων, με αποτέλεσμα και τη μείωση των μαθημάτων ακόμη και στον αριθμό των φωτοτυπιών που θα επιτρέπεται να βγάλει το προσωπικό.

           Σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης αντιμετωπίζει και το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας καθώς λόγω έλλειψης κονδυλίων έχουν γίνει δραματικές περικοπές προσωπικού τόσο του διδακτικού με συμβάσεις ορισμένου χρόνου όσο και του διοικητικού με άμεσο κίνδυνο να κλείσουν τα  τρία τμήματα του παραρτήματος στα Γρεβενά.

           Στην άλλη μεριά της χώρας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπ/σης του Πανεπιστημίου Κρήτης οι αποσπάσεις εκπαιδευτικών μειώθηκαν δραματικά. Συγκεκριμένα, οι ήδη μειωμένες αποσπάσεις του περασμένου έτους 2009-2010 μειώθηκαν για το ακαδημαϊκό έτος 2010-11 σε ποσοστό  πάνω από 50%.  Σύμφωνα με ανακοίνωση του Πρόεδρου του τμήματος Κ. Τζανάκη το Τμήμα έχει βρεθεί σε δυσχερέστατη θέση, γιατί δεν μπορεί πια να ανταποκριθεί στην αποστολή του, προκαλώντας με αυτό τον τρόπο ζημία στους φοιτητές του, αφού, βάσει του πλαισίου που θέτει ο πρόσφατος ν.3833/10, θα είναι πια βέβαιο ότι αδυνατεί να τους εξασφαλίσει την άρτια εκπαίδευσή τους και την χορήγηση του πτυχίου τους στον προβλεπόμενο από τον νόμο χρόνο και στο επίπεδο που ορίζει η αποστολή του. Στα πλαίσια αυτά αναστέλλεται η έναρξη των μαθημάτων του χειμερινού εξαμήνου 2010-11 στις 27-9-10 και μέχρι τις 4-10-10, οπότε και θα επανεξετάσουν τα δεδομένα που θα υπάρχουν τότε.

          Λουκέτο μπήκε και στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών από 29/9 έως 5/10 λόγω των σοβαρών ελλείψεων στην υλικοτεχνική υποδομή (αίθουσες των 70 θέσεων και μία μόνον των 150 θέσεων για 300 φοιτητές κτλ). Λόγω της ελλιπούς χρηματοδότησης για τις λειτουργικές δαπάνες του Τμήματος αλλά και της μείωσης των αποσπάσεων εκπαιδευτικών ο αριθμός του συνόλου των φοιτητών μας (1750) είναι υπερδιπλάσιος αυτού που μπορεί να υποστηρίξει το έμψυχο δυναμικό (28 μέλη ΔΕΠ) και  οι υποδομές του Τμήματος.

           Λουκέτο για τους ίδιους λόγους βάζει και το Παιδαγωγικό Τμήμα Θεσσαλονίκης (δεν θα γίνουν μαθήματα στις 6, 7 και 8 Οκτωβρίου).

           Κάποιος μπορεί να πει ότι τα παραπάνω δεν είναι παρά μια σειρά σκόρπιων στοιχείων που δεν συνθέτουν ένα σύνολο ή μια κατεύθυνση. Προειδοποιούμε: τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία που συνθέτουν ένα παζλ μιας πολιτικής που υπονομεύει το δημόσιο Πανεπιστήμιο (με τον ίδιο τρόπο που υπονομεύει τα δημόσια νοσοκομεία κλπ) για να ανοίξουν οι πόρτες και τα παράθυρα αφενός στην  ιδιωτικοποίηση του δημοσίου Πανεπιστημίου αφετέρου στην ενίσχυση του ιδιωτικών επιχειρήσεων εκπαίδευσης.

           Η ΥΠΟΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ!

           Βλέποντας κανείς το ρημαδιό και το τέλμα που επικρατεί στην ανώτατη εκπαίδευση, μπορεί να θεωρήσει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν δουλεύει. Ωστόσο άμα κοιτάμε το τυρί χάνουμε τη φάκα. Γιατί μια προσεκτική παρατήρηση μπορεί να μας πείσει ότι το σύστημα στην πραγματικότητα δουλεύει !

           Η υποχρηματοδότηση, ο οικονομικός στραγγαλισμός, είναι κι αυτό, αλήθεια, μια πολιτική.  Και μάλιστα, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι είναι και μια αποτελεσματική πολιτική. Όταν αφήνεις κάτι να τελματώσει, εύκολα μπορείς, με επικοινωνιακές «τρίπλες», να υφάνεις την κατασκευή του κατηγορητηρίου ενάντια στο ίδιο το θύμα για το τέλμα στο οποίο έχει περιπέσει. Για να σκεφθούμε καλύτερα: Πως μπορεί κάποιος να βγάλει από τη μέση ένα φυτό που θεωρεί ότι του πιάνει το χώρο; Μα με το να το αφήσει απότιστο, να ξεραθεί, να αχρηστευθεί. Πως μπορεί κάποιος να πριμοδοτήσει την ιδιωτική εκπαίδευση; Μα αφήνοντας τη δημόσια εκπαίδευση σε τέλμα. Αυτό είναι για την ιδιωτική εκπαίδευση ένα δώρο από τα αποδυτήρια πριν αρχίσει ο αγώνας.

           Ας το σκεφτούμε πιο καλά. Τι επιτυγχάνεται με την υποχρηματοδότηση; Τι πετυχαίνει η Κυβέρνηση με το να μην καλύπτει ούτε τα αναλώσιμα υλικά των τμημάτων των Πανεπιστημίων και των ΑΤΕΙ ; τι κερδίζει με το να οδηγεί π.χ το ένα Πανεπιστήμιο να αδυνατεί να πληρώσει ακόμη και τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ (φως και τηλέφωνο), το άλλο να αδυνατεί να λειτουργήσει τις διοιητικές του υπηρεσίες, το τρίτο να μην έχει προσωπικό για τα μαθήματα των φοιτητών του;

          Πετυχαίνει μ΄ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια.

          Από τη μια προσφέρει τροφή για κριτική στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, υποδαυλίζει το κλίμα της δυσαρέσκειας, και μέσα από την καλλιέργεια μιας γενικευμένης  αβεβαιότητας φορτίζει την μπαταρία στις παραπλανητικές σειρήνες των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Επιδέξια και αθόρυβα, με τη βοήθεια της συστηματικής προβολής των ηλεκτρονικών μας κουβερνάντων (ΜΜΕ), μετά από όλα αυτά όλος ο «προβληματισμός» που αναπτύσσεται μοιάζει με τη θεωρία του πεπρωμένου στη θρησκευτική σκέψη όπου οι άνθρωποι αναφωνούν «είναι θέλημα θεού» για να εξηγήσουν ή να δικαιολογήσουν μια ορισμένη εξέλιξη των πραγμάτων.

          Από την άλλη εξαναγκάζει τα τριτοβάθμια ιδρύματα «να συμμορφωθούν προς τας υποδείξεις» του «κατά Μπολόνια Ευαγγελίου», δηλαδή, να υιοθετήσουν τη συμπεριφορά ιδιωτικής επιχείρησης για να βρουν νέους πόρους κρατώντας από τη μια το δίσκο του εράνου και από την άλλη το λιβανιστήρι. Σύμφωνα με τα στρατηγικά και «επιχειρηματικά» σχέδια του ΥΠΕΠΘ η περιστολή της δημόσιας χρηματοδότησης θα δημιουργήσει συνθήκες «δημιουργικής ανασφάλειας» στα πανεπιστήμια και θα τα υποχρεώσει να εξορθολογίσουν τη διαχείρισή τους, περικόπτοντας δαπάνες και λειτουργικά έξοδα, και να στραφούν στην αγορά σε αναζήτηση νέων πηγών εσόδων (δίδακτρα, σύνδεση με επιχειρήσεις, μετατροπή σε επιχειρήσεις πώλησης υπηρεσιών). Να, όπως πριν λίγα χρόνια στο Παρίσι, όπου το Πανεπιστήμιο του Ορσέ επινόησε λύσεις όπως η επιμήκυνση των χειμερινών διακοπών, προκειμένου να κάνει οικονομία στη θέρμανση ή  όπως στα δημόσια πανεπιστήμια πολλών ευρωπαϊκών χωρών, της Αγγλίας, της Πορτογαλλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας όπου επιβλήθηκαν δίδακτρα.

          Έτσι το ένα γρανάζι «πιάνει» το άλλο!

           Είναι σίγουρο! Σε σύντομο χρονικό διάστημα, μέσα στην επόμενη τριετία, αν ευοδωθούν οι παραπάνω σχεδιασμοί, το Ελληνικό Πανεπιστήμιο θα επιβάλλει  δίδακτρα. Ναι, ας μην υπάρχει καμιά αμφιβολία. Και αυτά τα δίδακτρα δεν θα επιβληθούν τυπικά από «πάνω», κεντρικά, αλλά από την κάθε σχολή ξεχωριστά, στα πλαίσια της «αυτοτέλειας», της «σύνδεσης με την κοινωνία και την οικονομία», της αλλαγής «χρηματοδοτικής κουλτούρας»,  της «απελευθέρωσης από τα δεσμά της δημόσιας χρηματοδότησης».  Μαζί με την επιβολή διδάκτρων θα μειώσουν και τα χρόνια προπτυχιακών σπουδών. Γιατί αυτό προκρίνει η «διαδικασία της Μπολόνια», ο ΟΟΣΑ,  το Διευθυντήριο. Το δικό μας Υπουργείο Παιδείας απλά λιπαίνει το έδαφος για να έρθουν όλα αυτά σαν …ώριμο φρούτο! Τα δίδακτρα, οι συγχωνεύσεις, τα λουκέτα!

           Ωστόσο, ας μη βιάζεται το Υπουργείο Παιδείας να υποδυθεί το ρόλο αυτού που «γελά καλά, επειδή γελά τελευταίος»…