Θησαυρός στα σκουπίδια της φύσης

Είναι γνωστό ότι η βιομάζα αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα εναλλακτική λύση για την παραγωγή ενέργειας. Νέες έρευνες δείχνουν ωστόσο ότι εξίσου πολύτιμη μπορεί να αποδειχθεί και σε πλήθος βιομηχανικών εφαρμογών

O όρος «βιομάζα» μπορεί να ξενίζει ακόμη τις ηλικίες των-ήντα, αλλά οι νεότερες γενιές έχουν πια εξοικειωθεί με αυτόν. Βιομάζα είναι οποιοδήποτε υλικό προέρχεται από ζωντανούς οργανισμούς. Στην πράξη, υπάρχει η βιομάζα σε υπολειμματικές μορφές- τα φυτικά υπολείμματα, τα ζωικά απόβλητα και τα απορρίμματα- και η βιομάζα που παράγεται από ενεργειακές καλλιέργειες. Ονομάζονται «ενεργειακές» οι συγκεκριμένες καλλιέργειες διότι το ζητούμενο της ενέργειας είναι ο στόχος τους. Εξ ου και οι εφαρμογές της βιομάζας που παρέχουν ήδη 20 ΜW (μεγαβάτ) ετησίως στο ενεργειακό δυναμικό της χώρας μας: θέρμανση θερμοκηπίων, θέρμανση κτιρίων με λέβητες πυρηνόξυλου (pellet), τηλεθέρμανση μέσω αγωγών ατμού από τον σταθμό καύσης και παραγωγή βιοντίζελ ή προσθέτου βενζίνης (ΕΤΒΕ)- δηλαδή μεθυλεστέρας που βγαίνει από ελαιούχους σπόρους ηλίανθου, ελαιοκράμβης κ.ά. 

Για όλα αυτά υπήρξε συνεχώς ανερχόμενο ενδιαφέρον όλη την προηγούμενη δεκαετία, καθώς τα βιοκαύσιμα κρίθηκαν φιλικότερα προς το περιβάλλον από τα συμβατικά καύσιμα. Οπως σημειώνει ακόμη και εφέτος μια πρόσφατη έκθεση της συμβουλευτικής εταιρείας ΚΡΜG Ιnternational, «συγκριτικά με άλλες ανανεώσιμες πηγές, η βιομάζα έχει μεγαλύτερες δυνατότητες και καλύτερες προοπτικές.Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα εργοστάσια επεξεργασίας βιομάζας είναι σε θέση να εξασφαλίσουν υψηλότερες αποδόσεις από εκείνα που χρησιμοποιούν άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.Ενα καλά μελετημένο εργοστάσιο παραγωγήςβιομάζας μπορεί να εκμεταλλευτεί τις οικονομίες κλίμακας σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από άλλα εργοστάσια, όπως εκείνα που χρησιμοποιούν αιολική ενέργεια». 
Αυτό έχει περίτρανα καταδειχθεί από το 1993, όταν ο τωρινός διευθυντής του Εργαστηρίου Γεωργίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, καθηγητής κ. Ν. Δαναλάτος, ανακοίνωσε τα πορίσματα μελέτης του, σύμφωνα με την οποία η αγριαγκινάρα- το γνωστό γαϊδουράγκαθο- είναι η πιο θερμογόνος βιομάζα. Η θερμαντική ικανότητα δύο κιλών ξηρής αγριαγκινάρας ισοδυναμεί με ένα λίτρο πετρέλαιο και, ως προς την τιμή, η αγριαγκινάρα κοστίζει το μισό της τιμής του πετρελαίου ανά λίτρο. Το κάθε στρέμμα μπορεί να αποδώσει από 1,5 έως 2 τόνους, πράγμα που σημαίνει ένα εισόδημα έως και 150 ευρώ/στρέμμα, χωρίς να συνυπολογίζεται η επιδότηση που φτάνει τα 4,5 ευρώ/στρέμμα. Ολα αυτά από ένα ζιζάνιο που μπορεί να ζήσει έως και 12 χρόνια, δεν κινδυνεύει από άλλα ζιζάνια, δεν χρειάζεται λιπάσματα, είναι σκληροτράχηλο και καλλιεργείται σε όλων των ειδών τα εδάφη, με κόστος 12 ευρώ το κιλό- αρκετό για 4-5 στρέμματα. Το καλλιεργητικό κόστος είναι 50 ευρώ συν τα έξοδα για 150 κυβικά νερό ανά στρέμμα. Η ανάπτυξή του είναι γοργή, χειμώνα- καλοκαίρι, τόσο που μπορεί να «θερίζει» κανείς κάθε μήνα! 
Τα ελληνικά... αντικίνητρα
Ιδιαίτερα στη χώρα μας, οι παραγωγοί βιομάζας αντιμετωπίζουν μεγεθυσμένες αυτές τις προκλήσεις. Οπως κατήγγειλε με επιστολή του ο οικονομολόγος και μέλος του ΔΣ της Οπως όμως σημειώνεται στην ίδια έκθεση της ΚΡΜG, «οι επενδυτές που στρέφονται στη βιομάζα θα έχουν να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις,κυρίως εκείνες που αφορούν τις δυσκολίες μακροπρόθεσμης πρόβλεψης για τα επίπεδα προσφοράς καυσίμων και του συνεπαγόμενου κόστους». 
Ελληνικής Εταιρείας Βιομάζας κ. Κ. Νασίκας, «με την έκρηξη των pellets στην Ευρώπηδημιουργήθηκαν αμέσως και εδώ πέντε εργοστάσια παραγωγής pellets.Ωστόσο η ανάπτυξη δεν ήλθε. Πολεμήθηκαν όσο τίποτε άλλο,με αντικίνητρα που οι εταίροι του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομάζας αδυνατούν να πιστέψουν,όπως:απαγόρευση λέβητα pellets σε Αττική, Σαλαμίνα και ΝομόΘεσσαλονίκης (τα μοναδικά σημεία στον κόσμο με ολική απαγόρευση ΑΠΕ!), υψηλό ΦΠΑ 23% στα εγχώρια pellets (ενώ για το ανταγωνιστικό εισαγόμενο φυσικό αέριο ΦΠΑ 11% και φορολογικά κίνητρα),ανυπαρξία κινήτρων αγοράς λέβητα βιομάζας σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ-27 (σχετικά κονδύλια ΕΣΠΑ προοριζόμενα για ΑΠΕ & ΕΞΕ στη χώρα μας εδόθησαν για την αγορά πανάκριβων εισαγόμενων κλιματιστικών), ανυπαρξία ενημέρωσης κοινού και υπηρεσιών για τους λέβητες βιομάζας,ανυπαρξία ελέγχων στην αλόγιστη καύση χιλιάδων τόνων αγροτικών υπολειμμάτων (κλαδοδέματα, στελέχη καλαμποκιού- βαμβακιού κτλ.)». 
Τα στοιχεία αυτά έγιναν γνωστά στη Βουλή από σχετική ερώτηση του πρώην προέδρου της κ. Κακλαμάνη, αλλά η απάντηση ήλθε μόνον ως προς τον υψηλό ΦΠΑ- και αυτή αρνητική. Τώρα, με την ψήφιση του νέου νόμου για την «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», υποτίθεται ότι ανοίγονται προοπτικές αξιοποίησης της βιομάζας, με τιμές πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλά επίπεδα, ελκυστικά στο επενδυτικό κεφάλαιο. 
Ωστόσο οι δυσκολίες δεν είναι μόνον οικονομικής φύσης. Ακολουθώντας τις οδηγίες της Διακυβερνητικής Συνεννόησης για την Κλιματική Αλλαγή (ΙΡCC), η Ευρωπαϊκή Ενωση υιοθέτησε από τον Ιούνιο ένα σύστημα πιστοποίησης των εγκαταστάσεων βιομάζας που θα ελέγχει το αν εκπέμπουν τουλάχιστον 33% λιγότερα καυσαέρια από τους υδρογονάνθρακες, αν και ποια λιπάσματα και παρασιτοκτόνα χρησιμοποιούνται στις ενεργειακές καλλιέργειες, τι είδος καυσίμων χρησιμοποιείται στα τρακτέρ και πόση απόσταση έχουν τα σχετικά χωράφια από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας της βιομάζας. Αρχικά το σύστημα αυτό της πιστοποίησης θα εφαρμοσθεί εθελοντικά, αλλά δεν θα αργήσει να γίνει και υποχρεωτικό. ΄

Βιομάζα και στα καλλυντικά!

Από όσα έχουμε ήδη πει,προκύπτει ότι ο ορυμαγδός εμποδίων που αντιμετωπίζει ο κλάδος της βιομάζας οφείλεται ακριβώς στην εστίασή του στην παραγωγή ενέργειας.Θα μπορούσε να ξεφύγει κάνοντας και κάτι άλλο; Ναι,απάντησε στις 2 Σεπτεμβρίου 2010 ένας ερευνητής του αμερικανικού Πανεπιστημίου της Αϊόβας!
Συγκεκριμένα,ο καθηγητής Βάλτερ Τραχανόφσκι (Walter Trahanovsky) αναζητούσε τρόπο να εξαγάγει παράγωγα σακχάρων από την κυτταρίνη.Για το πείραμά του χρησιμοποίησε έναν θάλαμο υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας,όπου τοποθέτησε κυτταρίνη εμποτισμένη σε οινόπνευμα.Μετά τη λήξη του πειράματος πήρε όντως τα σάκχαρα που περίμενε,αλλά κοιτώντας προσεκτικότερα με φασματογράφο πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού...έμεινε έκπληκτος: η υποβολή του μείγματος στην υψηλή πίεση και θερμοκρασία είχε επίσης παραγάγει γλυκόλη αιθυλενίου και γλυκόλη προπυλενίου.Η μεν πρώτη είναι το βασικό συστατικό για το αντιψυκτικό του αυτοκινήτου μας, τα πολυεστερικά υφάσματα και τα πλαστικά μπουκάλια,ενώ η δεύτερη αξιοποιείται ως διατροφικό συμπλήρωμα,ως διαλύτης στη φαρμακοβιομηχανία,ως ενυδατικό της επιδερμίδας στα αφρόλουτρα και ως ψυκτικό υγρό σε συστήματα ψύξης! Επίσης,από την όλη διαδικασία παράγονται και αλκυλική γλυκοσίδη και λεβογλυκοσάνη,που μπορούν να μετατραπούν σε γλυκόλη για την παραγωγή αιθανόλης.
«Ολα αυτά παράγονται από πάμφθηνα υλικά,χωρίς τη χρήση ακριβών αντιδραστηρίων,όπως οξέα,ένζυμα,καταλύτες ή υδρογόνο,και χωρίς να αφήνουν επικίνδυνα χημικά κατάλοιπα»δήλωσε ενθουσιασμένος ο κ.Τραχανόφσκι.«Η διαδικασία επιτυγχάνεται ακόμη και όταν υπάρχουν ακάθαρτες προσμείξεις στη βιομάζα»συμπλήρωσε.
Το Πανεπιστήμιο της Αϊόβας έσπευσε ήδη να κατοχυρώσει το πολύτιμο εύρημα με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.Αν αδημονείτε να γίνεται ο πρώτος κατασκευαστής...ενυδατικής κρέμας από γαϊδουράγκαθα,το e-mail του εφευρέτη καθηγητή είναι wtrahan@iastate.edu/. 
 Πηγή: Το Βήμα (Τάσος Καφαντάρης)