Αυξάνεστε και πληθύνεστε επικίνδυνα

Μόλις 12 χρόνια από τη στιγμή που ο πληθυσμός της Γης άγγιξε τα 6 δισεκατομμύρια, το φθινόπωρο του 2011 η ανθρωπότητα θα σημειώσει άλλο ένα ρεκόρ ξεπερνώντας τα 7 δισ. και μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες θα φτάσει τα 9 δισ.

Το «βιολογικό» ρολόι του πλανήτη δείχνει να έχει απορυθμιστεί: κάθε λεπτό έρχονται στον κόσμο 267 άνθρωποι και τον «εγκαταλείπουν» 108, γεγονός που ανατρέπει τις ισορροπίες με απρόβλεπτες συνέπειες για τον πλανήτη μας και τη δυνατότητά του να συντηρήσει όλους αυτούς τους «ενοίκους».

Το αμερικανικό Πεντάγωνο έχει ήδη προειδοποιήσει ότι στα επόμενα χρόνια θα ξεσπάσουν πόλεμοι για την τροφή και το νερό, και το σενάριο αυτό μοιάζει ρεαλιστικό, εάν αναλογιστεί κανείς ότι το 95% της πληθυσμιακής έκρηξης θα συντελεστεί στον αποκαλούμενο αναπτυσσόμενο κόσμο, που ήδη αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα επιβίωσης.

Είναι ενδεικτικό ότι σήμερα 1 δισ. άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Εκτιμάται ότι μέχρι το 2025 η κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 50% στις αναπτυσσόμενες χώρες και κατά 18% στη Δύση. Άγνωστο παραμένει πότε θα εξαντληθούν τα διαθέσιμα αποθέματα.

Η αποψίλωση

Μόνο για τη διατροφή 7 -ή αργότερα 9- δισ. ανθρώπων, η Γη θα φτάσει στα όριά της. Ηδη κάθε χρόνο σφάζονται περισσότερα από 50 δισ. ζώα για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες σε κατανάλωση κρέατος, ενώ η εκτροφή των ζώων απαιτεί σε έκταση το ένα τέταρτο των ηπείρων του πλανήτη.

Ολόκληρα οικοσυστήματα θυσιάζονται στον βωμό της παραγωγής κρέατος, που αυξάνεται αλματωδώς: σήμερα παράγονται 228 εκατ. τόνοι, ποσότητα που αναμένεται ότι θα διπλασιαστεί μέχρι το 2050 εάν δεν υπάρξει κάποια αλλαγή στις διατροφικές μας συνήθειες. Οι μεγαλύτερες εκπομπές ρύπων θα έρθουν να προστεθούν στην αποψίλωση των δασών, με εφιαλτικές συνέπειες για το κλίμα και το περιβάλλον.

Εάν οι φτωχότερες χώρες, που παρουσιάζουν πολύ περισσότερες γεννήσεις, ακολουθήσουν το κακό παράδειγμα του ανεπτυγμένου κόσμου και σπαταλήσουν αλόγιστα φυσικούς πόρους, βασίσουν την ενεργειακή τους πολιτική στη χρήση πετρελαίου και κάρβουνου και σκορπίζουν παντού εντομοκτόνα ή χημικά λιπάσματα για να αυξήσουν την παραγωγή, θα εντείνουν το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται ήδη σήμερα ο πλανήτης.

Το εντυπωσιακό, πάντως, είναι ότι παρά τη μείωση που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στον ρυθμό γεννήσεων σε χώρες όπως η Βραζιλία, το Ιράν και η Τουρκία, δεν ισχύει κάτι ανάλογο στην Αφρική, όπου ο πληθυσμός αναμένεται να φτάσει τα 2,1 δισ. ενώ και στην Ασία θα προστεθούν επιπλέον 1,3 δισ.

Η αντίθετη κατάσταση επικρατεί στη Δύση. Ο πληθυσμός Ευρώπης και Αμερικής αυξάνεται επισήμως, όχι όμως χάρις στις γεννήσεις αλλά λόγω του μεγάλου μεταναστευτικού ρεύματος. Πριν από λίγους μήνες η Eurostat είχε δώσει στη δημοσιότητα έκθεση, βάσει της οποίας από τα 1,4 εκατ. επιπλέον κατοίκους της Γηραιάς Ηπείρου το 2009, οι 900.000 ήταν μετανάστες.

Η γιγάντωση: Μητροπο­λι­τικές πα­­ρα­γκουπόλεις

Κάθε χρόνο περίπου 60 εκατ. άνθρωποι μετακινούνται από την ύπαιθρο προς τις πόλεις και μέχρι το 2050 τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζουν σε γιγάντια αστικά συγκροτήματα, τα οποία θα διαθέτουν περισσότερα από ένα αστικά κέντρα καθώς θα προκύψουν από τη συνένωση γειτονικών πόλεων. Τα προβλήματα στις γιγάντιες αυτές μητροπόλεις είναι ήδη ορατά: το ένα τρίτο των κατοίκων τους ζουν σε παραγκουπόλεις, χωρίς πρόσβαση σε στοιχειώδεις υπηρεσίες και αγαθά. Η απότομη και άναρχη συγκέντρωση κατοίκων μετατρέπει τις περισσότερες από αυτές τις πόλεις σε αισθητικά εκτρώματα, με υψηλή εγκληματικότητα, εκρηκτικές κοινωνικές ανισότητες, κυκλοφοριακό χάος και αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση.

ΚΙΝΑ – ΙΝΔΙΑ: Θα έχουν το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού

Μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες η Ινδία θα φτάσει τα 1,6 δισ. κατοίκους, αφήνοντας για πρώτη φορά στη δεύτερη θέση την Κίνα με 1,4 δισ. Καθώς ανατέλλει η εποχή των μητροπόλεων, η πλειονότητα αυτών των ανθρώπων θα ζει σε μεγάλες πόλεις, με τα προβλήματα να γίνονται ακόμη πιο αισθητά.

Οι δύο αναδυόμενες οικονομικές υπερδυνάμεις θα κρατούν τα πρωτεία στην αστυφιλία, με 1 δισ. ανθρώπους να μετακινούνται προς τα αστικά κέντρα, ωστόσο υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά στον τρόπο που αντιμετωπίζουν το επερχόμενο «τσουνάμι» αστών. Το Πεκίνο, που σε 20 χρόνια θα διαθέτει 44 μεγαλουπόλεις με πληθυσμό άνω των 4 εκατ. έκαστη έχει προετοιμάσει το έδαφος κατασκευάζοντας από την αρχή αστικά κέντρα έτοιμα να δεχτούν τους εσωτερικούς μετανάστες από τις αγροτικές περιοχές.

Αντιθέτως, το Δελχί μόλις αρχίζει να συνειδητοποιεί την πρόκληση που έρχεται και αφήνει τις πόλεις να μεγαλώνουν άναρχα και χωρίς καμιά οργάνωση. Είναι ενδεικτικό ότι η Κίνα επιχειρεί να καλύψει ακόμη και τις ενεργειακές ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού και των βιομηχανικών πόλεων, αγοράζοντας κάθε διαθέσιμο απόθεμα κάρβουνου στον πλανήτη, ενώ παράλληλα σχεδιάζει νέο δίκτυο μετρό και τρένων υψηλών ταχυτήτων στις 170 μεγαλύτερες πόλεις της.

Η Ινδία από την πλευρά της καθυστερεί στον σχεδιασμό συγκοινωνιών και η ενεργειακή της πολιτική βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Ακόμη κι αν επιταχύνει τους ρυθμούς κατασκευής οδικού δικτύου ξοδεύοντας 300 δισ. δολάρια στα επόμενα 20 χρόνια, η Ινδία δεν θα καταφέρει να αποφύγει την πλήρη κατάρρευση των συγκοινωνιών.

Το κόστος αυτής της αστικοποίησης για την Κίνα θα είναι πραγματικά δυσθεώρητο, λόγω του σχεδιασμού και των μεγάλων έργων που γίνονται εν όψει της αύξησης του αστικού πληθυσμού, οπότε αναμένεται να φτάσει τα 35 τρισ. δολάρια, ποσό αστρονομικό ακόμη και για τη ραγδαία αναπτυσσόμενη υπερδύναμη.

Ακόμη και για την Ινδία, που δεν έχει προχωρήσει στην ανάλογη λήψη μέτρων, το κόστος θα είναι δυσβάσταχτο για την παροχή υπηρεσιών στους κατοίκους των πόλεων, όπως η περίθαλψη και η παιδεία, που εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 2 τρισ. δολάρια.

ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΕΞΙΚΟΥ: Βουλιάζει η «ζούγκλα» του μπετόν

Tο αποχετευτικό σύστημα απειλεί να βυθίσει ολόκληρη τη μεγαλούπολη στη λάσπη. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού κατά 15 εκατ. κατοίκους σε μόλις 50 χρόνια έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας ζούγκλας από μπετόν, η οποία εμποδίζει τη φυσική απορρόφηση του νερού από το έδαφος. Ταυτόχρονα η πόλη «καταβροχθίζει» τα αποθέματα νερού από φυσικές πηγές με διπλάσια ταχύτητα από ό,τι γίνεται η αναπλήρωσή τους, αχρηστεύοντας το αποχετευτικό σύστημα, η χωρητικότητα του οποίου έχει μειωθεί κατά 30% σε σχέση με το 1975, όταν η πόλη είχε τον μισό πληθυσμό από ό,τι σήμερα. Το αποτέλεσμα είναι η Πόλη του Μεξικού να βουλιάζει, ακόμη και κατά 40 εκατοστά τον χρόνο σε ορισμένες γειτονιές.

ΠΕΚΙΝΟ: Η πρωτεύουσα του κυκλοφοριακού χάους

Η ατμοσφαιρική ρύπανση του Πεκίνου είναι παροιμιώδης. Βασική πηγή του προβλήματος αυτού είναι ο τεράστιος αριθμός οχημάτων που κυκλοφορούν στην κινεζική πρωτεύουσα και προκαλούν ένα άνευ προηγουμένου κυκλοφοριακό χάος. Περισσότερα από 4 εκατ. αυτοκίνητα βγαίνουν στους δρόμους του Πεκίνου, στα οποία προστίθενται κάθε μέρα άλλα 1.300. Ο χρόνος που περνούν στο αυτοκίνητο πηγαίνοντας και γυρνώντας από τη δουλειά τους οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης αγγίζει τις 4 ώρες ημερησίως, παρά τον μοντέρνο σχεδιασμό των δρόμων. Το μετρό του Πεκίνου εξυπηρετεί καθημερινά περίπου 5 εκατ. επιβάτες, ωστόσο έχει προ πολλού υπερβεί τις δυνατότητές του.

ΤΟΚΙΟ: Μια πόλη-μεγαθήριο μόνο για ανθρώπους

Είναι μία από τις ακριβότερες πόλεις στον κόσμο και κρατά τα σκήπτρα της μεγαλύτερης μητρόπολης του πλανήτη. Παρ’ όλα αυτά, είναι ταυτόχρονα και μία από τις ελάχιστες γιγάντιες πόλεις που λειτουργούν εύρυθμα, χωρίς να υποβαθμίζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων της. Το πιο εντυπωσιακό χαρακτη­ριστικό της ιαπωνικής πρωτεύουσας είναι το σχεδόν αψεγάδιαστο σύστημα μεταφορών και συγκοινωνιών της. Υπάρχουν αμέτρητες έξοδοι στις στάσεις του μετρό και καλορυθμισμένα φανάρια στους δρόμους. Οι πολίτες μπορούν ακόμη να κυκλοφορούν με ποδήλατα, καθώς υπάρχουν τα πρωτοποριακά «δέντρα ποδηλάτων», δηλαδή αυτοματοποιη­μένα πάρκινγκ πολλών επιπέδων για τα δίκυκλα.

Πηγή: Έθνος