Θέατρο και χούντα

Του Κώστα Γακίδη

Η χούντα διέλυσε τους φοιτητικούς συλλόγους, όπως και καθετί που την απειλούσε με το σπόρο της σκέψης, της δημιουργίας, της αντίστασης. Φυσικά διέλυσε και το «Φοιτητικό Ομιλο Θεάτρου Κινηματογράφου», όχι όμως και την «παρέα» των παιδιών που είχαν γευτεί τη μαγεία του θεάτρου, αλλά κυρίως είχαν νιώσει τη δυναμική του ως μέσου επικοινωνίας και αντίστασης. Ξεφύτρωναν ξαφνικά σε κάθε μαζικό χώρο, κυρίως στις μπουάτ, απαγγέλλοντας ποιήματα, παίζοντας μονόπρακτα, στήνοντας παραστάσεις. Η χούντα είχε επιστρατεύσει εναντίον τους όλα της τα εργαλεία: λογοκρισία, παρακολούθηση, τρομοκρατία. Τι μπορούσε όμως να κάνει μ' αυτούς τους «κομάντος», που δεν ήξερε πότε και πώς θα «χτυπήσουν», αν και είχε «μπουζουριάσει» πολλούς για εκφοβισμό ή επειδή συμμετείχαν σε αντιστασιακές ενέργειες;
Στην «Τέχνη», όμως, όπου εμφανίζονται με την επωνυμία «Θεατρικό Εργαστήρι της ‘Τέχνης’», η Ασφάλεια ξεκινά τις εφόδους: τρεις ασφαλίτες εισβάλλουν στην πρόβα του «Ο άντρας είναι άντρας» του Μπρεχτ. Ο επικεφαλής τους απαιτεί με βλοσυρό ύφος: «Θέλω το σεμινάριο!» - εννοώντας, προφανώς, το σενάριο(!). Από τότε απέκτησε και «καλλιτεχνικό» ψευδώνυμο: «ο κύριος σεμινάριος!».

Με την ενίσχυση της «Τέχνης» τα «παιδιά» νοικιάζουν τον κινηματογράφο «Αμαλία», τον μετατρέπουν σε θέατρο και συνεχίζουν με νομικό πρόσωπο - βιτρίνα, «αστική εταιρεία». Με την ίδια επωνυμία, μετά τη διάλυση της «Τέχνης» από τους συνταγματάρχες, μετατρέπεται σε «Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης».
Παράλληλα με τις παραστάσεις λειτουργεί και κινηματογραφική λέσχη. Το «Αμαλία» γίνεται πόλος πολιτισμού και αντίστασης. Η λογοκρισία αποδεικνύεται ανίκανη και ανίσχυρη. Το κείμενο, όταν ζωντανεύει στη σκηνή, αποκτά άλλη δυναμική: μια μετέωρη φράση, ένας παράξενος τονισμός, μια χειρονομία, ακόμη και η σιωπή λένε πολλές φορές περισσότερα από ένα κατεβατό.
Ετσι η Ασφάλεια δεν αρκείται στην απλή λογοκρισία, αλλά καταφεύγει σε πιο σκληρά μέτρα: στήνει χαφιέδες στην είσοδο του θεάτρου που προκαλούν το κοινό. Ζητούν ταυτότητες και απειλούν. Σέρνουν τους ηθοποιούς στην Ασφάλεια για να τους σαπίσουν στο ξύλο. Παραστάσεις αναβάλλονται και πρεμιέρες ματαιώνονται την τελευταία στιγμή, γιατί η λογοκρισία έχει κόψει σχεδόν το μισό κείμενο. Κόβουν ακόμα και φράσεις με αναφορά στην ακρίβεια της παλαμίδας στην ψαραγορά της Αθήνας το 1920 ή σκηνές σε στιλ Καραγκιόζη, ακόμα και ήρωες παραμυθιών. Φοβούνται τις αυθόρμητες συγκρίσεις.
Εχει, λοιπόν, και το θέατρο το μερτικό του στην ανοιχτή αμφισβήτηση της χούντας, που κορυφώθηκε στην ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου.

*Ο Κώστας Γακίδης είναι πολιτικός μηχανικός - ηθοποιός

Πηγή: Αγγελιοφόρος