Ένα λαμπρό άστρο σβήνει... θεαματικά

Το «Ητα Τρόπιδας» θα μετατραπεί σύντομα σε μια τεράστια έκρηξη σουπερνόβα, που θα κάνει τον νυχτερινό ουρανό της Γης να λάμπει σαν ημέρα...

Μία σύνθετη εικόνα από τις παρατηρήσεις των δύο Διαστημικών Τηλεσκοπίων «Χαμπλ» και ακτίνων Χ «Τσάντρα» μας έχει προσφέρει το πορτρέτο ενός από τα μεγαλύτερα άστρα που έχουμε παρατηρήσει μέχρι τώρα. Πρόκειται για το άστρο «Ητα Τρόπιδας» (ή Carinae). Το άστρο αυτό βρίσκεται κυριολεκτικά φυτεμένο στο εσωτερικό του τεράστιου νεφελώματος της Τρόπιδας (NGC 3372) σε απόσταση 7.500 ετών φωτός από τη Γη. Με υλικά 120 φορές περισσότερα από τα υλικά που έχει ο Ήλιος μας, έχει φτάσει στα ανώτερα δυνατά όρια της ύπαρξης ενός άστρου.
Η λαμπρότητά του «Ητα Τρόπιδας» είναι τόσο μεγάλη ώστε θα φαινόταν το ίδιο λαμπερό όσο φαίνεται και ο Ήλιος μας από απόσταση 300 δισ. χιλιομέτρων, από απόσταση δηλαδή 2.000 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση της Γης από τον Ήλιο.
Η πρόσφατη συμπεριφορά του συγκεκριμένου άστρου αυτού έχει αναστατώσει κυριολεκτικά την αστρονομική κοινότητα γιατί παρουσιάζει έντονες τις ενδείξεις για την επικείμενη καταστροφή του ως σουπερνόβα.

«Σκαμπανεβάσματα»
Η συμπεριφορά αυτή μοιάζει με αυτή που είχε παρουσιάσει τον 18ο και 19ο αιώνα, όταν από το 1730 και μετά η φωτεινότητά του Ητα είχε αρχίσει να «σκαμπανεβάζει». Από το 1820 το άστρο άρχισε να αυξάνει συνεχώς τη φωτεινότητά του για να καταλήξει το 1827 σε άστρο 1ου μεγέθους.
Τα τελευταία όμως χρόνια το μυστηριώδες αυτό άστρο άρχισε και πάλι τα ίδια αυξάνοντας τη φωτεινότητά του. Οι φωτογραφίες που πήραμε από την περιοχή εκείνη ήταν αποκαλυπτικές. Το άστρο αυτό καθαυτό είναι κρυμμένο σε ένα κουβούκλιο εκτινασσόμενων αερίων που προέρχονται από την αναλαμπή του 1843, ενώ από τους πόλους του έχουν εκτοξευτεί δύο «λοβοί» υλικών που διαστέλλονται με ταχύτητα 2,5 εκατ. χιλιομέτρων την ώρα.
Εκτός όμως από τις μεγάλες εκτοξεύσεις που προέρχονται από τους αστρικούς πόλους, οι φωτογραφίες των Διαστημικών Τηλεσκοπίων μάς αποκάλυψαν επίσης και έναν μικρότερο δίσκο υλικών που έχει εκτοξευτεί από τον ισημερινό του άστρου. Στον δίσκο αυτό έχουν ανακαλυφτεί πολλά και παράξενα αντικείμενα.
Μερικά από αυτά τρέχουν με ταχύτητα 150.000 χιλιομέτρων την ώρα, ενώ άλλα υλικά διαστέλλονται με ταχύτητα 50.000 μόνο χιλιομέτρων την ώρα. Παρ’ όλο που στις φωτογραφίες οι μεγάλοι λοβοί των πολικών υλικών φαίνονται σχεδόν με μια «στερεά» μορφή, εν τούτοις το εσωτερικό τους είναι σχεδόν άδειο.
Η όλη όμως δομή τους μας επισημαίνει ότι στο κεντρικό άστρο πρέπει να υπάρχει κάτι το εξαιρετικό, ένα μοναδικό φαινόμενο που δεν έχουμε δει ποτέ μέχρι τώρα.
Το εσωτερικό του μεταβάλλεται συνεχώς
Εάν το Ητα Καρίνας βρισκόταν στη θέση που έχει ο Ηλιος, στο μικρότερο μέγεθός του η εξωτερική του επιφάνεια θα έφτανε την τροχιά του πλανήτη Ερμή, θα είχε δηλαδή διάμετρο 120 εκατ. χιλιομέτρων.
Υπολογίζεται μάλιστα ότι τη χρονιά της μέγιστης φωτεινότητάς του (1843) η διάμετρός του πρέπει να είχε φτάσει σε μέγεθος την τροχιά του Κρόνου, είχε δηλαδή διάμετρο ίση με 3 περίπου δισ. χιλιόμετρα! Η εκτόξευση όμως των υλικών του συνεχίζεται ακόμη και σήμερα, αφού όπως και όλα τα άλλα άστρα, εκπέμπει κι αυτό μια συνεχή ροή υλικών με τη μορφή ενός υπέρπυκνου αστρικού ανέμου, παρόμοιου με τη ροή του Ηλιακού ανέμου που εκπέμπει και το δικό μας άστρο. Μόνο που στην περίπτωση του Ητα Τρόπιδας η εκπομπή της ύλης αυτής φτάνει να είναι ίση με δύο φορές τη μάζα της Γης μας κάθε ημέρα! Ολα αυτά συμβαίνουν γιατί το όλο σύστημα του άστρου αυτού δεν είναι σίγουρο για το τι θέλει να κάνει. Οι διεργασίες του εσωτερικού του το κάνουν να πάλλεται, αντί να παραμένει σταθερό σε ένα μέγεθος όπως κάνει, προς το παρόν, ο Ηλιος μας. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει στην περίπτωση του Ητα Τρόπιδας, γιατί απλούστατα το άστρο αυτό βρίσκεται ήδη στα πρόθυρα του θανάτου του που θα πάρει τη μορφή μιας σουπερνόβα. Το μυστηριώδες αστρο θα χαθεί, ενώ πάνω στην απέραντη τοιχογραφία του ουρανού η έκρηξη αυτή θα κάνει τον νυχτερινό ουρανό της Γης να λάμπει σαν ημέρα.
Πηγή: Έθνος (ΔΙΟΝΥΣΗΣ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ)