Εξεταστικό: Ιστορία και... Συγκυρία

Του Χρήστου Κάτσικα

Ανοίγοντας το κεφάλαιο των συστημάτων πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εύκολα διαπιστώνει κανείς δυο πράγματα: πρώτον, ότι αποτελούν την «ψυχή» των αναρίθμητων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και αντιμεταρρυθμίσεων των τελευταίων 35 χρόνων. Δεύτερον, ότι η διακήρυξη των όποιων αλλαγών στις εξετάσεις χρησιμοποιείται, συνήθως, ως επικοινωνιακή τρίπλα του ΥΠΕΠΘ, για να καλυφθούν με τη «σκόνη» που σηκώνουν, οι βαθιές πληγές που έχουν χαραχθεί στο σώμα του δημόσιου σχολείου.
Πριν 30 χρόνια, το Νοέμβριο του 1978, το νέο σύστημα «Πανελλήνιες Εξετάσεις» παρουσιάζεται με πανηγυρισμούς από την πλευρά της εκπαιδευτικής ηγεσίας που δεν διστάζει να αναγγείλει δια στόματος του υφυπουργού Παιδείας Βασίλη Κοντογιαννόπουλου (Ν.Δ) ότι «η εισαγωγή στα Πανεπιστήμια με το νέο σύστημα θα γίνεται χωρίς εξετάσεις» και ότι «δεν θα εξαρτάται στο εξής από παράγοντες όπως τα φροντιστήρια και η τύχη».
Φυσικά, η βασική «καινοτομία» των Πανελληνίων Εξετάσεων, δηλαδή η διπλή εξεταστική δοκιμασία (Β΄ και Γ΄ Λυκείου), όχι μόνο δεν έφερε την πολυθρύλητη και πολυδιαφημιζόμενη Ελεύθερη Εισαγωγή στα Πανεπιστήμια, αντίθετα, όξυνε τις εκπαιδευτικές ανισότητες και «καθιέρωσε», πραγματικά, την ταχύτατη εξάπλωση των φροντιστηρίων, αφού μετέτρεψε τη Λυκειακή Βαθμίδα σε εξεταστικό κέντρο.

Το 1983 οι «Πανελλήνιες Εξετάσεις» μετονομάζονται σε «Γενικές Εξετάσεις». Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις το νέο σύστημα στόχευε στην «ελάττωση της απορρύθμισης της λειτουργίας του Λυκείου» με τον περιορισμό των Γενικών Εξετάσεων μόνο στη Γ΄ Λυκείου. Επίσης στόχευε στην «αύξηση της ισότητας ευκαιριών» με το «άνοιγμα των Πανεπιστημίων» και «στον περιορισμό της εξάπλωσης των φροντιστηρίων».

Με κάποιες παραλλαγές το σύστημα των Γενικών Εξετάσεων μέχρι το 1998. Το αν εκπλήρωσε τους στόχους του το δείχνουν καθαρά τα παρακάτω αποκαλυπτικά στοιχεία : Το 1983 λειτουργούσαν στη χώρα μας 1000 περίπου φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης. Δέκα πέντε χρόνια αργότερα τα «επίσημα» φροντιστήρια είχαν υπερδιπλασιαστεί, ενώ εκατοντάδες άλλα λειτουργούσαν «ανεπίσημα».
Το 1997, ο Υπουργός της Παιδείας Γερ. Αρσένης «γέμισε» τις πρώτες σελίδες των εφημερίδων με τις εξαγγελίες για την κατάργηση των Γενικών Εξετάσεων και την ελεύθερη πρόσβαση στα Πανεπιστήμια. Η συνέχεια; Τα δυο πρώτα χρόνια εφαρμογής του νέου συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, χιλιάδες μαθητές όχι μόνο δεν είχαν πρόσβαση στα ΑΕΙ-ΤΕΙ αλλά «κόπηκαν» ακόμη και από τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν τη Β΄ ή τη γ΄ Λυκείου. Παράλληλα ενώ το 1994 το ποσοστό των μαθητών της Β΄ και Γ΄ Λυκείου στην Αθήνα που παρακολουθούσαν φροντιστήριο και ιδιαίτερα μαθήματα ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 55 - 60% το 2000 ξεπέρασαν το 85%!
Από το 2005 το ΥΠΕΠΘ επιβάλλει την περιβόητη «βάση του 10», την οποία παρουσίασε ως ελιξίριο που θα δώσει τη δυνατότητα στο Λύκειο να οικοδομήσει «τη μορφωτική του αποστολή και δυναμική ως σχολείο γενικής μόρφωσης», θα καλλιεργήσει «το ενδιαφέρον των μαθητών για την απόκτηση της γνώσης στο σύνολο των μαθημάτων του Λυκείου», θα «αυξήσει τον ελεύθερο χρόνος των μαθητών» και «θα περιορίσει το φροντιστήριο». Η πραγματικότητα ήταν διαφορετική καθώς δεν επρόκειτο παρά για μια επιχείρηση νομιμοποίησης του εξοστρακισμού των πιο αδύνατων κοινωνικά και σχολικά και για ένα «στένεμα» των διόδων των Πανεπιστημίων που «έκλεινε το μάτι» στα εκατοντάδες Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών και των λεγόμενων Κολλεγίων στα οποία προσφέρονταν έτοιμη πελατεία το «πλεόνασμα» των υποψηφίων που δεν θα