Εισβολή επιχειρήσεων στα σχολεία

Στεφανάκου Π.

Μπορεί η Κομισιόν ... να στενοχωριέται για το χαμηλό ακόμα ποσοστό συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στο εκπαιδευτικό κόστος, αλλά οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί ανησυχούν για την αυξανόμενη εισβολή των επιχειρήσεων στα σχολεία. Την εισβολή αυτή καταγράφουν πλέον και οι ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες, όπως η Wikipedia (βλ. λήμμα διαφήμιση).
Ένα σερφάρισμα στο Ίντερνετ, φέρνει στο προσκήνιο αυτή την ανησυχία, την αγωνία, αλλά και την αντίδραση γονιών και συνδικάτων εκπαιδευτικών που βλέπουν τα σχολεία τους να μετατρέπονται σε παραρτήματα τραπεζών, πολυεθνικών, σούπερ μάρκετ και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. "Εκπαίδευση- Όχι εκμετάλλευση", είναι το σύνθημα των βρετανικών συνδικάτων εκπαίδευσης. Είναι τέτοια η εισβολή των επιχειρήσεων στη Μεγάλη Βρετανία που οι ενώσεις των εκπαιδευτικών έχουν καταρτίσει οδηγό με συμβουλές για το τι πρέπει να εξετάζουν τα σχολεία πριν αποφασίσουν να κάνουν μια εμπορική συμφωνία.
Η διαφήμιση στα σχολεία επιτρέπεται σε Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία, Σουηδία και βεβαίως στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Επίσημη ενθάρρυνση
Σε πολλές από τις χώρες αυτές, εκτός από το θεσμικό πλαίσιο που επιτρέπει την εμπλοκή των επιχειρήσεων στα σχολεία, υπάρχει και επίσημη ενθάρρυνση. Για παράδειγμα, το αρμόδιο τμήμα του υπουργείου Παιδείας της Μεγάλης Βρετανίας, διαφημίζει, από την ιστοσελίδα του, τα οφέλη που μπορούν να έχουν οι επιχειρήσεις από την εμπλοκή τους στην εκπαίδευση. Όπως αναφέρεται, "θα αποκτήσουν καλύτερη γνώση της αγοράς, θα αξιοποιήσουν την τοπική δημιουργικότητα για να αναπτύξουν νέα προϊόντα και θα κερδίσουν νέους και πιστούς πελάτες".

Η ανταπόκριση, φυσικά, άμεση. Βασικοί παίκτες αναδεικνύονται οι επιχειρήσεις που παράγουν σνακς, σοκολάτες, αναψυκτικά, οι γνωστές αλυσίδες fast-food και πίτσας καθώς και τα σούπερ μάρκετ. Ο δρόμος που τους ανοίγεται λαμπρός.
Το ιδανικό μέρος
Η βαθιά ριζωμένη αντίληψη ότι "τα σχολεία είναι χώρος μάθησης" χρησιμοποιείται από τις επιχειρήσεις για ίδιον όφελος. Με τα λόγια ενός μάνατζερ, το θέμα έχει ως εξής: "Τα σχολεία είναι το ιδανικό μέρος για να διαμορφώσεις συμπεριφορές, να χτίσεις μακροχρόνιες συμμαχίες, να εισάγεις νέα προϊόντα, να δοκιμάσεις την αγορά και πάνω απ' όλα να προκαλέσεις άμεσα πωλήσεις".
Όσοι είναι γονείς γνωρίζουν καλά την πίεση που ασκούν τα παιδιά όταν θέλουν να αγοράσουν κάτι. Φανταστείτε πόσο μεγαλύτερη μπορεί να γίνει η πίεση αυτή αν εκπορεύεται από το ίδιο το σχολείο που συμμετέχει στο project μιας εταιρείας.
Επιπλέον, έρευνες δείχνουν ότι οι προτιμήσεις που διαμορφώνονται στην παιδική ή εφηβική ηλικία παραμένουν σταθερές στη ζωή των ενηλίκων. Ένα παιδί ή ένας έφηβος που πίνει το αναψυκτικό μιας συγκεκριμένης εταιρείας θα πίνει το ίδιο αναψυκτικό και είκοσι χρόνια αργότερα.
Αν οι επιχειρήσεις έχουν κάθε λόγο να εμπλακούν στα σχολεία, γονείς και εκπαιδευτικοί έχουν τρεις λόγους να αντιδρούν σ' αυτή την εισβολή.
Πάρε θερμίδες για να πάρεις μπάλες
Ο πρώτος είναι ... υπέρ υγείας. Την ώρα που όλη η Ευρώπη μιλάει για τον κίνδυνο της παχυσαρκίας και την αξία της υγιεινής διατροφής, οι εταιρείες ... ακατάλληλων δι' ανηλίκους προϊόντων, βομβαρδίζουν τα σχολεία με εκπαιδευτικά υλικά, χορηγίες, διαγωνισμούς και άλλα τινά που ενθαρρύνουν τα παιδιά σ' έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής. Για να πάρουν μπάλες ή κομπιούτερ τα σχολεία, πρέπει τα παιδιά να καταναλώσουν τόνους ζάχαρης και ... χάμπουργκερ. Ενδεικτικά αναφέρεται το πρόγραμμα της γνωστής σοκολατοβιομηχανίας Gadury που ενθάρρυνε παιδιά ηλικίας μέχρι επτά ετών να καταναλώσουν 160 εκ. σοκολάτες για να δώσει στη συνέχεια στα σχολεία τους, αθλητικό εξοπλισμό. Αλυσίδες του λεγόμενου junk food, π.χ. KFC, κάνουν μάθημα για την υγιεινή διατροφή διαφημίζοντας ως ... υγιεινά τα δικά τους προϊόντα! Ομάδες ακτιβιστών γονιών που παλεύουν για μια Εκπαίδευση Ελεύθερη από Επιχειρήσεις, τονίζουν ότι το σχολείο δεν είναι πλέον μια ασφαλής περιοχή όπου τα παιδιά μπορούν να μαθαίνουν ανεπηρέαστα από ψυχολογικούς χειρισμούς, εκβιασμούς και διαφημιστικές πιέσεις.
Από μαθητής - καταναλωτής
Ο δεύτερος λόγος αντίδρασης είναι παιδαγωγικός. Συνδικάτα εκπαιδευτικών και γονείς αντιδρούν τόσο στη μετατροπή της τάξης σε εμπορικό παζάρι όσο και στη μετατροπή του εκπαιδευτικού σε εμπορικό αντιπρόσωπο. Οι μαθητές, λένε, μεταμορφώνονται σε καταναλωτές κι αυτό που αναμένεται απ' αυτούς είναι να καταναλώσουν το μήνυμα του σπόνσορα χωρίς κρίσεις, ερωτήσεις και αμφισβητήσεις. Και μάλιστα στο περιβάλλον του σχολείου απ' όπου δεν μπορούν να φύγουν. Απ' αυτή την άποψη, τα παιδιά είναι το ιδανικό κοινό καθώς είναι ένα ... "αιχμάλωτο κοινό".
Η υποχρηματοδότηση ανοίγει τον δρόμο
Το τελευταίο επιχείρημα προβάλλει τον ρόλο της εκπαίδευσης ως κοινωνικό αγαθό που οι κυβερνήσεις οφείλουν να χρηματοδοτούν μακριά από ανταποδοτικές λογικές και τέλη. Η υποχρηματοδότηση της παιδείας είναι αυτή που ανοίγει τον δρόμο για την εμπορευματοποίηση των σχολείων. Μάλιστα, όσο πιο ζορισμένο οικονομικά είναι ένα σχολείο τόσο προθυμότερο είναι να δεχτεί κάθε προσφορά που μπορεί να βελτιώσει έστω και στο ελάχιστο τις υποδομές του. Τα σχολεία των λαϊκών περιοχών είναι με, άλλα λόγια, περισσότερο ευάλωτα στις ... φιλεκπαιδευτικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων.
Τα συνδικάτα των Ιρλανδών εκπαιδευτικών κατηγορούν ανοικτά την κυβέρνηση ότι δρα ανήθικα και ανεύθυνα με το να μη χρηματοδοτεί την εκπαίδευση.
Πηγή: Αυγή