Ενας «σκουπιδοφάγος» που θα καθαρίσει το Διάστημα

Ελληνας καθηγητής ανέπτυξε μια αξιόπιστη τεχνολογία απομάκρυνσης των διαστημικών αποβλήτων

Κενές δεξαμενές καυσίμων, στρατιωτικά ή εμπορικά δορυφορικά συστήματα τα οποία βρίσκονται παροπλισμένα, τμήματα πυραύλων που κάποτε χρησιμοποιήθηκαν για την εκτόξευση μη επανδρωμένων διαστημοπλοίων. Ολα αυτά μαζί, αποτελούν «διαστημικά σκουπίδια» τα οποία κατακλύζουν την περιοχή έξω από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας, σε ύψος από 400 χιλιόμετρα έως δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα, θέτοντας σε κίνδυνο κάθε σκάφος που περιστρέφεται γύρω από τη Γη. Ηταν Φεβρουάριος του 2009, όταν για πρώτη φορά ένα τέτοιο… απόβλητο –ο ρωσικός δορυφόρος Cosmos ο οποίος είχε χρόνια σταματήσει να λειτουργεί– συγκρούστηκε με τον αμερικανικό Iridium, καταστρέφοντάς τον. Αυτές οι συγκρούσεις μάλιστα πολλαπλασιάζουν το πλήθος των διαστημικών σκουπιδιών, αφού παράγουν εκατοντάδες θραύσματα τα οποία κινούνται επίσης με μεγάλες ταχύτητες και μπορούν να «βομβαρδίσουν» όποιο δορυφόρο ή διαστημόπλοιο βρεθεί στον δρόμο τους, θραύσματα τα οποία ήδη ξεπερνούν τις 17.000, σύμφωνα με την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ.
Αυτοκαταστροφή
Καθώς το πρόβλημα τείνει να υπονομεύσει τα οφέλη από την αξιοποίηση των διαστημικών τεχνολογιών, εξηγείται γιατί έκανε τον γύρο του κόσμου η είδηση ότι ένας Ελληνας επιστήμονας –ο κ. Βάιος Λάππας, αναπληρωτής καθηγητής στο βρετανικό πανεπιστήμιο του Surrey– με την ερευνητική του ομάδα ανέπτυξαν μια αξιόπιστη τεχνολογία για την επίλυσή του. Πρόκειται για το Cubesail, ένα ιστίο το οποίο θα ξεδιπλώνεται όταν ο δορυφόρος πρέπει να απομακρυνθεί από το Διάστημα, λειτουργώντας έτσι σαν μηχανισμός αυτοκαταστροφής.

«Ουσιαστικά η συσκευή αυτή θα παρασύρει τον δορυφόρο μέσα στη γήινη ατμόσφαιρα, όπου αυτός θα πυρακτώνεται λόγω τριβής», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Λάππας. Και για να το πετύχει, το Cubesail θα χρησιμοποιεί δύο τρόπους: για όσα αντικείμενα περιστρέφονται σε υψόμετρο έως και 1.000 χιλιόμετρα, το ιστίο θα εκμεταλλεύεται τα ελάχιστα μόρια του αέρα που υπάρχουν σε αυτή την περιοχή, λειτουργώντας σαν αεροδυναμικό φρένο χάρις στο οποίο το σκάφος θα χάνει προοδευτικά ύψος. «Πάνω από τα 1.000 χιλιόμετρα, όπου η πυκνότητα των μορίων είναι μηδενική, το Cubesail θα αξιοποιεί τα φωτόνια του ηλιακού φωτός τα οποία, καθώς θα ανακλώνται πάνω στην επιφάνειά του, θα δίνουν ώθηση στο ιστίο», συμπληρώνει ο επιστήμονας.
Για την ανάπτυξη του Cubesail, η ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου χρηματοδοτήθηκε από την EADS Astrium, τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή εταιρεία στον χώρο της αεροδιαστημικής. Εξάλλου, η ιδέα ενός ιστίου που θα μπορεί να εκτρέψει τα διαστημικά σκουπίδια από την τροχιά τους φαίνεται πιο εφικτή από τεχνολογικής σκοπιάς από ανάλογες προτάσεις που έχουν διατυπώσει κατά καιρούς άλλοι επιστήμονες. Αλλά και πιο φθηνή: «Το Cubesail δεν θα χρησιμοποιεί καύσιμα, θα έχει ελάχιστο μέγεθος κατά την απογείωση (το ιστίο θα βρίσκεται μέσα σε μια ειδική θήκη με διαστάσεις 30x10x10 εκατοστά) και βάρος το οποίο δεν θα ξεπερνά τα 3 κιλά», σημειώνει ο κ. Λάππας, «με αποτέλεσμα να αυξάνεται ελάχιστα το κόστος εκτόξευσης ενός δορυφόρου».
Δυσκολίες
Οπως ο ίδιος παραδέχεται, μία από τις δυσκολίες στην κατασκευή της συσκευής είχε να κάνει με το να επιλεγεί o κατάλληλος μηχανισμός ώστε, σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, από αυτή την τόσο μικρή θήκη να αναπτύσσεται ένα ιστίο το οποίο θα καταλαμβάνει έκταση 25 τετραγωνικών μέτρων. Μηχανισμός ο οποίος μάλιστα αναμένεται να δοκιμασθεί σε πραγματικές συνθήκες στα τέλη του επόμενου χρόνου, όταν μια διαστημική αποστολή θα μεταφέρει το πρώτο ιστίο στο Διάστημα, ώστε να ελεγχθεί η λειτουργία του.
Τι θα σήμαινε η επιτυχία αυτής της δοκιμής; «Οτι ενδεχομένως σε λίγα χρόνια το Cubesail θα έχει γίνει ένα εξάρτημα που θα υπάρχει σε κάθε εκτοξευόμενο δορυφόρο», απαντά ο Ελληνας επιστήμονας. Επίσης, πιο μακροπρόθεσμα, την ανάπτυξη ανάλογων ιστίων τα οποία θα μπορούν να συνδεθούν και να απομακρύνουν από τις τροχιές τους τούς απαρχαιωμένους δορυφόρους ή τα τμήματα των πυραύλων τα οποία ήδη…περιφέρονται άσκοπα στο Διάστημα. «Αν και η κατασκευή τέτοιων συσκευών συνεπάγεται ακόμη περισσότερες τεχνικές δυσκολίες, όλες οι μελέτες δείχνουν πως, αν δεν πάρουμε κάποιο μέτρο, τα άχρηστα σκάφη και τα θραύσματα από τις συγκρούσεις τους θα ξεπεράσουν τα 150.000 μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια», καταλήγει.
Πηγή: Καθημερινή (Κωστας Δεληγιαννης)