«Σκουπίδια» στο Διάστημα

Ελευεθεροτυπία, 26/02/2009 - Θοδωρής Κανελος

«Η κατάρρευση της βιομηχανίας», τίτλος του «Economist», οφείλεται στην προϊούσα οικονομική κρίση, κατά το περιοδικό, το οποίο προτείνει και τι μέτρα πρέπει να ληφθούν για να σωθούν μεγάλες βιομηχανίες όπως η Τζένεραλ Μότορς και η Μίτελσταντ. Το «Time» έχει φωτογραφία της Κέιτ Γουίνσλετ και με τίτλο «Καλύτερη ηθοποιός» εξηγεί ότι δεν είναι μόνο η ομορφιά της αλλά και η σκληρή δουλειά της που την οδήγησαν στην κατάκτηση του Οσκαρ. Το «Newsweek» έχει τίτλο «Η εκπαίδευση του Λάρι Σάμερς» και υπότιτλο «Πώς ο τσάρος της ελεύθερης αγοράς του Ομπάμα έμαθε να αγαπά την παρέμβαση». Το «Point» παρουσιάζει τους «Νέους Συνδυασμούς». Οδηγός του 2009 για ακίνητα, επαγγέλματα, ελεύθερο χρόνο, κατανάλωση, στιλ ζωής κ.λπ. Οι Γάλλοι χρησιμοποιούν το μυαλό τους για να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση, γράφει το περιοδικό.
Το Διάστημα γύρω από τη Γη αποκτά πολυκοσμία, γράφει ο «Economist», με αφορμή την πρόσφατη σύγκρουση δορυφόρων. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια κολοσσιαία αύξηση του αριθμού τους. Δυστυχώς, όπου πάει ο πολιτισμός αφήνει τα σκουπίδια του, γράφει το βρετανικό περιοδικό. Από τα 18.000 αντικείμενα που έχουν ανιχνευτεί να πετούν στο Διάστημα και είναι μεγαλύτερα από 10 εκατοστά, μόνο περί τα 900 είναι ενεργοί δορυφόροι. Τα υπόλοιπα είναι πάσης φύσεως συντρίμμια, από κομμάτια μπογιάς μέχρι ολόκληροι, νεκροί πια, δορυφόροι και κομμάτια παλιών πυραύλων. Σπασμένα κομμάτια διαστημικού εξοπλισμού ταξιδεύουν σε τροχιές μαζί με αντικείμενα που πετάνε οι αστροναύτες. Αυτά είναι αρκετά σκουπίδια, χωρίς καν να υπολογίσουμε τα υλικά από σπασμένους δορυφόρους. Αλλά και μόνο η καταστροφή του κινεζικού Fengyun-1C σε μια δοκιμή πυραύλου κατά δορυφόρων το 2007 προκάλεσε το ένα τέταρτο των καταγεγραμμένων αντικειμένων που ίπτανται σε χαμηλή τροχιά πάνω από τη Γη. Η δε σύγκρουση του αμερικανικού εμπορικού δορυφόρου με τον εκτός λειτουργίας ρωσικό στρατιωτικό πρόσθεσε χιλιάδες επιπλέον συντρίμμια. Για χάρη όλου του πλανήτη η διαστημική βιομηχανία πρέπει να καθαρίσει τα πεπραγμένα της, λέει ο «Economist».

Τα σκουπίδια στο Διάστημα είναι επικίνδυνα. Οτιδήποτε μεγαλύτερο από μια κουκκίδα μπογιάς αποτελεί εμπόδιο στους χρήσιμους δορυφόρους που πετούνε γύρω από τη Γη και στους οποίους βασιζόμαστε για τις τηλεπικοινωνίες, τις μεταδόσεις και τις παρακολουθήσεις. Τα διαστημικά σκουπίδια δεν είναι βιοδιασπώμενα. Δεν μπορείς να τα σκουπίσεις. Μένουν σε τροχιά για δεκαετίες, ακόμα και αιώνες, πριν τελικά πέσουν στην ατμόσφαιρα και καούν. Οσο μεγαλώνει ο αριθμός των σκουπιδιών τόσο μεγαλώνει και ο κίνδυνος συγκρούσεων. Στη δεκαετία του '70 ένας επιστήμονας της NASA σημείωσε ότι τα συντρίμμια από μια σύγκρουση μπορούν να προκαλέσουν και δεύτερη, που θα προκαλέσει ακόμα περισσότερα συντρίμμια, ακόμα περισσότερες συγκρούσεις και ούτω καθ' εξής. Στο τέλος μια ολόκληρη τροχιά μπορεί να αχρηστευτεί επί αιώνες.
Αλλά οι τροχιές γύρω από τη Γη είναι πολύ πολύτιμες για να αφήσουμε να συμβεί αυτό. Το Διάστημα είναι ένα δημόσιο αγαθό και η ανθρωπότητα έχει ανάγκη να το αξιοποιήσει, οπότε είναι η ώρα να σταματήσουν οι τυφλές πτήσεις τόσο πολλών δορυφόρων. Μολονότι μερικές οργανώσεις συγκεντρώνουν και αναλύουν δεδομένα για ενδεχόμενες συγκρούσεις, τα αποτελέσματά τους δεν είναι πολύ ακριβή και υπάρχουν κενά στις γνώσεις τους, όπως έδειξε η πρόσφατη σύγκρουση. Η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία έχει δηλώσει ότι θα ενθαρρύνει τις άλλες διαστημικές υπηρεσίες να μοιράζονται τις πληροφορίες τους. Επίσης, θα ορίσει δεδομένα για στενότερη συνεργασία με την Αμερική.
Δορυφορική επαγρύπνηση
Αλλά αυτά δεν αρκούν. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα διεθνές πολιτικό σύστημα δορυφορικής επαγρύπνησης που θα δίνει σε όλους, από τις πιο μικρές κυβερνήσεις έως τις μεγαλύτερες, τις πληροφορίες που χρειάζονται για ασφαλή λειτουργία. Για να γίνει ένα τέτοιο σύστημα και μάλιστα φθηνά απαιτείται οι χώρες να δώσουν πληροφορίες από τους αισθητήρες παρακολούθησης του Διαστήματος που έχουν στο έδαφος. Το σύστημα θα βάλει κανόνες κυκλοφορίας, όπως ποιος έχει προτεραιότητα. Ολες οι χώρες που στέλνουν δορυφόρους στο Διάστημα θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους διεθνείς κανόνες για να ελαχιστοποιείται η ποσότητα συντριμμιών που προκαλούνται από τις εκτοξεύσεις. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για ένα μορατόριουμ στις δοκιμές πυραύλων κατά δορυφόρων, οι οποίες προκαλούν τεράστιες ποσότητες συντριμμιών και οι χώρες που εκτοξεύουν δορυφόρους θα πρέπει να πληρώνουν ασφάλεια πριν από την εκτόξευση -ακριβώς σαν τα αυτοκίνητα- ώστε να αντιμετωπίζονται έκτακτα έξοδα, όπως η κατανάλωση καυσίμου για να γίνουν ελιγμοί αποφυγής σύγκρουσης, γεγονός που μειώνει τη ζωή του δορυφόρου.
Ο κίνδυνος είναι ότι, καθώς το Διάστημα είναι ελεύθερο σε όποιον μπορεί να κάνει εκτόξευση, μερικές χώρες μπορεί να μπουν στον πειρασμό να αφήσουν τις πιο αδύναμες να πληρώνουν τα μέτρα προφύλαξης και εκείνες να δρέπουν τους καρπούς. Οι ισχυρές χώρες, όμως, μπορούν να τις συμμορφώσουν με μέτρα από τη στέρηση της τεχνολογίας ώς τις ηθικές πιέσεις. Πάντως όσο κι αν κάποιοι αρνηθούν να συμμορφωθούν με κανόνες, είναι ανάγκη να υπάρξει μια συνολική συμφωνία. Να μην επιτραπεί στο χάος επί της Γης να επιτείνει το χάος στους ουρανούς, καταλήγει ο «Economist». *