Στρατηγικοί σχεδιασμοί

Σε φάση Μεσαίωνα φαίνεται ότι μπαίνουν οι ανθρωπιστικές σπουδές στα βρετανικά πανεπιστήμια. Τμήματα Γλώσσας, Ιστορίας, Παλαιογραφίας κλείνουν ή αναδιαρθρώνονται και επιφανείς καθηγητές οδηγούνται αναγκαστικά στον δρόμο της εξόδου. Πήραμε κιόλας μια γεύση με την απειλούμενη κατάργηση των ελληνικών σπουδών στο Κing΄s College του Λονδίνου και τη μεσοβέζικη λύση που δόθηκε τελικά, έπειτα από μια πρωτοφανή διεθνή κινητοποίηση, να ενταχθούν τα ελληνικά σε γενικότερο τμήμα-ομπρέλα με αμφίβολα αποτελέσματα ως προς το αντικείμενο. Η μαγική φράση για όλη αυτή την ακύρωση πανεπιστημιακής παράδοσης αιώνων αφήνει μια οργουελιανή ηχώ: strategic planning, στρατηγικός σχεδιασμός, που σημαίνει, όπως διαβάζουμε σε σχετικά έγγραφα του Κing΄s, «δημιουργία οικονομικά βιώσιμης ακαδημαϊκής δραστηριότητας και εγκατάλειψη επιστημονικών τομέων που δεν έχουν σοβαρές προοπτικές για εξωτερική χρηματοδότηση», δηλαδή για χρηματοδότηση από την αγορά.

Στα βρετανικά πανεπιστήμια οι μάνατζερ είναι εξίσου σημαντικοί με το ακαδημαϊκό προσωπικό. Η ομάδα των μάνατζερ στο Κing΄s είναι ισοδύναμη με την ομάδα μιας πολυεθνικής εταιρείας. Τα ετήσια διοικητικά έξοδα του Κολεγίου φθάνουν στο αστρονομικό ποσό των 33,5 εκατομμυρίων στερλινών. Η γενική κατεύθυνση είναι να δημιουργούν μικρής διάρκειας προγράμματα ώστε να είναι ευκολότερη η χρηματοδότησή τους από την αγορά. Στη Βρετανία χρησιμοποιούν κιόλας τον όρο «πανεπιστήμια φαστ φουντ». Αλλά πόσο φαστ φουντ μπορεί να είναι ένα πρόγραμμα σπουδών που έχει ως αντικείμενο τη μεσαιωνική Ιστορία ή τις νεκρές γλώσσες;
Κάποτε οι αμερικανοί καθηγητές των ανθρωπιστικών επιστημών ζήλευαν τους βρετανούς συναδέλφους τους. Οι πρώτοι έπρεπε να τρέχουν, να παράγουν, να δημοσιεύουν συνεχώς, να είναι διεπιστημονικοί. Οι δεύτεροι είχαν χρόνο. Οι πρώτοι δούλευαν σε γραφεία με τοίχους βαμμένους με ελαιόχρωμα. Οι δεύτεροι είχαν γραφεία με χαλιά, καντηλέρια και ακριβούς πίνακες. Οι πρώτοι δίδασκαν σε εργαστηριακές αίθουσες. Οι δεύτεροι σε αίθουσες με καναπέδες και μπερζέρες, πίνοντας σέρι μαζί με τους μαθητές τους. Παρά την τεράστια διαφορά στυλ και φιλοσοφίας, οι δεύτεροι ήταν εξίσου παραγωγικοί και ανανεωτές. Ο Εντουαρντ Τόμσον και ο Ερικ Χομπσμπάουμ είναι από τους πρωταγωνιστές της ανανέωσης στην Ιστορία και ας δίδασκαν πατώντας σε μπουχάρες.
Τώρα το «slow food» φαίνεται ότι είναι πια προνόμιο μόνο των αμερικανικών πανεπιστημίων. (Ποιος θα το περίμενε;) Οι ανθρωπιστικές επιστήμες βρίσκουν καταφύγιο στις ΗΠΑ. Και οι αμερικανοί καθηγητές αποδεικνύονται οι βασικοί κατήγοροι αυτής της στροφής των βρετανικών πανεπιστημίων προς την αγορά (και πάλι, ποιος θα το περίμενε;). Ο διάσημος καθηγητής Ιστορίας της Αναγέννησης στο Πρίνστον Αντονι Γκράφτον διεκτραγωδεί την κατάσταση των ανθρωπιστικών σπουδών στα βρετανικά πανεπιστήμια σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τεύχος της αμερικανικής επιθεώρησης «Τhe Νew Υork Review of Βooks». Αναφέρεται μάλιστα στη δεινή θέση στην οποία βρίσκεται ο πολύ γνωστός καθηγητής Παλαιογραφίας του Κing΄s, ο Ντέιβιντ Γκαντς, που ειδοποιήθηκε από τον επικεφαλής του τμήματός του ότι στο τέλος της ακαδημαϊκής χρονιάς η θέση του θα καταργηθεί. «Και οι παλαιογράφοι βάζουν τα θεμέλια επάνω στα οποία χτίζουν όλοι οι άλλοι επιστήμονες των ανθρωπιστικών επιστημών» τονίζει ο Γκράφτον. Πολλοί φοβούνται ότι, αν οι Συντηρητικοί κερδίσουν τις εκλογές, το πλήγμα στα βρετανικά πανεπιστήμια θα είναι βαρύτατο. Οχι ότι οι Εργατικοί «χάιδεψαν» την Ιστορία. Το φαστ φουντ δείχνει τον δρόμο.
Πηγή: Το Βήμα (Νίκος Μπακουνάκης)