Ο γρίφος των εκπαιδευτικών κενών

Για ποιο λόγο, ενώ υπάρχει πλεονάζον προσωπικό, τα σχολεία με την έναρξη έχουν ελλείψεις καθηγητών

Tου Αποστολου Λακασα

Εκπαιδευτικοί πλεονάζοντες σε μια περιοχή, σοβαρές ελλείψεις σε σχολεία της παραδίπλα περιοχής. Στα χαρτιά επιπλέον προσωπικό σε πολλές ειδικότητες, όμως στα σχολεία οι διευθυντές διαμαρτύρονται ότι δεν υπάρχουν καθηγητές. Πάντως, τα στοιχεία που διαθέτει η «Κ» για την μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας, την Αττική, δείχνουν ότι ακόμη και σε βασικές ειδικότητες, το εκπαιδευτικό προσωπικό πλεονάζει. Το εντελώς ανορθολογικό σύστημα διαχείρισης προσωπικού της δημόσιας εκπαίδευσης αποτυπώνεται κάθε χρόνο, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. 

Οι εκπαιδευτικές ομοσπονδίες διαμαρτύρονται για τα κενά στα σχολεία, ενώ από την πλευρά της η εκάστοτε ηγεσία του υπουργείου Παιδείας υποστηρίζει ότι αυτά θα είναι στο πλαίσιο των προβλέψεων. Τα παράδοξα του συστήματος οξύνονται φέτος, από την στιγμή που ο αριθμός όσων έκαναν αίτηση να συνταξιοδοτηθούν (11.466 εκπαιδευτικοί) είναι πολύ μεγαλύτερος από τους διορισμούς των 2.825 μονίμων εκπαιδευτικών. Γιατί, όμως, δεν μπορεί να βρεθεί λύση στο ετησίως επαναλαμβανόμενο πρόβλημα κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς; Στην Ελλάδα, σε 1.000 μαθητές αντιστοιχούν 117,4 εκπαιδευτικοί, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 76,4. Χρειάζονται, λοιπόν, μόνο προσλήψεις ή μήπως καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού;

«Οι διεκδικήσεις της ΟΛΜΕ για όλο και περισσότερους διορισμούς για συντεχνιακούς λόγους, η πίεση από τον χώρο των αδιόριστων που αναζητούσαν επαγγελματική λύση στον δημόσιο τομέα και η αβελτηρία των διοικητικών υπηρεσιών να διαχειριστούν το δυναμικό είναι οι βασικοί λόγοι του προβλήματος», τονίζει στην «Κ» ο διευθυντής στο 2ο Πειραματικό Σχολείο της Αθήνας, κ. Ιωάννης Αντωνίου.

Ενδεικτικό της ανορθολογικής έως τώρα ανάπτυξης του συστήματος είναι το γεγονός ότι φέτος στην Περιφέρεια Αττικής, όπου βρίσκεται πάνω από το 1/3 του μαθητικού πληθυσμού της χώρας, υπάρχουν πλεονάζοντες εκπαιδευτικοί σε βασικές ειδικότητες. Συγκεκριμένα, υπάρχει πλεόνασμα 23 φιλολόγων, 134 μαθηματικών, 61 φυσικών, 20 χημικών, 76 θεολόγων, ενώ πολύ μεγαλύτεροι είναι οι αριθμοί για άλλες ειδικότητες: Πλεονάζουν 529 καθηγητές πληροφορικής, 391 γυμναστές, 322 αγγλικής γλώσσας, 349 γαλλικής, 135 γερμανικής.

«Γκρίζα ζώνη» θεωρείται και η τεχνολογική εκπαίδευση όπου πολλοί καθηγητές ειδικοτήτων έχουν ελάχιστες ώρες μαθήματος εβδομαδιαίως. 

Στην Ελλάδα υπάρχουν 110 ειδικότητες καθηγητών, την ίδια στιγμή που στην Βρετανία ο αριθμός των ειδικοτήτων είναι μόνο 28, ενώ ανάλογοι είναι οι αριθμοί και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Η υπερπληθώρα ειδικοτήτων στην Ελλάδα οφείλεται στις τεχνολογικές ειδικότητες (ενδεικτικά αναφέρουμε τους Μηχανοσυνθέτες Αεροσκαφών, τους Φυσιογνώστες, εκείνους της Κοπτικής - Ραπτικής κ.ά.). Ομως, λόγω της μικρής ζήτησης από αποφοίτους γυμνασίου για την τεχνολογική εκπαίδευση, πολλοί καθηγητές ειδικοτήτων δεν έχουν... αντικείμενο εργασίας. «Κάποιοι πέρυσι είχαν έως 4 ώρες διδασκαλίες εβδομαδιαίως», ανέφερε στην «Κ» έμπειρος εκπαιδευτικός.

Το μυστικό

Πώς, λοιπόν, εξηγείται το ότι έως τώρα οι εκπρόσωποι της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος και της ΟΛΜΕ προσδιορίζουν τα κενά κατά την έναρξη της χρονιάς στις περίπου 18.000;

«Κλειδί» για την ερμηνεία του γρίφου είναι η διάκριση μεταξύ οργανικών και λειτουργικών κενών και η μεταβλητή του ωραρίου κάθε εκπαιδευτικού ανάλογα με τα χρόνια της υπηρεσίας του. Το «οργανικό κενό» υπάρχει όταν απουσιάζει κάποιος εκπαιδευτικός από μια θέση και πρέπει να αντικατασταθεί με άλλον εκπαιδευτικό. Το «λειτουργικό κενό» προκύπτει από τις ώρες διδασκαλίας που πρέπει να γίνουν και γι’ αυτές δεν υπάρχει εκπαιδευτικός. Αυτό προκύπτει διότι το υποχρεωτικό ωράριο κάθε καθηγητή εξαρτάται από τα χρόνια υπηρεσίας του. Οι πρωτοδιόριστοι πρέπει να διδάξουν 21 ώρες εβδομαδιαίως, με τη συμπλήρωση 5ετίας οι ώρες μειώνονται στις 19, μετά την 7ετία στις 18 και μετά την 20ετία στις 16. Τι γίνεται, λοιπόν, όταν ένα Γυμνάσιο έχει ένα φιλόλογο με 21 χρόνια υπηρεσίας (άρα 16 ώρες υποχρεωτικής δουλειάς), ενώ οι ώρες των φιλολογικών μαθημάτων είναι 25; Μένουν 9 ώρες διδασκαλίας για τις οποίες δεν υπάρχει καθηγητής. Εάν προσληφθεί ένας νεοδιόριστος τότε θα πρέπει να διδάξει 21 ώρες, αλλά το σχολείο θα μπορεί να τον αξιοποιήσει μόνο 9 ώρες. Τι θα κάνει τις υπόλοιπες 12 ώρες; Και τι θα γίνει όταν σε μη βασικά μαθήματα χρειάζεται καθηγητής μόνο για μία ή δύο ώρες, όπως συμβαίνει φέτος σε σχολεία του Χαλανδρίου, της Πεύκης και της Φιλοθέης; «Η μετακίνηση των εκπαιδευτικών για κάλυψη ωρών σε περισσότερα των τριών σχολεία εβδομαδιαίως δεν γίνεται δεκτή από τους εκπαιδευτικούς, ενώ θεωρείται και αντιπαιδαγωγική», λέει στην «Κ» το μέλος του δ.σ. της ΟΛΜΕ κ. Θέμης Κοτσυφάκης. Την ίδια στιγμή, όπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ, κ. Δημήτρης Πεππές, στη Χίο, όπου εφέτος ενώ υπάρχουν αυξημένες ανάγκες σε φιλολόγους, διορίσθηκαν 14 γυμναστές παρά την ύπαρξη ήδη 35 υπεραρίθμων.

«Πρόκειται για έναν τεράστιο μηχανισμό που χειρίζεται το ανθρώπινο δυναμικό της εκπαίδευσης. Κάποια στιγμή, το σύστημα πρέπει να εξορθολογισθεί, να μπει σε μια τάξη», συμπλήρωσε στην «Κ» ο Περιφερειακός Διευθυντής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αττικής, κ. Ιωάννης Κουμέντος. Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας έχει δηλώσει ότι η προσπάθεια έχει ξεκινήσει από φέτος.

AΠΟΨΕΙΣ

Aνορθολογική κατανομή των διδασκόντων
Της Ευης Χριστοφιλοπουλου*

Τα κενά στα σχολεία οφείλονται κυρίως στην ανορθολογική κατανομή του εκπαιδευτικού δυναμικού. Επί χρόνια, ισχύει το ελληνικό παράδοξο να κατέχουμε την πρώτη θέση στην αναλογία εκπαιδευτικού ανά μαθητή (σε 1000 μαθητές αντιστοιχούν 117, 4 εκπαιδευτικοί, ενώ ο αντίστοιχος μ.ό. στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 76,4), ενώ ταυτόχρονα τα σχολεία παρουσιάζουν ελλείψεις σε προσωπικό. Κάθε χρόνο σπαταλούνταν αλόγιστα και πελατειακά ο πιο πολύτιμος παράγοντας της Παιδείας, οι εκπαιδευτικοί, αξιόλογοι και αξιόμαχοι στη μεγάλη τους πλειοψηφία. Φέτος, είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε πρωτόγνωρες δυσκολίες. Δρομολογήσαμε την επιστροφή σχεδόν 5.000 εκπαιδευτικών από θέσεις γραφείων στα σχολεία, ενώ έγιναν 2.800 διορισμοί. Υπάρχει επαρκές κονδύλι για προσλήψεις αναπληρωτών σε συνδυασμό με νέες αποσπάσεις από σχολείο σε σχολείο για την ορθολογική κατανομή του δυναμικού. Τέλος, θα εφαρμόσουμε, εάν χρειαστεί, τη μετακίνηση των εκπαιδευτικών από μια περιοχή σε άλλη. Θα λάβουμε υπόψη τις ανάγκες των σχολείων αλλά και τις οικογενειακές ανάγκες των εκπαιδευτικών. Το καλωσόρισμα των μαθητών στις 13 Σεπτέμβρη θα γίνει με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις. * Υφυπουργός Παιδείας

Ζητούμενο, η ομαλή λειτουργία των σχολείων
Του Δημητρη Πεππε*

Πέρα από τα επικοινωνιακά παιχνίδια και τις υπερβολές που τα συνοδεύουν, ζητούμενο είναι η ομαλή και χωρίς υποβάθμιση των συνθηκών λειτουργία των σχολείων. Γι’ αυτό απαιτείται η αύξηση των προσλήψεων μονίμων καθηγητών, όπου υπάρχουν πάγιες ανάγκες και σε αριθμό ανάλογο των συνταξιοδοτήσεων. Για τα επόμενα χρόνια, επιβάλλεται η πολιτεία να πάψει να αγνοεί τις ρεαλιστικές προτάσεις της ΟΛΜΕ. Για να είναι τον Σεπτέμβρη όλοι στις θέσεις τους πρέπει, μέσω ενός αυστηρού χρονοδιαγράμματος, οι μεταθέσεις, οι αποσπάσεις και οι διορισμοί να ολοκληρώνονται έως τις 30 Ιουνίου και στα λειτουργικά κενά, οι αναπληρωτές να προσλαμβάνονται πριν από την έναρξη του διδακτικού έτους. Να σταματήσουν οι ανεξέλεγκτες αποσπάσεις σε διοικητικές υπηρεσίες, που εξακολουθούν μέχρι και σήμερα. Στις δομές του υπουργείου που αφορούν καθαρά εκπαιδευτικά ζητήματα να ορισθούν λεπτομερή οργανογράμματα με τον ακριβή αριθμό αποσπασμένων εκπαιδευτικών. Στη διαμόρφωση των κενών για μεταθέσεις - διορισμούς επιβάλλεται η παρουσία εκπροσώπων των εκπαιδευτικών ώστε να σταματήσουν φαινόμενα μη ορθολογικής κατανομής εκπαιδευτικών.
* Πρόεδρος της ΟΛΜΕ

Επανασχεδιασμός των αναγκών
Του Ιωαννη Κουμεντου*

Το ισχύον σύστημα δεν κινείται επί τη βάσει του εξορθολογισμού, με στόχο την ορθή λειτουργία των σχολικών μονάδων, αλλά της συντεχνιακής λογικής, η οποία δεν υποστηρίζει την ποιότητα στη δημόσια εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, δεν προσλαμβάνονται εκπαιδευτικοί με βάση τις ανάγκες αλλά με εξωεκπαιδευτικές προτεραιότητες, όπως είναι η κάλυψη της ανεργίας συγκεκριμένων ειδικοτήτων. Aυτό οδηγεί σε στρέβλωση του συστήματος, η οποία είναι και γεωγραφική αλλά και κλαδική (δηλαδή, των ειδικοτήτων). Για παράδειγμα, υπάρχουν περιοχές (π.χ. Φιλοθέη, Χαλάνδρι) με πλεονασματικό αριθμό καθηγητών σε ειδικότητες, ενώ σε άλλες (π.χ. Πειραιάς) υπάρχει έλλειμμα καθηγητών της ίδιας ειδικότητας. Επίσης, μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών στην τεχνική εκπαίδευση είναι χωρίς αντικείμενο εργασίας, επειδή δεν συγκροτούνται τμήματα με τον απαραίτητο αριθμό μαθητών. Η θεραπεία βρίσκεται στον επανασχεδιαδιασμό των αναγκών και στη ορθολογική διαχείριση και κατανομή του προσωπικού. Ο τελικός στόχος είναι η στήριξη και η ισχυροποίηση της δημόσιας εκπαίδευσης.

* Περιφερειακός Διευθυντής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αττικής

Πηγή: Καθημερινή (Απόστολου Λάκασα)