Η λύκαινα του Δομοκού... ανοίγει δρόμους

Βιολόγοι μελετούν την καθημερινότητα της αγέλης και με βάση τα στοιχεία θα γίνουν έργα ώστε να μη διαταραχθεί από τη χάραξη νέου αυτοκινητοδρόμου και γραμμής για τρένο υψηλής ταχύτητας

Μόλις δύο ετών και διανύει καθημερινά πάνω από 40 χιλιόμετρα. Τρέχει επικεφαλής της ομάδας της, συμβάλλει στην ανατροφή και στην εκπαίδευση των μικρών, παραμονεύει στο σκοτάδι τα θηράματά της και μέσα σε τουλάχιστον 10 ημέρες έχει περιοδεύσει στην «επικράτειά» της, η οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, περιλαμβάνει 450 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους, υψιπέδων, βουνοπλαγιών και λιβαδιών. Και όλα αυτά τα απολύτως φυσιολογικά και καθημερινά για εκείνη περνούν με ένα απλό σήμα ραδιοεντοπισμού από το ειδικό κολάρο που περιβάλλει τον λαιμό της στις συσκευές καταγραφής της ομάδας βιολόγων που έχουν αναλάβει να προφυλάξουν την απρόσκοπτη μετακίνησή της στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας. Η λύκαινα για την οποία γίνεται λόγος είναι το ζώο που επελέγη από την ομάδα «Καλλιστώ», την περιβαλλοντική οργάνωση για την άγρια ζωή και τη φύση, προκειμένου να συμβάλει με την καθημερινή συμπεριφορά της στην προστασία των πληθυσμών των ομοίων της στην ευρύτερη περιοχή του Δομοκού, από όπου τα αμέσως επόμενα χρόνια θα διέρχονται ένας νέος αυτοκινητόδρομος και μια νέα γραμμή τρένου υψηλής ταχύτητας. 
«Κατάσκοπος» της αγέλης της
Εδώ και μερικούς μήνες, μετά την ολιγόωρη σύλληψή της από τους βιολόγους της ομάδας «Καλλιστώ» προκειμένου να περιβληθεί τον ειδικό μηχανισμό σε σχήμα κολάρου για τον εντοπισμό της, η λύκαινα είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Δίνει άθελά της τα πλέον πολύτιμα δεδομένα για τις συνήθειες των υπόλοιπων ζώων της αγέλης της. Σκοπός αυτής της παρατήρησης και της καταγραφής είναι η διέλευση των δύο νέων συγκοινωνιακών γραμμών, η κατασκευή των οποίων έχει δρομολογηθεί στην περιοχή, να επηρεάσει στο ελάχιστο κυρίως την επικοινωνία και την αναπαραγωγή των λύκων της συγκεκριμένης περιοχής, οι οποίοι, όπως επισημαίνει ο επικεφαλής του προγράμματος κ. Γιώργος Ηλιόπουλος, «δεν ξεπερνούν αριθμητικά τα 12 άτομα,χωρισμένα σε δύο αγέλες των πέντε και των επτά ατόμωναντίστοιχα» . 
Η πρώτη αγέλη είναι εκείνη στην οποία ανήκει και η λύκαινα. «Είναι ένα από τα δύοενήλικα θηλυκά της αγέλης, το άτομο που στη δική μας ορολογία αναφέρεται ως βοηθός ή τροφός δίπλα στη λύκαινα μητέρα. Στην αγέλη ανήκουν επίσης ένα αρσενικό και δύο μικρά, καρπός του ζευγαριού». Η αγέλη κινείται εντός της περιοχής που ορίζεται από τα υψώματα της Λαμίας και τον Δομοκό, στα νότια και ανατολικά, ως την Ανάβρα Καρδίτσας και το χωριό Σμόκοβο, στα βόρεια και τα δυτικά. «Η επικράτεια αυτή ξεπερνά τα 450 τετραγωνικά χιλιόμετρα, την οποία κατορθώνουν να “επισκεφθούν” ολόκληρη, από τη μία άκρη στην άλλη,μέσα σε περίπου 10 ημέρες. Είναι εντυπωσιακό ότι καθημερινάη αγέλη διανύει τουλάχιστον 40-50 χιλιόμετρα, κυρίως για την αναζήτηση τροφής» τονίζει ο κ. Ηλιόπουλος. Και με αυτή την ευκαιρία η «Καλλιστώ» διαπιστώνει ότι, είτε λόγω της ελαχιστοποίησης των άγριων, χορτοφάγων θηραμάτων είτε λόγω των αβλεψιών και των άστοχων επιλογών των κτηνοτρόφων, οι λύκοι τρέφονται κυρίως με ζώα των κοπαδιών. «Γίναμε και οι ίδιοι μάρτυρες μιας τέτοιας επίθεσης. Τοποθετώνταςμέσα στη νύχτα και πριν από λίγες εβδομάδεςειδικές παγίδες σύλληψηςστην περιοχή του Δομοκού, διαπιστώσαμε ότι κάποιος κτηνοτρόφος είχε αφήσει ένα μεγάλο τμήμα του κοπαδιού του στο ύπαιθρογια να βοσκήσει. Η αγέλη εντόπισε,από απόσταση μάλιστα αρκετών χιλιομέτρων, το κοπάδι και επιτέθηκε. Μόνο η οχλαγωγία και ο φωτισμός που ανάψαμεαπέτρεψαν τη θανάτωση των αρνιών». Η βασική επιδίωξη πάντως του προγράμματος της ομάδας «Καλλιστώ» είναι να συμπεριληφθούν στην κατασκευή των δύο συγκοινωνιακών γραμμών έργα κατάλληλα ώστε να διατηρηθούν η επικοινωνία και η αναπαραγωγή ανάμεσα στους ολιγάριθμους πληθυσμούς. 
Πράσινες γέφυρες σωτηρίας
«Ο λύκος είναι προστατευόμενο είδος και ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη διατήρηση του είδους, πέρα από εκείνους των ανθρωπογενών παρεμβάσεων,είναι να αποκόψεις ένα τμήμα των πληθυσμών του από τα άλλα.Ετσιμεγιστοποιούνται οι πιθανοί κίνδυνοι αποδεκατισμού του είδους λόγω μειωμένης αναπαραγωγής και επιδημιών.Οι συνέπειες βέβαια αυτές δεν θα είναι ορατές παρά μόνο ύστερα από μία ή δύο δεκαετίες από την ολοκλήρωση των έργων. Οι μετακινήσεις της λύκαινας, η καταγραφή των οποίων θα συνεχιστεί ως και τα μέσα του 2012, θα υποδείξει τις συνηθέστερες διαδρομές τους. Εκεί θα κατασκευαστούν δύο τουλάχιστον “πράσινες γέφυρες”, υπέργεια δηλαδή περάσματα αρμονικά συνδεδεμένα με το φυσικό περιβάλλον, και επτά κάτω διαβάσεις, ενώ ήδη έχει προγραμματιστεί η κατασκευή “δίδυμων” διαβάσεων επάνω τόσο από τον αυτοκινητόδρομο όσο και από τη σιδηροδρομική γραμμή» . Πέρα από τη λύκαινα που έχει σημανθεί με το ειδικό κολάρο ραδιοεντοπισμού, η «Καλλιστώ» έχει τοποθετήσει σε διάφορα σημεία και περάσματα συσκευές ψηφιακής καταγραφής και φωτογραφικής αποτύπωσης των αγελών, καθώς και συσκευές ειδοποίησης και ασύρματης και εξ αποστάσεως παρατήρησης των ζώων. 
Προστασία με επιστημονική φροντίδα

Το πρόγραμμα εντάσσεται στο πλαίσιο προστασίας και πρόβλεψης των φυσικών διελεύσεων των λύκων στις περιοχές της Στερεάς από τις οποίες θα περάσουν ο αυτοκινητόδρομος και η γραμμή ταχείας κυκλοφορίας τρένων. Οι διελεύσεις αυτές, καθώς και ο αυτοκινητόδρομος, ακολουθώντας το πρότυπο της Εγνατίας οδού, θα είναι περιφραγμένες προκειμένου να παρεμποδιστούν πιθανά ατυχήματα με θύματα αυτά τα θηλαστικά, ενώ θα υπάρξει κατασκευή «πράσινων γεφυρών» και ανισόπεδων, κάτω διαβάσεων, περασμάτων δηλαδή ακριβώς πάνω στις πιο συνηθισμένες διαδρομές τους. Οι περισσότερες δυσχέρειες για την απρόσκοπτη, όσο είναι δυνατόν, μετακίνηση της άγριας πανίδας αναμένονται σε εκείνα τα σημεία όπου η σιδηροδρομική γραμμή και ο αυτοκινητόδρομος θα κινούνται παράλληλα. Ο λύκος στη Στερεά Ελλάδα έχει χαρακτηριστεί είδος προτεραιότητας ήδη από το 1992, όταν για την ευχερέστερη και πρακτική προστασία των απειλούμενων ειδών νομοθέτησε σχετικά η Ευρωπαϊκή Ενωση, με αντίστοιχη οδηγία-πλαίσιο για τα κράτη-μέλη της. Στην περιοχή παραμένει μόνιμη ομάδα της «Καλλιστούς», αποτελούμενη από βιολόγους, δασολόγους και γεωπόνο. Το πρόγραμμα παρατήρησης, καταγραφής και ραδιοσήμανσης των πληθυσμών λύκων στις περιοχές χάραξης των δύο έργων χρηματοδοτείται και εκπονείται με την υποστήριξη των κατασκευαστριών εταιρειών. 
Πηγή: Το Βήμα (Γιάννης Νικολόπουλος)