Φυσικά φαινόμενα στην Ευρώπη: Πιο έντονα, πιο συχνά και πιο ακραία !

Σχεδόν 100.000 ανθρώπους σκότωσαν οι 585 μεγάλης τάξεως φυσικές καταστροφές που έπληξαν την Ευρώπη την περίοδο 1998 - 2009

Ολοένα πιο συχνά, ολοένα πιο καταστροφικά γίνονται τα ακραία φυσικά φαινόμενα στην Ευρώπη. Καταιγίδες και θύελλες, δασικές πυρκαγιές και καύσωνες, πλημμύρες και χιονοστιβάδες, ξηρασία και σεισμοί αφήνουν βαρύ το αποτύπωμά τους σε κοινωνίες ολοένα πιο τρωτές, πιο ευάλωτες. Τη δωδεκαετία 1998 - 2009 η ευρωπαϊκή ήπειρος επλήγη από 585 μεγάλης τάξεως φυσικές καταστροφές, οι οποίες προκάλεσαν τον θάνατο σχεδόν 100.000 ανθρώπων, ενώ συνολικά επλήγησαν πάνω από 11 εκατ. κάτοικοι. Το κόστος των ζημιών ξεπέρασε τα 148 δισεκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα, εάν υπολογίσουμε και τα μικρότερα περιστατικά οι ζημιές ξεπερνούν τα 200 δισ. ευρώ.

Μια αναλυτική έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) καταγράφει τα αποτελέσματα των επικίνδυνων φυσικών φαινομένων από το 1998 - 2009 και αποκαλύπτει την ένταση και την ισχύ τους. Μερικά από αυτά τα φαινόμενα ήταν κυριολεκτικά πρωτοφανή, όπως ο καύσωνας που «έκαψε» την κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2003, προκαλώντας 70.000 νεκρούς, κυρίως ηλικιωμένους.

«Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που συνηγορούν στο ότι η κλιματική αλλαγή συνεισφέρει στη συχνότητα και στην ένταση των φυσικών απειλών. Υπολογίζεται ότι αυτή η επίδραση θα ενταθεί στο μέλλον», αναφέρουν οι ερευνητές του έγκυρου Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (στον οποίο συμμετέχουν οι 27 χώρες της Ε.Ε., καθώς επίσης και η Ελβετία, η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Τουρκία), διευκρινίζοντας ταυτόχρονα ότι δεν ήταν αντικείμενο της έρευνάς τους η σχέση κλιματικής αλλαγής και ακραίων φαινομένων. Η έκθεση του ΕΟΠ αναφέρει ότι, αν και οι ακραίες θερμοκρασίες αποτελούν μέρος της κανονικής διαχρονικής μεταβολής, η συχνότητα εμφάνισης και η έντασή τους έχουν αυξηθεί. Εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες εμφανίζονται πιο συχνά από όσο οι εξαιρετικά χαμηλές. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να κάνει πιο συχνά τα κύματα καύσωνα, τα οποία έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Εχει υπολογιστεί ότι η θνησιμότητα αυξάνεται 1% - 4% για κάθε ένα βαθμό Κελσίο που το θερμόμετρο ξεπερνά το ανώτατο όριο μιας περιοχής.

Εάν συγκρίνουμε τον αριθμό των μεγάλων φυσικών καταστροφών που σημειώθηκαν τη δεκαετία 2000 - 2009, σε σχέση με εκείνη του ’80, παρουσιάζεται μεγάλη αύξηση. Ενώ, για παράδειγμα, τη δεκαετία του ’80 τα καταστροφικά περιστατικά ήταν περίπου 100 τον χρόνο, την τελευταία δεκαετία ξεπερνούν τα 150 τον χρόνο, συχνά και τα 200! Η καμπύλη είναι σαφώς ανοδική.

Ανοδική είναι και η καμπύλη των ζημιών, γεγονός που -εκτός των άλλων- έχει ανησυχήσει και τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες. Το οικονομικό κόστος των φυσικών φαινομένων αυξάνεται από δύο παράγοντες, που κάνουν το όλο σύστημα πιο τρωτό. Αφενός, υπάρχει μεγάλη διάχυση της δόμησης, χωρίς να λαμβάνονται πάντα τα αναγκαία μέτρα πρόληψης και προστασίας. Ετσι, για παράδειγμα, οι πλημμύρες είναι πολύ πιο καταστροφικές. Αφετέρου, σε πολλές περιπτώσεις οι υποδομές αντιμετώπισης καιρικών ή άλλων ακραίων φαινομένων δεν ήταν αποτελεσματικές (π. χ. πλημμύρες στη Ρουμανία το 2005, με 85 νεκρούς).

Τα πιο καταστροφικά, από πλευράς οικονομικού κόστους, γεγονότα, ήταν οι πλημμύρες στην Κεντρική Ευρώπη το 2002 (20 δισ. ευρώ), σε Ιταλία - Γαλλία - Ελβετία το 2000 (12 δισ. ευρώ), οι σεισμοί στην τουρκική πόλη Ιζμίτ το 1999 (11 δισ. ευρώ) και στην Λ’ Ακουιλα της Ιταλίας (2 δισ.), αλλα και οι χειμερινές θύελλες στην κεντρική Ευρώπη το 1999 (18 δισ. ευρώ) και το 2007 (8 δισ.).

Πιο συχνές είναι και οι πυρκαγιές. Πάνω από 70.000 πυρκαγιές ξεσπούν κάθε χρόνο στην Ευρώπη, απανθρακώνοντας πάνω από 5.000.000 στρέμματα. Το 85% από τις εκτάσεις αυτές είναι στη Μεσόγειο. Οι πιο φονικές πυρκαγιές, με 80 νεκρούς σε ένα καλοκαίρι, εκδηλώθηκαν στην Ελλάδα το 2007. Οι συνολικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές από τις πυρκαγιές, στη δωδεκαετία, είναι 307 νεκροί. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποκαλύπτουν ακραία κοινωνικά φαινόμενα. Πολλοί από τους ηλικιωμένους που πέθαναν στον καύσωνα του 2003 ζούσαν μόνοι τους, κυριολεκτικά ξεχασμένοι. Τα περισσότερα από τα νοικοκυριά που επλήγησαν από τις πλημμύρες στη Βρετανία το 2007 αποτελούνταν από τους φτωχότερους ανθρώπους, που ζούσαν σε ακατάλληλες κατοικίες, απροστάτευτες από τις υπερχειλίσεις των ποταμών.

Πηγή: Καθημερινή (Γιάννης Ελαφρός)