Μια τοξική βόμβα στο Λαύριο

150 ΤΟΝΟΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΕΝΑ ΕΤΟΙΜΟΡΡΟΠΟ ΚΤΙΡΙΟ

Στο Λαύριο βρίσκεται ένα από τα πιο επιβαρημένα σε τοξικούς ρύπους κτίρια στον κόσμο. Εδώ και δύο χρόνια η επιστημονική κοινότητα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου εκπέμπει SOS για τη δημόσια υγεία στην περιοχή, καθώς μέσα στο υπερσύχρονο Τεχνολογικό-Πολιτιστικό Πάρκο του Λαυρίου (ΤΠΠΛ), στο κτίριο Κονοφάγου, κρύβεται μια νάρκη.

Εκατόν πενήντα τόνοι εξαιρετικά επικίνδυνων τοξικών ουσιών όπως αρσενικό, μόλυβδος, κάδμιο είναι αποθηκευμένοι 50 χρόνια τώρα στο ετοιμόρροπο κτίριο, απειλώντας ανά πάσα στιγμή να ξεχυθούν στην ατμόσφαιρα σκορπίζοντας το θάνατο. Οπως αναφέρει σε μελέτη του το ΕΜΠ, από τους 150 τόνους οι εννέα είναι αρσενικό στη μορφή του οξειδίου. Για να καταλάβει κανείς πόσο επικίνδυνο είναι, για το θάνατο ενός ενήλικα αρκεί η κατάποση 0,1 γραμμαρίου αρσενικού. Παρά τις αλλεπάλληλες επιστολές, που έχουν σταλεί από το 2008, η πολιτεία αντιμετωπίζει με αδιαφορία τον τεράστιο αυτό περιβαλλοντικό κίνδυνο. Αλλά ας παρακολουθήσουμε τα γεγονότα από την αρχή:
Τη δεκαετία του '60 από τις μεταλλουργικές εργασίες της γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου χάνονταν από τα ρυπογόνα αέρια εκατοντάδες ζωές. Εκείνη την εποχή ο καθηγητής και, αργότερα, πρύτανης του Πολυτεχνείου Κ. Κονοφάγος (διετέλεσε και υπουργός Βιομηχανίας της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή 1974-1977), συνέλαβε την ιδέα να δημιουργήσει έναν «πύργο- παγίδα» των επικίνδυνων καπναερίων, που αργότερα πήρε το όνομά του. Το έργο ήταν μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας, κυριολεκτικά έσωσε εκατοντάδες ζωές.
Κατασκευάστηκαν σήραγγες μέσα από τις οποίες τα καπναέρια διοχετεύονταν στο κτίριο, όπου οι επικίνδυνοι ρύποι εγκλωβίζονταν σε σακόφιλτρα. Με τη λειτουργία αυτή εναποτέθηκαν στον πύργο σε μορφή συμπυκνωμένης, με τον καιρό, πούδρας (κάτι σαν κιμωλία) ιδιαίτερα επικίνδυνες ουσίες βαρέων μετάλλων. Οπως επισημαίνεται από το ΕΜΠ κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι άλλα ρυπογόνα απόβλητα θα φέρει στο φως ο καθαρισμός του κτιρίου, π.χ. χημικά αντιδραστήρια, που τα χρησιμοποιούσαν στη μεταλλουργική διαδικασία. Γεγονός όμως είναι ότι το αρσενικό και ο μόλυβδος βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της αμερικανικής λίστας (CERCLA) με τις πιο επικίνδυνες ουσίες και το κάδμιο στην έβδομη θέση.

Οπως διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι, το κτίριο είναι σε άθλια κατάσταση και ετοιμόρροπο. Πρόσφατη έρευνα του ΕΜΠ, η οποία πραγματεύεται το ζήτημα της διασποράς των ρύπων, διαπίστωσε ότι σε περίπτωση κατάρρευσης ακόμη και με την πιο χαμηλή ταχύτητα του ανέμου θα δημιουργηθούν επικίνδυνα υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων σε όλη τη Λαυρωτική.
Στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στους κατοίκους της περιοχής, ήταν γνωστό ότι κάτι «έτρεχε» στο κτίριο Κονοφάγου, και όταν εγκρίθηκαν τα κονδύλια αρχές του 2008 τέσσερα άτομα φορώντας ειδικές στολές, με επικεφαλής τον διευθυντή του Εργαστηρίου Μεταλλευτικής Τεχνολογίας και Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής του ΕΜΠ, καθηγητή Δ. Καλιαμπάκο, μπήκαν στο κτίριο και περισυνέλεξαν δείγματα.
Οπως αναφέρει στην «Κ.Ε.» ο Δ. Καλιαμπάκος, μόλις γνωστοποιήθηκαν τα αποτελέσματα, στις 11/12/2008 στάλθηκαν οι πρώτες επιστολές στους φορείς: «Η κατάσταση είναι πολύ επικίνδυνη. Από καιρό μια ομάδα καθηγητών του ΕΜΠ δίνουμε μάχη με το χρόνο. Το κτίριο είναι ένα από τα πιο ρυπασμένα κτίρια στον κόσμο. Το Πολυτεχνείο μπορεί και πρέπει άμεσα να φέρει σε πέρας αυτή την τόσο επικίνδυνη μεταφορά. Αφού εγκριθούν τα κονδύλια πρέπει το κτίριο να εξασφαλισθεί στατικά, για να μην κινδυνέψουν όσοι εργαστούν στην εξυγίανσή του. Τα απόβλητα στη συνέχεια θα τοποθετηθούν σε ειδικά βαρέλια, με χρόνο ζωής πάνω από 600 χρόνια, όπου θα αναγράφονται όλες οι απαραίτητες επισημάνσεις για τις επόμενες γενιές. Ο χώρος της φύλαξης υπάρχει ήδη μέσα στο τεχνολογικό πάρκο και είναι ένα έργο που είμαστε περήφανοι που το υλοποιήσαμε. Αλλωστε είναι και το μοναδικό στην Ελλάδα. Σκεφθείτε μόνο ότι για να μεταφέρουμε τα συγκεκριμένα απόβλητα στη Γερμανία χρειαζόμαστε 7,5 εκατ. ευρώ».
Επισκεφθήκαμε το Τεχνολογικό Πάρκο και το χώρο που έχει κατασκευασθεί για τη φύλαξη τέτοιων αποβλήτων, με υπερσύγχρονες τεχνικές προδιαγραφές. Ο πρωτοποριακός αυτός υπόγειος χώρος κατασκευάσθηκε το 2008, έχοντας την πλήρη αποδοχή της τοπικής κοινωνίας, κόστισε 2,5 εκατ. ευρώ, με κονδύλια από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας (ΕΠΑΝ 2000-2006). Βρίσκεται 40 μέτρα κάτω από τη γη και διαθέτει δεκάδες ανιχνευτές σκόνης, ακτίνες λέιζερ που ανιχνεύουν καπνό, φυσικό εξαερισμό, δύο τεράστιους ανεμιστήρες, δύο φάσεις ρεύματος και γεννήτρια. Χρειάσθηκαν δέκα χρόνια για να πεισθεί το ελληνικό κράτος για την κατασκευή του και καλύπτει 1.960 τετραγωνικά μέτρα, με δυναμικότητα φύλαξης 5.000 τόνων και προορίζεται να αποθηκεύσει επικίνδυνα απόβλητα αποκλειστικά ρυπασμένα από το ΤΠΠΛ. Τι γίνεται όμως με το κράτος; Φταίει η γραφειοκρατική δυσκινησία ή η οικονομική κρίση;
Τέλη Νοεμβρίου του 2009 η υπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, Λούκα Κατσέλη, σε επιστολή της αναφέρει ότι λόγω ειδικής προτεραιότητας προωθείται η έγκριση έργου 2,5 εκατ. ευρώ, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και ο καθαρισμός του κτιρίου Κονοφάγου και υπόσχεται ότι μέχρι το τέλος του 2010 θα πραγματοποιηθεί η επιλογή και η εγκατάσταση του αναδόχου. Το Μάρτιο του 2010 το υπουργείο επιβεβαιώνει ότι η χρηματοδότηση είναι εξασφαλισμένη. Τον Ιούλιο ο γ.γ. Βιομηχανίας Αλ. Φούρλας ζητάει περισσότερα στοιχεία. Τα στοιχεία δίνονται στις 13/7/2010.
Μετά από σιωπή μηνών, το Σεπτέμβριο ο τέως πρύτανης Κ. Μουτζούρης, πρόεδρος της Εταιρείας Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του ΕΜΠ, στέλνει επιστολή στον υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Μ. Χρυσοχοΐδη, όπου αναφέρει ότι ο κίνδυνος κατάρρευσης είναι πολύ υψηλός. Η «Κ.Ε.» επικοινώνησε με το υπουργείο και ο υπουργός μάς παρέπεμψε στον γ.γ. Βιομηχανίας Αλ. Φούρλα, ο οποίος μας είπε: «Η αυτοψία έγινε και πράγματι διαπιστώθηκε ότι πρέπει να γίνει άμεσα η μεταφορά, όπως προτείνει το Πολυτεχνείο. Κινούμε τις διαδικασίες για να ενταχθεί το έργο όσο πιο γρήγορα γίνεται στο ΕΣΠΑ». Ιδωμεν.

Πηγή: Ελευθεροτυπία (ΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΠΑ-ΣΟΥΛΟΥΝΙΑ)